Czy można odwołać darowiznę? Wyjaśniamy zasady

Pomagajmy Ukrainie - Ty też możesz pomóc

Umowy darowizny zawiera się dość często. To jeden z niewielu sposobów na to, by zgodnie z prawem przekazać coś ważnego i cennego komuś bliskiemu. Umowa darowizny została zdefiniowana w art. 888 kodeksu cywilnego: Przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku.

Niektóre darowizny opiewają na spore kwoty - to nieruchomości, mieszkania, samochody, działki i pola. Inne dotyczą niewielkich kwot pieniędzy lub podarunków o mniejszej wartości. Największe darowizny muszą odbywać się w towarzystwie notariusza, prawo określa, że jest to wymagane w przypadku przekazywania własności lub prawa do wieczystego użytkowania nieruchomości muszą zostać zawarte aktem notarialnym. Te mniejsze można zrobić na podstawie umowy o darowiznę spisanych ręcznie. Oba rodzaje darowizny można wycofać.

Prawo wymaga, by umowa darowizny była zrobiona na piśmie, jeśli jednak darczyńca wyda obdarowanemu przedmiot, uznaje się, że nawet forma ustna jest ważna. Darowizna przeprowadzona w takiej formie także może zostać wycofana, trzeba jednak spełnić kilka warunków.

Odwołanie darowizny następuje przez oświadczenie darczyńcy, które powinno zostać złożone obdarowanemu na ręce. Pisemne oświadczenie nie ma ujednoliconej formy - muszą tam jednak znaleźć się informacje o rodzaju darowizny, jej przedmiocie i wielkości, a także terminie, kiedy została przekazana. Warto także wpisać tam powód, dla którego darowizna ma zostać wycofana, ponieważ nie można anulować jej tak sobie - trzeba mieć ważny powód.

Skutki odwołania darowizny są różne w zależności od tego, czy chodzi o rzeczy ruchome (jak samochód czy dzieło sztuki) czy nieruchomość (mieszkanie, działkę). Jeśli chodziło o przedmiot, w skutek odwołania rzecz powinna znów stać się własnością darczyńcy. Zwrot darowizny przez obdarowanego powinien nastąpić jak najszybciej, a jeśli osoba obdarowana odmawia, należy skierować kroki do sądu.

Inaczej sprawa wygląda, jeśli chodzi o mieszkanie czy inną nieruchomość. Odwołanie darowizny w tym wypadku oznacza dokonanie czynności prawnej, która przeniesie własność na darczyńcę. Co to oznacza? To oznacza, że należy zawrzeć kolejną umowę w formie aktu notarialnego. Samo odwołanie darowizny nie przeniesie na darczyńcę znów własności nieruchomości i nie jest podstawą do zmiany wpisu w Księdze Wieczystej, można to zrobić dopiero po podpisaniu dokumentów u notariusza.

Anulować można zarówno darowiznę, która już została wykonana, jak i jeszcze przed nią. W przypadku darowizny niewykonanej jest to dużo łatwiejsza forma. Dzieje się tak wtedy, kiedy umowa darowizny została już zawarta, ale termin wydania przedmiotu darowizny jest późniejszy niż data podpisania umowy. Darczyńca może odwołać darowiznę, która jeszcze nie została wykonana, jeśli stan majątkowy darczyńcy uległ zmianie.

Darczyńca musi stwierdzić, że wykonanie darowizny może spowodować, że nie będzie mógł utrzymać siebie i małoletnich osób będących na jego utrzymaniu lub nie będzie mógł wykonać obowiązków alimentacyjnych. Odwołanie darowizny niewykonanej jest możliwe także wtedy, gdy darczyńca będzie pokrzywdzony na przykład z powodu ciężkiej choroby lub utraty pracy - jeśli te wydarzenia nastąpią po podpisaniu umowy darowizny, darczyńca może ją odwołać bez konieczności tłumaczenia się. Wystarczy podać w oświadczeniu, że sytuacja majątkowa osoby dokonującej darowizny uległa zmianie.

W myśl zasad kodeksu cywilnego możliwe jest także unieważnienie darowizny wykonanej, i to naprawdę długi czas po jej przekazaniu. Darczyńca może anulować umowę darowizny, jeśli obdarowany dopuścił się rażącej niewdzięczności. Nie jest to konkretny termin, a jego definicja jest bardzo szeroka. Za rażąco niewdzięczne zachowanie rozumie się zachowanie polegające na działaniu przeciwko darczyńcy. Może to jednak być także zaniechanie, które krzywdzi darczyńcę lub jest społecznie uznawane za wysoce niewłaściwe.

Nie jest to jednak jedyny warunek - darowizna może zostać odwołana tylko wtedy, gdy darczyńca nie przebaczył obdarowanemu jego zachowania. A rażąca niewdzięczność musi być związana ze złą wolą darczyńcy. Unieważnienie jest możliwe w zasadzie bezterminowo, co oznacza, że nawet lata po zrobieniu darowizny można ją odwołać. Jednakże darczyńcę obejmuje jeden termin - musi on złożyć oświadczenie o odebraniu darowizny w ciągu roku od zauważenia rażącej niewdzięczności, później nie może tego już zrobić.

BIZNES INTERIA na Facebooku i jesteś na bieżąco z najnowszymi wydarzeniami

Czy zwrot darowizny przez obdarowanego ma wpływ na opodatkowanie? Odwołanie darowizny nie oznacza, że uiszczony podatek jest uznany za nienależny, ponieważ w momencie podpisanie umowy darowizny była ona ważna. Bez znaczenia zatem, czy odwołanie nastąpiło tuż po zgłoszeniu umowy do Urzędu Skarbowego, czy pięć lat później. Oznacza to, że żadne pieniądze osobie, która wpłaciła podatek nie zostaną oddane.

Wiele osób zastanawia się także, czy odebranie darowizny oznacza dodatkowe wzbogacenie się darczyńcy, od którego trzeba odprowadzić podatek. Tak się nie dzieje - jeśli dany przedmiot czy nieruchomość stał się znów własnością darczyńcy, nie musi on płacić podatku od wzbogacenia. Darowizna powinna zostać oddana przez obdarowanego w całości, bez odliczenia kwoty, która została przeznaczona na podatek.

***