Fundusz Emerytur Pomostowych do tablicy!

emerytury

Niedziela, 7 marca 2010 (06:00)

Czy od stycznia 2010 r. jako gminny zespół ekonomiczno-administracyjny szkół składkę na fundusz emerytur pomostowych będziemy płacić od wszystkich nauczycieli (tj. zatrudnionych w publicznych przedszkolach, szkołach i gimnazjach), czy tylko od tych nauczycieli, którzy są zatrudnieni np. w ośrodkach szkolno-wychowawczych?

Zgodnie z treścią ustawy o emeryturach pomostowych, z dniem 1 stycznia br. utworzony został - jako państwowy fundusz celowy - Fundusz Emerytur Pomostowych (w skrócie FEP). Dysponentem Funduszu jest Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Jedno z głównych źródeł jego przychodów stanowią obowiązkowe składki na FEP. Zgodnie z założeniami ustawy, od początku roku pracodawca jest zobligowany opłacać składki za pracownika, który urodził się po 31.12.1948 r. oraz wykonuje prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. Należy podkreślić, iż obowiązek opłacania składek na FEP za pracownika spełniającego powyższe warunki powstaje z dniem rozpoczęcia wykonywania przez niego pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, a ustaje z dniem zaprzestania ich wykonywania.

Reklama

Przepisy ustawy przewidują, że prawo do emerytury pomostowej posiadają osoby wykonujące prace w szczególnych warunkach i o szczególnym charakterze. Katalog tych prac został zawarty w załącznikach do ustawy. Ustawodawca definiuje ponadto pojęcie prac w szczególnych warunkach oraz prac o szczególnym charakterze.

Za prace w szczególnych warunkach należy rozumieć prace związane z czynnikami ryzyka, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia, wykonywane w szczególnych warunkach środowiska pracy, determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi, które mimo zastosowania środków profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej stawiają przed pracownikami wymagania przekraczające poziom ich możliwości, ograniczony w wyniku procesu starzenia się jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w stopniu utrudniającym ich pracę na dotychczasowym stanowisku.

< fieldset >

Prace o szczególnym charakterze to takie, które wymagają szczególnej odpowiedzialności oraz szczególnej sprawności psychofizycznej, których możliwość należytego wykonywania w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu lub życiu innych osób, zmniejsza się przed osiągnięciem wieku emerytalnego na skutek pogorszenia sprawności psychofizycznej związanego z procesem starzenia się.

Odpowiadając na przedmiotowe pytanie, na wstępie należy zwrócić uwagę, iż Centralny Instytut Ochrony przeprowadził badania poświęcone problemowi psychologicznego wsparcia dla pracowników dotkniętych negatywnymi skutkami stresu w pracy. W ramach tych badań analizą została objęta również grupa nauczycieli, w wyniku której stwierdzono, że obciążenie psychofizyczne w zawodzie nauczyciela jest bardzo wysokie. Następstwem tego jest głównie zjawisko wypalenia zawodowego z jego osiowymi objawami w formie emocjonalnego wyczerpania, poczucia obniżonej skuteczności zawodowej bądź jej braku, jak również przedmiotowego stosunku do uczniów (depersonalizacja). Jednakże wyniki przeprowadzonych badań ukazują brak merytorycznych podstaw do generalnego kwalifikowania nauczycieli jako osób uprawnionych do wcześniejszych emerytur. Co więcej, ze sprawozdania Zespołu Ekspertów Medycyny Pracy do Spraw Zweryfikowania Wykazu Rodzajów Prac w Szczególnych Warunkach i Wykazu Prac o Szczególnym Charakterze z marca 2006 r. wynika, że w odniesieniu do nauczycieli trudno znaleźć obiektywny i wiarygodny wskaźnik obniżenia zdolności do wykonywania pracy. Eksperci zaznaczają, iż najważniejsze jest osobiste odczucie braku możliwości podołania wysokim wymaganiom związanym z rodzajem wykonywanej pracy.

Na skutek powyższych opinii spośród całej grupy zawodowej nauczycieli prawo do emerytury pomostowej posiadają osoby wykonujące prace nauczycieli, wychowawców i innych pracowników pedagogicznych zatrudnionych w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych, młodzieżowych ośrodkach socjoterapii, ośrodkach szkolno-wychowawczych, schroniskach dla nieletnich oraz zakładach poprawczych (zgodnie z przepisami ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich). W konsekwencji składki na FEP będą płacone za tych właśnie pracowników.

Na uwagę zasługuje również fakt, iż ustawa o emeryturach pomostowych, a konkretnie załączniki do niej, określa jedynie rodzaje prac w szczególnych warunkach i o szczególnym charakterze. Nie zawiera natomiast katalogu stanowisk pracy, gdyż te prawidłowo można określić jedynie bezpośrednio w zakładzie pracy. Z tego wynika, iż ocena, czy dany pracownik wykonuje prace w szczególnych warunkach czy o szczególnym charakterze, powinna być dokonywana przez pracodawcę zgodnie z kryteriami kwalifikowania rodzaju prac, które zawarte są w art. 3 ustawy.

Z dniem 1 stycznia br. na każdy zakład pracy został nałożony obowiązek prowadzenia ewidencji stanowisk pracy, na których wykonywana jest praca w szczególnych warunkach lub o szczególnych charakterze. Pracownikowi, który nie zostanie umieszczony przez płatnika składek w ewidencji, będzie przysługiwała skarga do Państwowej Inspekcji Pracy. W przypadku uwzględnienia skargi właściwe organy PIP zobligują pracodawcę do umieszczenia pracownika w ewidencji pracowników wykonujących takie prace. Od decyzji inspektora pracy przysługuje odwołanie do okręgowego inspektora pracy, którego decyzja będzie mogła zostać skontrolowana przez sąd administracyjny.

Sporządzając wykaz stanowisk prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze oraz ewidencję pracowników wykonujących takie rodzaje prac, kierownictwo zakładu pracy powinno posiłkować się oceną ryzyka zawodowego na stanowiskach pracy związanych z rodzajami prac ujętych w załączniku nr 1 i 2 do ustawy.

Joanna Szewczyk, Kancelaria Prawna Filipek & Kamiński sp.k.

Podstawa prawna:

Ustawa z dn. 19.12.2008 r. o emeryturach pomostowych - Dz.U. Nr 237, poz. 1656.
Ustawa z dn. 26.10.1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich - tekst jedn. Dz.U. z 2002 r. Nr 11, poz. 109 z późn. zm.