Dostałem wypowiedzenie. Czy należy mi się odprawa?

Odprawa pieniężna jest świadczeniem jednorazowym, które pełni funkcję rekompensaty dla pracownika w związku z rozwiązaniem stosunku pracy. Jej głównym celem jest zapewnienie pracownikowi środków finansowych na czas poszukiwania nowego zatrudnienia. Przepisy dotyczące odpraw reguluje w ustawa z dnia 13 marca 2003 roku o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz. U. 2016 poz. 1474).

Prawo do odprawy przysługuje pracownikom zwalnianym z przyczyn niezależnych od ich winy lub zachowania. Przykładem takich okoliczności może być:

• likwidacja stanowiska;
• restrukturyzacja przedsiębiorstwa;
• pogorszenie sytuacji finansowej pracodawcy.

Co ważne, odprawa dotyczy wyłącznie osób zatrudnionych na umowę o pracę. Oznacza to, że osoby wykonujące swoje obowiązki na podstawie umów cywilnoprawnych, takich jak umowa zlecenie lub umowa o dzieło, nie są objęte przepisami ustawy. Na mocy przytoczonej ustawy wyróżnia się dwa typy zwolnień, które mogą stanowić podstawę do przyznania odprawy. Mowa tutaj o zwolnieniach grupowych, obejmujących większą liczbę pracowników w określonych przedziałach czasowych oraz zwolnieniach indywidualnych, jeżeli powód zwolnienia leży wyłącznie po stronie pracodawcy.

Nie każdy zwolniony pracownik ma prawo do odprawy pieniężnej. Aby takie świadczenie zostało przyznane, muszą być spełnione określone przesłanki związane zarówno z charakterem zwolnienia, jak i sytuacją w danym zakładzie pracy.

Podstawowe kryteria

1. Przyczyny rozwiązania stosunku pracy
   Odprawa przysługuje wyłącznie w przypadku, gdy rozwiązanie stosunku pracy następuje z przyczyn niezwiązanych z pracownikiem. Oznacza to, że wypowiedzenie umowy nie może być efektem zachowania pracownika, takich jak niewłaściwe wykonywanie obowiązków czy naruszenie regulaminu pracy.
2. Wielkość zakładu pracy
   Przepisy ustawy mają zastosowanie wyłącznie w firmach zatrudniających co najmniej 20 pracowników. W przedsiębiorstwach o mniejszym zatrudnieniu odprawa nie jest przewidziana, co oznacza, że pracownik nie ma prawa do tego świadczenia.

Zwolnienia grupowe

Mają one miejsce, gdy w okresie 30 dni pracodawca rozwiązuje stosunki pracy z określoną liczbą pracowników, w zależności od wielkości zakładu:

• 10 pracowników, gdy firma zatrudnia mniej niż 100 osób;
• 10% zatrudnionych, jeśli w przedsiębiorstwie pracuje od 100 do 299 osób;
• 30 pracowników, jeśli firma zatrudnia co najmniej 300 osób.

W takich sytuacjach odprawa jest obowiązkowa, pod warunkiem, że powód zwolnienia leży wyłącznie po stronie pracodawcy. 

Zwolnienia indywidualne

W tym przypadku prawo do odprawy przysługuje, jeżeli pracodawca zatrudnia co najmniej 20 osób, a powód rozwiązania umowy jest niezależny od pracownika. Przykładowo, odprawa będzie należna, gdy pracodawca likwiduje stanowisko z powodu restrukturyzacji firmy lub redukcji kosztów. Natomiast jeżeli pracownik został zwolniony dyscyplinarnie, nie należy mu się odprawa.

Kwota odprawy pieniężnej jest uzależniona od stażu pracy u danego pracodawcy oraz wysokości wynagrodzenia, jakie pracownik otrzymywał przed zwolnieniem.

Zgodnie z przepisami ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy (Dz. U. 2016 poz. 1474)., wysokość odprawy wynosi:

• jednomiesięczne wynagrodzenie, jeśli pracownik był zatrudniony krócej niż 2 lata,
• dwumiesięczne wynagrodzenie, gdy staż pracy wynosi od 2 do 8 lat,
• trzymiesięczne wynagrodzenie, jeśli pracownik pracował u danego pracodawcy dłużej niż 8 lat.

Odprawa pieniężna jest obliczana według zasad obowiązujących przy ustalaniu ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy. Uwzględnia się więc nie tylko podstawowe wynagrodzenie, ale także inne jego składniki, takie jak premie czy dodatki. Maksymalna wysokość odprawy została określona na poziomie 15-krotności minimalnego wynagrodzenia za pracę, obowiązującego w dniu rozwiązania stosunku pracy.