Transferowe legendy

Zagadnienie zmiany funduszu emerytalnego i związany z nim bezpośrednio temat wypłat transferowych z powodu dużego stopnia skomplikowania, budzi wiele wątpliwości i rodzi sporo nieporozumień. Jednym z nich jest wspomniany brak opłat. Rzeczywistość jest jednak bardziej złożona niż mogłoby się wydawać i wygląda w ten sposób, iż osoba która przystąpiła do OFE w marcu, bądź kwietniu 1999 nie zmieni teraz funduszu bezpłatnie, a spora część członków OFE w zasadzie nigdy nie będzie mogła zmienić swojej pierwotnie podjętej decyzji, nie ponosząc przy tym symbolicznych choćby opłat. Przyczyną takiego stanu rzeczy jest nowelizacja ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych oraz nieterminowe przekazywanie przez ZUS składek dla członków OFE.

Zagadnienia proceduralne

Ustawa z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych jest głównym aktem prawnym, w oparciu o który powstały i funkcjonują fundusze emerytalne. Pojawiła się ona ponad rok przed uchwaleniem dwóch innych niezwykle istotnych dla funkcjonowania systemu emerytalnego w naszym kraju ustaw. Chodzi mianowicie o ustawę z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych i ustawę z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Art. 170 ostatniego z przytoczonych aktów prawnych wprowadził kilkadziesiąt poprawek do 44 artykułów ustawy funduszowej. Dwa z nich dotyczą zagadnienia zmiany otwartego funduszu emerytalnego przez dotychczasowego członka.

Opłata transferowa

Po pkt. 2 w art. 134 ust. 1 (opłaty pobierane przez OFE) pojawił się pkt. 3, który dopuścił możliwość pobierania nowego rodzaju opłaty. Opłata ta jest stała, pobierana niezależnie od innych i wynosi 4 proc. najniższego wynagrodzenia. Jest ona potrącana z rachunku członka OFE w momencie dokonywania wypłaty transferowej (a precyzyjnie rzecz biorąc 5 dni przed tym terminem - kiedy to każdy OFE jest zobowiązany przeliczyć jednostki rozrachunkowe) i przekazywana na rzecz Powszechnego Towarzystwa Emerytalnego zarządzającego funduszem, który dana osoba opuszcza. Z możliwości pobierania takiej opłaty skorzystała spora część funduszy. Jej wysokość nie jest oczywiście zatrważająca (obecnie 30,40 zł), niemniej jednak powoduje, iż zmiana decyzji dla członków tych OFE nie jest bezpłatna.

Dwa lata członkostwa

Istotniejszą jednak zmianą, niż pojawienie się nowej opłaty, była nowelizacja pkt. 2 wspomnianego wcześniej art. 134 ust. 1, polegająca na zastąpieniu okresu 24 miesięcy członkostwa okresem 24 miesięcy od wpływu pierwszej składki. Gdyby składki do OFE wpływały bezpośrednio po rejestracji umowy członkowskiej, taka zmiana dotyczyłaby tylko ubezpieczonych, którzy przekroczyli próg 30-krotnosci przeciętnego wynagrodzenia (w 2000 r. - 54.780 zł, w 2001 r. - 62.940 zł) i nie płacą już składek na ubezpieczenie społeczne. Jednak opóźnienie ZUS w przekazywaniu składek powoduje, że większość członków funduszy ma z punktu widzenia transferowego staż członkowski krótszy niż 2 lata, a osoby które nie posiadają środków na koncie mają ?zerowy? staż członkowski. Oznacza to, że wspomniane w ustawie 24 miesiące ulegają znacznemu przedłużeniu. Jest to niewątpliwie dodatkowa finansowa reperkusja, oprócz znanego już niemal wszystkim faktu nieinwestowania składek.

Decyzja o przejściu

Zgodnie z ustawowymi regulacjami transfery pomiędzy funduszami odbywają się w lutym, maju sierpniu i listopadzie każdego roku (schemat procesu, wraz z bieżącymi terminami, na załączonym wykresie). Obecnie obserwuje się ożywienie na rynku i wzrost liczby transferów. Proces ten może się nasilać głównie ze względu na opisywany okres 2 lat, jak również ze względu na zbliżającą się publikację oficjalnych wyników inwestycyjnych poszczególnych funduszy. Przy podejmowaniu decyzji o zmianie funduszu należy jednak pamiętać o tym, iż wiarygodna ocena wyników inwestycyjnych będzie możliwa dopiero w znacznie dłuższej niż 2-letnia perspektywie czasu oraz o tym, że proces zmiany funduszu jest złożony, długotrwały i obciążony opłatami. Zmiana funduszu powinna być w końcu decyzją świadomą, przemyślaną i opartą na racjonalnych przesłankach oraz pełnej świadomości finansowych konsekwencji takiego działania.