Emerytura z innego kraju. Jakie świadczenia otrzymują Polacy, którzy pracowali za granicą?

Zadaliśmy sobie pytanie - ilu Polaków zarejestrowanych jest w innych państwach jako byli pracownicy? Znaczna część z nich wróciła do Polski i pobiera dwie emerytury: krajową i zagraniczną. Ile może wynosić ten dodatkowy dochodów? Wiele zależy oczywiście od liczby przepracowanych lat, czy też od czasu spędzonego w danym kraju. Przepisy różnią się w zależności od lokalizacji, czasami nawet dość wyraźnie. 

Zwróciliśmy się do przedstawicieli urzędów emerytalnych pięciu państw, które dość jednoznacznie kojarzą się z polską emigracją zarobkową. Łącznie przekazują one środki na konta 130 tys. emerytów. 

Warto też pamiętać, że w przypadku pracy w kilku krajach UE obowiązuje zasada koordynacji emerytur. Oznacza to, że wszystkie okresy pracy są uwzględniane przy obliczaniu emerytury, niezależnie od tego, w jakim państwie UE miały miejsce. W UE składki emerytalne są odprowadzane w kraju, w którym pracujemy, zaś emerytura jest wypłacana w miejscu zamieszkania w momencie uzyskania prawa do świadczenia emerytalnego.

Zacznijmy od naszego zachodniego sąsiada. Niemiecką emeryturę może otrzymać prawie każdy, kto pracuje (lub pracował) w Niemczech. Ponadto należy osiągnąć określony wiek. Od 2012 r. granica ta jest stopniowo podnoszona z 65 do 67 lat. Główną przyczyną tego stanu rzeczy jest dłuższa średnia długość życia.

O świadczenia z ubezpieczenia emerytalnego mogą ubiegać się tylko ci, którzy już od pewnego czasu są ubezpieczeni. Ten minimalny okres ubezpieczenia nazywany jest okresem oczekiwania i wynosi pięć lat.

Jak to jednak wygląda w liczbach? Katja Braubach z Niemieckiego Stowarzyszenia Ubezpieczeń Emerytalnych zdradziła, że federalne władze wyodrębniają liczbę polskich emerytów nadal mieszkających na terytorium Niemiec. Jest ich 64,7 tys. Łącznie, niemieckie emerytury otrzymuje 82,5 tys. rodaków. Polacy nadal mieszkający w Niemczech pobierają emeryturę w wysokości 830 euro (3,9 tys. zł), natomiast Polacy, którzy wrócili do Polski otrzymują miesięczną wypłatę w wysokości 218 euro (około 1 tys. zł).

Przenosimy się za ocean, gdyż właśnie w USA znalazło pracę wielu naszych rodaków. Państwowa emerytura w USA to dożywotnio wypłacane świadczenie. Jego wysokość oblicza się indywidualnie na podstawie zarobków danego pracownika. Pod uwagę bierze się tu 35 lat najwyższych osiąganych dochodów.

Tu warto wspomnieć o tym, że aby móc otrzymywać świadczenie w pełnej wysokości, nie możemy zdecydować się na przejście na emeryturę wcześniej niż w wieku 65 lat. Jeśli przykładowo po wypłatę emerytury w USA zgłosimy się w wieku lat 62, otrzymamy jedynie 70 proc. świadczenia. Warto też pamiętać, że można mieć obie emerytury. Ta z USA jest znacznie wyższa. Jednak, jeżeli dodatkowo pobieramy polską emeryturę, to przepisy amerykańskie (tzw. Windfall Provision Act) powodują, że od amerykańskiej odejmuje się pół emerytury polskiej.

- W grudniu 2021 r. w Polsce było 34 tys. osób otrzymujących średnio 16,3 tys. dolarów rocznie w świadczeniach Social Security - powiedział Darren Lutz z biura prasowego Social Security Administration. 

W przeliczeniu, według kursu dolara amerykańskiego z 6 marca 2023 roku wynoszącego 4,39 zł, daje to ok. 71,56 tys. zł rocznie, czyli 5,96 tys. zł miesięcznie. 

Co ciekawe Polacy stanowili szóstą pod względem liczebności narodowość za Kanadyjczykami (110 tys.), Japończykami (97 tys.), Meksykanami (60 tys.) Niemcami (40 tys.) i Brytyjczykami (38 tys.).

Mila Roy z kanadyjskiego urzędu zatrudnienia i społecznego rozwoju przyznała, że system emerytalny w jej kraju jest dość skomplikowany. - Emerytura w ramach Canada Pension Plan (CPP) jest miesięcznym, podlegającym opodatkowaniu świadczeniem, które zastępuje część dochodów po przejściu na emeryturę. Jeśli się zakwalifikujesz, będziesz otrzymywać emeryturę CPP do końca życia. Aby się zakwalifikować, musisz mieć co najmniej 60 lat i dokonać co najmniej jednej ważnej wpłaty na fundusz CPP - powiedziała Mila Roy.

