Czy wszyscy musimy płacić abonament RTV?

Z powyższego wynika, że abonament opłaca się od odbiornika zdolnego do odbioru programu i to natychmiastowego. Zatem w stosunku do odbiorników, które nie odbierają sygnału lub służą niejednokrotnie jako dekoracja nie istnieje obowiązek uiszczania opłat.

W przypadku odbioru telewizji czy radia przez Internet nie uiszcza się abonamentu, z uwagi na fakt, że komputer co prawda umożliwia natychmiastowy odbiór programu, ale nie można go nazwać odbiornikiem radiowym czy telewizyjnym. Zatem nie zawiera się w definicji odbiornika wskazanej ww. ustawą, od którego należy uiszczać opłatę.

Opłata obowiązuje względem każdego odbiornika na podstawie art. 2 ust. 4 ww. ustawy, z tym że w niektórych przypadkach liczy się tzw. gospodarstwo domowe (art. 2 ust. 5), niezależnie od liczby odbiorników radiowych czy telewizyjnych. Jest to grupa osób fizycznych w tym samym gospodarstwie domowym lub w samochodzie stanowiącym ich własność. Pod tym pojęciem należy rozumieć głównie lokal mieszkaniowy oraz dom letniskowy, działkę czy samochód. Gospodarstwo domowe płaci tylko jeden abonament, niezależnie od liczby odbiorników. Podobnie jest z odbiornikami używanymi przez publiczne zakłady opieki zdrowotnej, sanatoria, żłobki, publiczne i niepubliczne jednostki organizacyjne systemu oświaty, państwowe i niepaństwowe szkoły wyższych, a także domów pomocy społecznej - w tym samym budynku, zespole budynków lub w samochodach będących w używaniu tych instytucji.

Firmy i instytucje wnoszą opłatę abonamentową za każdy używany odbiornik radiowy i telewizyjny. Opłatom podlegają także odbiorniki w samochodach służbowych.

W przypadku odbioru telewizji czy radia przez Internet nie uiszcza się abonamentu.

Zgodnie z prawem, osoba posiadająca dwa lokale mieszkaniowe i w każdym z nich zarejestrowany odbiornik radiowy lub telewizyjny powinna opłacać dwa abonamenty. Warto zważyć, że w powyższych przypadkach odbiorniki w samochodach są wliczane do danego gospodarstwa domowego.

Osoby, które dotychczas były zwolnione z opłaty, to takie:

• które zaliczono do I grupy inwalidów lub orzeczono ich całkowitą niezdolności do pracy, lub znaczny stopień niepełnosprawności, lub trwałą lub okresową całkowitą niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym;
• które ukończyły 75 lat;
• które otrzymują świadczenie pielęgnacyjne z właściwego organu realizującego zadania w zakresie świadczeń rodzinnych jako zadanie zlecone z zakresu administracji rządowej lub rentę socjalną z ZUS lub innego organu emerytalno-rentowego;
• osoby niesłyszące, u których stwierdzono całkowitą głuchotę lub obustronne upośledzenie słuchu (mierzone na częstotliwości 2000 Hz o natężeniu od 80 dB);
• osoby niewidome, których ostrość wzroku nie przekracza 15 proc.

W dniu 1.03.2010 r. weszły w życie zmiany wprowadzone przez ustawę o zmianie ustawy o opłatach abonamentowych, które poszerzają grono obywateli zwolnionych z uiszczania opłaty abonamentowej. Zmiany dotyczą osób:

• które ukończyły 60 lat oraz mają ustalone prawo do emerytury, której wysokość nie przekracza miesięcznie kwoty 50 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w roku poprzedzającym, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego (obecnie 1551,48 zł);
• mających prawo do korzystania ze świadczeń pieniężnych z tytułu ustawy o pomocy społecznej;
• spełniających kryteria dochodowe, określone w ustawie o świadczeniach rodzinnych;
• bezrobotnych, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, i posiadających prawo do zasiłku przedemerytalnego, określonego w tejże ustawie;
• posiadających prawo do świadczenia przedemerytalnego, określonego w ustawie o świadczeniach przedemerytalnych.

By móc zgodnie z prawem skorzystać z możliwości zwolnienia od opłat abonamentu TV, osoby znajdujące się w wykazie osób uprawnionych w urzędzie pocztowym muszą:

• złożyć wypełniony formularz zwolnienia z opłat za używanie odbiorników radiowych /telewizyjnych,
• przedstawić dokumenty uprawniające do korzystania ze zwolnienia z opłat rtv (np. w przypadku uprawnionej do zwolnienia z opłat osoby bezrobotnej musi być to zaświadczenie z urzędu pracy, emeryci zaś musza dostarczyć dokument potwierdzający emeryturę i jej wysokość),
• przedstawić dowód osobisty oraz złożyć oświadczenie o spełnieniu warunków do korzystania ze zwolnienia (konieczność składania oświadczeń dotyczy wszystkich osób zwolnionych na podstawie ustawy o opłatach abonamentowych oraz innych ustaw).

