Od 1 stycznia dłużej na zasiłku
Osoby podlegające ubezpieczeniu chorobowemu mają obecnie możliwość dłuższego opiekowania się nowo narodzonym lub przyjętym na wychowanie dzieckiem, zachowując jednocześnie prawo do zasiłku macierzyńskiego. Od 1 stycznia br. weszły bowiem w życie przepisy wprowadzające m.in. dodatkowe urlopy macierzyńskie i dodatkowe urlopy na warunkach urlopu macierzyńskiego. Nowe uprawnienia uzyskali również ojcowie, którym ponadto przysługuje zasiłek za okres urlopu ojcowskiego.
Nie tylko dla pracowników
Zasady udzielania oraz wymiar urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego oraz przysługującego od 1 stycznia br. dodatkowego urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego oraz urlopu ojcowskiego, zostały określone w art. 180-1831 oraz 184 Kodeksu pracy. Za okres tych urlopów przysługuje zasiłek macierzyński.
Uprawnione są do niego wszystkie osoby podlegające ubezpieczeniu chorobowemu, zarówno obowiązkowo (np. pracownicy), jak i na zasadzie dobrowolności (np. osoby zatrudnione na umowę zlecenia, osoby prowadzące działalność pozarolniczą). Stanowi o tym art. 29 ust. 1, 5 i 5a ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, zwanej ustawą zasiłkową.
Dodatkowy urlop i zasiłek
Podstawowy okres urlopu macierzyńskiego (w zależności od liczby dzieci urodzonych przy jednym porodzie lub przyjętych jednorazowo na wychowanie) wynosi odpowiednio od 20 do 37 tygodni (patrz tabela). Bezpośrednio po jego zakończeniu osoba uprawniona może skorzystać (na swój wniosek) z dodatkowego urlopu macierzyńskiego z prawem do zasiłku. Jego wymiar będzie ulegał wydłużeniu co dwa lata, aby z obecnych 2 i 3 tygodni, docelowo w 2014 r. osiągnąć odpowiednio 6 i 8 tygodni.
Te same zasady przyznawania dotyczą dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego i zasiłku macierzyńskiego z tytułu przyjęcia na wychowanie dziecka w wieku do 7. roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego - do 10. roku życia.
Praca w trakcie urlopu
Pracownica uprawniona do dodatkowego urlopu macierzyńskiego może świadczyć pracę u pracodawcy udzielającego tego urlopu, jednak w wymiarze nie wyższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy (art. 1821 § 4 Kodeksu pracy). Zasada ta dotyczy wyłącznie pracowników.
Aktywność zawodowa nie pozostaje jednak bez wpływu na zasiłek macierzyński. W świetle art. 29 ust. 7 ustawy zasiłkowej, wysokość zasiłku pomniejsza się bowiem proporcjonalnie do wymiaru czasu (świadczonej) pracy.
Może się zdarzyć, że pracownica - uprawniona do dodatkowego urlopu macierzyńskiego, łącząca korzystanie z tego urlopu z wykonywaniem pracy u swojego pracodawcy - przedłoży zaświadczenie lekarskie ZUS ZLA o niezdolności do pracy z powodu choroby lub sprawowania opieki nad chorym dzieckiem lub innym chorym członkiem rodziny. Nabędzie wówczas prawo odpowiednio do wynagrodzenia za okres choroby, zasiłku chorobowego lub zasiłku opiekuńczego.
Tata na macierzyńskim
Z dodatkowego urlopu i zasiłku macierzyńskiego, oprócz matki dziecka może skorzystać również jego ojciec. Jest to jednak możliwe wyłącznie wówczas, gdy:
- matka dziecka zrezygnuje z urlopu (zasiłku) macierzyńskiego po wykorzystaniu 14 tygodni, a z pozostałej jego części będzie korzystał ubezpieczony - ojciec wychowujący dziecko,
- matka wykorzysta podstawowy urlop (zasiłek) macierzyński i nie będzie zamierzała korzystać z dodatkowego urlopu (zasiłku) macierzyńskiego.
Ponadto ubezpieczony ojciec wychowujący dziecko może wystąpić o urlop ojcowski z prawem do zasiłku. Przysługuje on niezależnie od urlopu macierzyńskiego należnego matce dziecka oraz ewentualnego korzystania przez ubezpieczonego - ojca wychowującego dziecko z urlopu macierzyńskiego lub dodatkowego urlopu macierzyńskiego.
Zasiłek z tytułu urlopu ojcowskiego obecnie przysługuje przez okres 1 tygodnia, a od 1 stycznia 2012 r. - 2 tygodni, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko 12 miesięcy.
Także po ustaniu ubezpieczenia
Zasiłek macierzyński przez okres dodatkowego urlopu przysługuje także osobom pobierającym zasiłek macierzyński po ustaniu zatrudnienia oraz osobom pobierającym zasiłek macierzyński z tytułu urodzenia dziecka w okresie urlopu wychowawczego. Warunkiem wypłaty zasiłku macierzyńskiego przez okres dodatkowego urlopu macierzyńskiego lub dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego jest wystąpienie przez ubezpieczoną lub ubezpieczonego z pisemnym wnioskiem w tej sprawie do płatnika zasiłku.
Prawo do zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu ojcowskiego natomiast przysługuje nawet wówczas, gdy ubezpieczenie chorobowe ustanie w trakcie jego pobierania.
|
W przypadku |
Za okres przysługującego urlopu macierzyńskiego |
|||||
|
podstawowego |
dodatkowego* |
ojcowskiego** |
||||
|
w 2010 r. i 2011 r. |
w 2012 r. i 2013 r. |
od 2014 r. |
w 2010 r. i 2011 r. |
od 2012 r. |
||
|
jednego dziecka |
20 tygodni |
do 2 tygodni |
do 4 tygodni |
do 6 tygodni |
1 tydzień |
2 tygodnie |
|
dwojga dzieci |
31 tygodni |
do 3 tygodni |
do 6 tygodni |
do 8 tygodni |
||
|
trojga dzieci |
33 tygodni |
|||||
|
czworga dzieci |
35 tygodni |
|||||
|
pięciorga i więcej dzieci |
37 tygodni |
|||||
* jednorazowo, w wymiarze tygodnia lub jego wielokrotności, bezpośrednio po wykorzystaniu podstawowego urlopu macierzyńskiego
** nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 12. miesiąca życia
Podstawa prawna:
- ustawa z dnia 26.06.1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.),
- ustawa z dnia 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2005 r. nr 31, poz. 267 ze zm.).
autor: Bożena Dziuba
Gazeta Podatkowa Nr 629 z dnia 2010-01-18