Kolejny filar stanowi tzw. OAS, czyli emerytura Old Age Security. Dostaje się ją po ukończeniu 65. roku życia. W niektórych przypadkach kanadyjski urząd może zapisać pracownika na emeryturę OAS automatycznie, a w innych trzeba złożyć odpowiedni wniosek. - Historia zatrudnienia nie jest czynnikiem określającym uprawnienia. To oznacza, że ten składnik emerytury można otrzymać, nawet jeśli nigdy się nie pracowało, lub gdy pracuje się nadal - dodała przedstawicielka kanadyjskiego urzędu.

Oczywiście pod pewnymi warunkami. Poza wspomnianym wiekiem, trzeba mieć obywatelstwo Kanady lub legalnie w niej mieszkać. Jeżeli się ją opuściło, wówczas musimy dowieść, że mieszkaliśmy tam przez co najmniej 20 lat.

To nie wszystko. Istnieje też dodatek do dochodu gwarantowanego (GIS). Jest to miesięczna wypłata, którą możesz otrzymać, jeśli masz 65 lat lub więcej, mieszkasz w Kanadzie, otrzymujesz emeryturę OAS (Old Age Security), a twój dochód jest niższy niż maksymalny roczny próg dochodu dla GIS w oparciu o twój stan cywilny.

W Polsce mieszka 4,2 tys. osób pobierających kanadyjską emeryturę, jednak nie wiadomo, ile ona średnio wynosi. W przypadku polskich emerytów mieszkających w Kanadzie urząd naliczył ich 2,6 tys., a średni miesięczny dochód z tytułu emerytury to ponad 2,7 tys. dolarów amerykańskich (11,9 tys. zł). 

Brytyjski system emerytalny opiera się na trzech filarach, z których pierwszy - emerytura państwowa - ma z założenia raczej charakter zapomogi i nie jest szczególnie wysoki (jak na tamtejsze warunki). Mimo wszystko, ponad 168 funtów tygodniowo to pieniądze, o które warto się pokusić. Oznacza to, że zabezpieczenie swojej przyszłości w ten sposób jest i tak korzystniejsze niż w Polsce. Średnia kwota otrzymywana przez Polaków jest jednak niższa. 

Chris Hutcheon, główny rzecznik prasowy w Department for Work and Pensions, powiedział, że liczba osób w Polsce ubiegających się o brytyjską emeryturę państwową wynosi około 5,4 tys. osób (ostatnie dane za listopad 2020 r.) - Średnia kwota dla Polaków otrzymujących brytyjską emeryturę państwową wynosi 59,39 funta. Oczywiście tygodniowo - powiedział Chris Hutcheon. To oznacza około 1,2 tys. zł miesięcznie.

1 stycznia 2021 roku w Norwegii wprowadzono zmiany w systemie emerytalnym. Od tego czasu prawo do otrzymywania norweskiej emerytury przysługuje wyłącznie osobom, które pracują w Norwegii dłużej niż pięć lat i przez ten czas zbierają kapitał emerytalny w norweskim systemie ubezpieczeń społecznych. Pierwszy warunek osiągnięcia świadczenia emerytalnego z Norwegii to zatem co najmniej pięcioletni staż.

Wiek emerytalny w Norwegii to obecnie 67 lat (z zapowiedzi wiemy, że w przyszłości zostanie podniesiony). O pobieranie wcześniejszej, częściowej emerytury po ukończeniu 62. roku życia, można aplikować, jednak NAV rzadko wyraża na to zgodę w przypadku osób o niewielkim stażu w Norwegii. Do pobierania pełnej podstawowej emerytury, czyli alderspensjon, trzeba mieć 40 lat składkowych. Jeśli jest ich mniej, a w przypadku pracowników zagranicznych najczęściej tak właśnie się dzieje, zgromadzone składki nie wystarczają do pobierania wcześniejszej emerytury.

- Ostatnie dane, jakie posiadamy, dotyczą roku 2021. W ciągu tego roku NAV wypłacił emerytury 1,3 tys. obywatelom polskim wyjeżdżającym poza Norwegię na łączną kwotę 59 mln koron norweskich, przypuszczalnie większość z nich mieszka w Polsce (ale niekoniecznie). Średnia wypłata dokonana na rzecz tych polskich obywateli wyniosła w ciągu 2021 roku 44 tys. koron - powiedziała Marianne Pedersen z Dyrekcji Pracy i Opieki Społecznej w NAV. W przeliczeniu wychodzi około 1,6 tys. zł miesięcznie.

Krzysztof Maciejewski