ABC - kapitału początkowego

Zgodnie z przepisami ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, emerytura z I filaru dla ubezpieczonych urodzonych po 31 grudnia 1948 r. jest równowartością kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy jej obliczenia przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi, w którym ubezpieczony przechodzi na emeryturę (kobieta 60 lat, mężczyzna 65 lat). Średnie dalsze trwanie życia wyrażone jest w latach i miesiącach. Podstawę wyliczenia emerytury stanowić zatem będzie zrewaloryzowana suma składek na ubezpieczenie emerytalne, zaewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego, w terminie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługiwać będzie wypłata emerytury oraz zwaloryzowanego kapitału początkowego. Wiek ubezpieczonego w momencie przejścia na emeryturę ustala się w ukończonych latach i miesiącach. Średnie dalsze trwanie życia, ustalone wspólnie dla kobiet i mężczyzn, określa się w miesiącach i ustaleń tych dokonuje się na podstawie tablic zawartych w komunikacie Prezesa GUS, publikowanym w Dzienniku Urzędowym RP "Monitor Polski" corocznie do 31 marca.

Wartość kapitału początkowego ustala się w każdym przypadku na dzień 1 stycznia 1999 r. O zasadach ustalania podstawy wymiaru kapitału początkowego decydować będą te same zasady, które decydują o ustaleniu podstawy wymiaru emerytury czy renty. Wynika z tego, że podstawę wymiaru kapitału początkowego stanowić będzie przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne z kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych z okresu od 1 stycznia 1980 r. do 31 grudnia 1998 r. Dopuszcza się możliwość ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego z przeciętnej podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne z 20 najkorzystniejszych lat kalendarzowych, wybranych z całego okresu aktywności zawodowej (podlegania ubezpieczeniu), jednakże okres ten musi przypadać przed dniem 1 stycznia 1999 r.

Osobom urodzonym po 31.12.1968 r., nie legitymującym się 10-letnim okresem ubezpieczenia, kapitał początkowy oblicza się z faktycznego okresu podlegania obowiązkowi ubezpieczenia społecznego. Kapitał początkowy ustala się osobom, których okresy składkowy i nieskładkowy wynoszą co najmniej 6 miesięcy i 1 dzień. Osoby, które w dniu wejścia w życie ustawy, a więc w dniu 1 stycznia 1999 r., mają ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, mogą wnioskować o przyjęcie do ustalenia kapitału początkowego podstawy wymiaru tej renty, jednak bez uwzględniania kolejnych waloryzacji tej podstawy. Osoby te mogą skazać również podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne, tak samo jak osoby nie mające ustalonego prawa do renty, jeżeli będzie to dla niech korzystniejsze.

Okresy składkowe, mające wpływ na wysokość kapitału początkowego, to przede wszystkim okresy opłacania składek na ubezpieczenie społeczne przed 1 stycznia 1999 r., okresy służby wojskowej, pobierania zasiłku macierzyńskiego itp. Natomiast okresy nieskładkowe to okresy braku aktywności zawodowej, za które nie została opłacona składka na ubezpieczenie społeczne, np. okresy pobierania zasiłku chorobowego, nauki w szkole wyższej, urlopu wychowawczego.

Przy obliczaniu kapitału początkowego dla osoby mającej ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy bądź emerytury, okresy składkowe i nieskładkowe ustala się na nowo, klasyfikując je zgodnie z przepisami ustawy emerytalnej. Oznacza to, że nie wszystkie okresy przyjęte do ustalenia prawa do emerytury lub renty i ich wysokości zostaną uwzględnione przy ustalaniu kapitału początkowego bądź też nie będzie podstawy prawnej do ustalenia tego kapitału. Przy obliczaniu kapitału początkowego nie uwzględnia się okresów prowadzenia gospodarstwa rolnego lub pracy w tym gospodarstwie, jako tzw. Okresów uzupełniających. Okresy te brane są pod uwagę wyłącznie przy ustalaniu prawa do emerytury. Nie bierze się także pod uwagę korzystniejszych przeliczników w odniesieniu do okresów pracy górniczej. Wpływ na wysokość kapitału początkowego ma długość stażu pracy, a więc okresy składkowe i nieskładkowe, które uwzględniane są w rozmiarze nie większym niż 1/3 udowodnionych okresów.

Pierwszym etapem w ustalaniu kapitału początkowego jest ustalenie okresów zatrudnienia i wynagrodzenia ubezpieczonego, stanowiącego podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne. Następnie obliczany jest indywidualny wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego.

Aby obliczyć indywidualny wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego, należy:

Obliczyć sumę kwot wynagrodzeń stanowiących podstawy wymiaru składek oraz innych dochodów, które należy brać pod uwagę w okresie każdego roku z wybranych przez nas lat kalendarzowych.

Obliczyć stosunek każdej z kwot do rocznej kwoty przeciętnego wynagrodzenia, ogłoszonej na dany rok kalendarzowy, wyrażając go w procentach.

Następnie oblicza się średnia arytmetyczną tych procentów, która stanowi indywidualny wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału. W ten sposób obliczony wskaźnik jest przypisany indywidualnie do każdego ubezpieczonego i ściśle uzależniony od jego dochodów wziętych do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego. Indywidualny wskaźnik wysokości podstawy wymiaru nie może być wyższy niż 250%, a jeśli przekroczy tę wartość, to zostanie obniżony do jej maksymalnej wartości. Po ustaleniu tego wskaźnika następuje obliczenie podstawy wymiaru kapitału początkowego.

Otrzymany indywidualny wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego należy pomnożyć przez tzw. Kwotę bazową. Kwota bazowa jest wartością stałą i wynosi 1220,89 zł (jest to 100% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w II kwartale 1998 r.). Wynik tego działania jest dla ubezpieczonego indywidualną podstawą wymiaru kapitału początkowego. Jeżeli została ustalona już indywidualna podstawa wymiaru kapitału początkowego należy udowodnione okresy składkowe pomnożyć przez 1,3%, a lata nieskładkowe przez 0,7% indywidualnej podstawy wymiaru kapitału. Następnie jest liczona część socjalna emerytury.

Część socjalną kapitału początkowego ustala się przy uwzględnieniu 24%kwoty bazowej, wynoszącej 100% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z II kwartału 1998 r., tj. 1220,89 zł oraz współczynnika "p"- proporcjonalnego do wieku i stażu ubezpieczeniowego (okresów składkowych i nieskładkowych) ubezpieczonego osiągniętych do 31 grudnia 1998 r.

Do ustalenia części socjalnej świadczenia stosuje się wzór, w załączniku.

Załączniki