Będą zmiany w rozliczaniu VAT przez jednostki samorządu terytorialnego

Projekt ustawy zakłada obowiązkową centralizację rozliczeń VAT w samorządach od rozliczenia rozpoczynającego się 1 stycznia 2017 r. Do końca 2016 r. jednostki mogą rozliczać VAT odrębnie i rozliczenia te nie będą kwestionowane. W projekcie ustawy wskazano, iż podatek VAT w zakresie działalności gospodarczej wykonywanej przez jednostki organizacyjne może być nadal rozliczany bezpośrednio przez te jednostki, jeżeli taki sposób rozliczenia był stosowany przez jednostki samorządu terytorialnego na 29 września 2015 r., jednak nie dłużej niż do okresu rozliczeniowego upływającego 31 grudnia 2016 r.

Warunkiem stosowania odrębnego rozliczania VAT będzie złożenie przez jednostkę samorządu terytorialnego w terminie dwóch miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy, oświadczenia o wyborze okresu rozliczeniowego, do którego podatek VAT będzie rozliczany bezpośrednio przez jednostki organizacyjne. Wybór ten może dotyczyć również okresu rozliczeniowego upływającego przed dniem wejścia w życie ustawy. Oświadczenie to będzie się składać do właściwego naczelnika urzędu skarbowego, według wzoru określonego w załączniku nr 1 do projektowanej ustawy.

W uzasadnieniu projektu wyjaśniono, że jednostki organizacyjne, w odniesieniu do których zostanie złożone oświadczenie i których sprzedaż na 29 września 2015 r. korzystała ze zwolnienia, o którym mowa w art. 113 ustawy o VAT będą mogły nadal, rozliczając bezpośrednio podatek VAT, korzystać z tego zwolnienia na warunkach określonych w tym przepisie, w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2015 r., nie dłużej jednak niż do 31 grudnia 2016 r. W przypadku wybrania daty wcześniejszej, do której podatek VAT będzie rozliczany bezpośrednio przez jednostki organizacyjne, zwolnienie będzie obowiązywało do tej daty.

Jak wskazano w uzasadnieniu do projektu ustawy, jeżeli dokonanie dostawy towarów lub wykonanie usługi nastąpi do 31 grudnia 2016 r., i faktura zostanie wystawiona do 31 grudnia 2016 r., to powinna być ona sporządzona na jednostkę budżetową lub zakład budżetowy (jeśli jeszcze nie nastąpiła centralizacja). Jeśli faktura będzie sporządzona po tej dacie, to powinna być wystawiona na jednostkę samorządu terytorialnego, z ewentualnym wskazaniem jakiej jednostki organizacyjnej nabycia te dotyczą. Jeśli dostawa towarów lub wykonanie usługi nastąpi po 31 grudnia 2016 r., to faktura powinna być sporządzona już na jednostkę samorządu terytorialnego (z ewentualnym wskazaniem jednostki organizacyjnej, tak aby jednoznacznie można było dokonać jej przyporządkowania księgowego).

Po centralizacji rozliczeń na fakturach wystawianych na jednostkę samorządu terytorialnego (np. gminę) z uwidocznionym jej NIP, będą mogły być zamieszczane dodatkowe informacje w postaci nazwy konkretnej jednostki organizacyjnej (np. szkoły), której będą dotyczyły rozliczenia (przykładowo rozliczenie za media).

Jak wynika z omawianego projektu, ustawa ma określać zasady wyliczania proporcji przy rozliczaniu VAT w sytuacji, gdy dana jednostka samorządu terytorialnego rozpocznie w 2016 r. lub 2017 r. centralne rozliczanie VAT. Do końca roku, w którym jednostka scentralizuje rozliczenia i w roku następnym (nie dłużej jednak niż do końca 2017 r.) przyjmować się będzie dla celów odliczania proporcjonalnego, proporcję wyliczoną odrębnie dla każdej jednostki organizacyjnej, w tym dla urzędu obsługującego jednostkę samorządu terytorialnego, działającego w formie samorządowej jednostki budżetowej, zgodnie z art. 90 ust. 3-6, 9a i 10 ustawy o VAT, w przypadku wykonywania przez tę jednostkę czynności opodatkowanych oraz zwolnionych z VAT. Obowiązek wyliczenia współczynnika struktury sprzedaży nie będzie dotyczył jednostek, które prowadzą wyłącznie działalność zwolnioną z VAT.