Dokumentem potwierdzającym uzyskanie uprawnień do korzystania z bezpłatnego abonamentu rtv jest oryginał formularza zwolnienia z opłat za używanie odbiorników radiofonicznych/telewizyjnych potwierdzony datownikiem urzędu pocztowego. Zwolnienia od opłat abonamentowych rtv przysługują od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym uzyskano potwierdzenie do korzystania ze zwolnienia z opłat rtv.

Kontrola obowiązkowej rejestracji odbiorników radiowych i telewizyjnych oraz opłacania abonamentu może być wykonywana przez pracowników Poczty Polskiej posiadających specjalne uprawnienia. Należy pamiętać, że kontroler powinien przedstawić cel swojej wizyty, okazać upoważnienie i legitymację służbową. Również na żądanie powinien okazać także dowód osobisty.

Co istotne w sprawie płacenia i egzekucji abonamentów, Trybunał Konstytucyjny (TK) w wyroku wydanym w dniu 16.03.2010 r. w sprawie K 24/08, uznał, że egzekucja opłat abonamentu radiowo-telewizyjnego nie narusza zasad Konstytucji.

Trybunał nie podzielił tym samym zdania Rzecznika Praw Obywatelskich, który zarzucał m.in., że dotychczasowe przepisy nie zawierają "regulacji niezbędnych do żądania opłat abonamentowych oraz opłat za używanie niezarejestrowanego odbiornika radiowego i telewizyjnego", a co za tym idzie niemożliwe stawało się przeprowadzenie egzekucji administracyjnej, mimo że wspomina o niej ustawa. RPO wskazywał także, że nieefektywne przepisy prowadzą do "bezkarnego unikania przez większość obywateli uiszczania opłaty abonamentowej".

Trybunał Konstytucyjny, rozpatrując wniosek RPO, orzekł 16.03.2010 r., że obecne przepisy dotyczące kontroli opłacania abonamentu rtv i jego egzekucji w przypadku zaległości nie naruszają Konstytucji. Według TK, możliwe jest stosowanie egzekucji w trybie administracyjnym, a organem egzekucyjnym po wystawieniu tytułu wykonawczego przez Pocztę Polską jest właściwy miejscowo naczelnik urzędu skarbowego.

Trybunał wypowiedział się też m.in. o ścieżce egzekucji zaległego abonamentu: "Użytkownik niezarejestrowanego odbiornika po otrzymaniu decyzji kierownika Centrum Obsługi Finansowej (Poczty Polskiej) ma 14 dni na zapłatę kary albo odwołanie się do ministra; gdy decyzja stanie się ostateczna, kierownik powinien wysłać upomnienie, a po siedmiu dniach wystawić tytuł wykonawczy i skierować go do organu egzekucyjnego, czyli właściwego miejscowo naczelnika urzędu skarbowego". Uzasadniając wyrok sędzia TK Mirosław Wyrzykowski dodał, że "organ egzekucyjny może zastosować każdy środek", ale powinien wybrać najmniej uciążliwy dla posiadacza odbiornika rtv.

Ponadto TK zakwestionował zgodność z Konstytucją art. 2 ust. 3 ustawy o zmianie ustawy o opłatach abonamentowych, stanowiącego podstawę do wydania rozporządzenia przez Krajową Radę Radiofonii i Telewizji określającego sposób zwrotu opłat abonamentowych osobom, które uiściły opłaty za miesiące, za które opłata jest nienależna. Zatem obecnie nie obowiązują żadne przepisy regulujące zwrot wpłaconych w 2010 r. kwot osobom zwolnionym z opłat abonamentowych. Uzupełnienie tej luki musi nastąpić poprzez uchwalenie stosownych przepisów przez parlament.

Gabriela Nowicka

prawnik Auxilium S.A.

Podstawa prawna:

1. Ustawa z dn. 21.04.2005 r. o opłatach abonamentowych - Dz.U. z 2005 r. Nr 85, poz. 728.
2. Ustawa z dn. 13.06.2008 r. o zmianie ustawy o opłatach abonamentowych - Dz.U z 2010 r. Nr 13, poz 70.
3. Ustawa z dn. 12.03.2004 r. o pomocy społecznej - Dz.U. z 2004 r. Nr 64, poz. 593.
4. Ustawa z dn. 28.11.2003 r. o świadczeniach rodzinnych - tekst jedn. Dz.U. z 2006 r. Nr 139, poz. 992 z późn. zm.
5. Ustawa z dn. 20.04.2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy - Dz.U. z 2004 r. Nr 99, poz. 1001.
6. Ustawa z dn. 30.04.2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych - Dz.U. z 2004 r. Nr 120, poz. 1252, z późn. zm.
7. Ustawa z dn. 17.06.1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji - tekst jedn. Dz.U. z 2005 r. Nr 229, poz. 1954 z późn. zm.