Dokonując rocznej korekty, o której mowa w art. 91 ustawy o VAT, za pierwszy i drugi rok (w zależności kiedy wspólne rozliczanie zostanie rozpoczęte) wspólnego rozliczania (w rozliczeniu za styczeń lub I kwartał roku następnego) samorządy winny sporządzić ją odrębnie dla każdej jednostki organizacyjnej.

Zasady te mają dotyczyć także sytuacji, w której jednostka samorządu terytorialnego rozpoczęła przed 2016 r. rozliczanie wspólne wraz z jednostkami organizacyjnymi, natomiast w 2016 r. lub 2017 r. rozpoczęła wspólne rozliczanie wraz z zakładami budżetowymi. Wówczas do czasu centralizacji rozliczeń z zakładami budżetowymi jednostka będzie stosowała jeden współczynnik liczony dla całej jednostki samorządu (wraz z jednostkami budżetowymi) i osobny współczynnik dla zakładów budżetowych. Po ostatecznej centralizacji rozliczeń współczynnik ten będzie już liczony osobno dla samorządowych jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych i urzędu obsługującego jednostkę samorządu terytorialnego.

W projekcie ustawy przewidziano również możliwość dalszego ewidencjonowania obrotu przy pomocy kas, których fiskalizacji dokonały jednostki organizacyjne, jednak nie dłużej niż do 31 grudnia 2018 r. Jednostki samorządu terytorialnego do końca 2018 r. będą mogły na paragonach uwidaczniać dane jednostek i zakładów budżetowych, przy czym w przypadku wystąpienia przez konsumenta z żądaniem wystawienia faktury, jednostka samorządu terytorialnego obowiązana będzie do wystawienia faktury już ze swoimi danymi.

Ustawa ma utrzymać do 31 grudnia 2016 r. zwolnienie z obowiązku posiadania kas dla tych jednostek organizacyjnych, które w dniu poprzedzającym dzień centralizacji, korzystały z takiego zwolnienia.

Z art. 7 omawianego projektu ustawy wynika, iż z dniem, od którego jednostki organizacyjne nie będą już rozliczały VAT odrębnie od jednostki samorządu terytorialnego, naczelnik urzędu skarbowego wykreśli je z urzędu z rejestru jako podatnika VAT. W sytuacji gdy jednostki budżetowe i zakłady budżetowe rozliczały się w różnych urzędach skarbowych, urzędy przekażą między sobą stosowną informację w tej kwestii. Urzędy przekażą również dokumentację podatkową w zakresie VAT właściwemu dla samorządu urzędowi skarbowemu.

Po wyrejestrowaniu jednostki jako podatnika VAT samorządy będą musiały złożyć zgłoszenie aktualizacyjne na druku NIP-2.

W projektowanej ustawie uregulowano szczegółowe zasady korygowania rozliczeń VAT dokonywanych przez jednostkę samorządu terytorialnego oraz jednostki organizacyjne za okresy rozliczeniowe przed podjęciem rozliczenia scentralizowanego. Według projektu ustawy, samorząd dokonując takich korekt będzie musiał w odniesieniu do rozliczeń wszystkich jednostek organizacyjnych, objętych deklaracją (jeżeli korekta związana będzie z wyrokiem TS UE):

• złożyć korekty deklaracji do końca 2017 r.,
  
• złożyć pisemne oświadczenie, że korekta deklaracji jest składana w związku z wyrokiem TS UE,
  
• przedłożyć wykaz wszystkich jednostek organizacyjnych, z podaniem nazwy oraz NIP,
  
• uwzględnić w korektach rozliczenia wszystkich jednostek organizacyjnych,
  
• złożyć korekty za wszystkie okresy rozliczeniowe nieobjęte przedawnieniem, w których samorząd rozliczał się jako podatnik odrębny od swoich jednostek organizacyjnych,
  
• złożyć oświadczenie, czy korekta obejmuje wydatki, dla których odstąpiono na podstawie projektowanych przepisów od obowiązku zwrotu środków europejskich,
  
• załączyć pisemne uzasadnienie przyczyn dokonanych korekt deklaracji.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 11.03.2004 r. o VAT (Dz. U. z 2011 r. nr 177, poz. 1054 ze zm.)

autor: Aleksandra Węgielska
Gazeta Podatkowa nr 26 (1276) z dnia 2016-03-31

GOFIN podpowiada