Jak korzystać z zajętego konta bankowego?

Urząd skarbowy, egzekwując niezapłacone podatki, może zająć rachunki bankowe podatnika. Nie musi to jednak oznaczać całkowitego odcięcia od oszczędności. Bank nie może hamować wypłat do równowartości trzech przeciętnych pensji, blokować dostępu do środków przewyższających egzekwowaną kwotę, odmówić podjęcia pieniędzy na bieżące wynagrodzenia.

Limit zajęcia

Urzędy skarbowe, prowadząc egzekucję mającą na celu ściągnięcie niezapłaconych podatków, mogą zająć rachunki bankowe podatników. Nie muszą nawet wiedzieć, gdzie mają je założone. Nagminną praktyką - stosowaną jednak w zgodzie z literą prawa - jest wysyłanie zawiadomień o zajęciu do wybranych lub wszystkich banków, np. mających swoje oddziały w miejscu zamieszkania podatnika, bez wskazywania numeru konkretnego konta. Zajęciu podlegają wówczas wszystkie rachunki bankowe prowadzone w danej placówce. Bank, w którym podatnik nie ma konta, przesyła natomiast urzędowi skarbowemu informację o niemożności zastosowania blokady.

Blokada rachunku bankowego oznacza dla podatnika ograniczenie jego praw do dysponowania posiadanymi środkami. Ma on jednak zakaz dokonywania wypłat tylko do wysokości zajętej wierzytelności - odpowiadającej sumie dochodzonej należności, odsetek za zwłokę i kosztów egzekucyjnych. Podatnik nie powinien godzić się na blokowanie dostępu do pieniędzy ponad tę kwotę. Niedozwolone jest nie tylko całkowite pozbawienie możliwości dysponowania nadwyżką, ale również ograniczanie dostępu do niej, np. poprzez realizowanie wypłat jedynie w kasie.

Podatnicy, którzy w momencie przesłania do banku zawiadomienia o blokadzie rachunku bankowego nie mają środków wystarczających nie pokrycie całego zadłużenia, powinni natomiast pamiętać, że zajęcie nie traci z tego powodu ważności. Obejmuje ono również kwoty wpłacone później. Pozostaje skuteczne do czasu spłaty egzekwowanej należności. Sporo wątpliwości budzi kwestia możliwości przekazania urzędowi skarbowemu środków postawionych do dyspozycji w ramach debetu. Uważam, że zajęciu podlegają tylko środki stanowiące dodatnią "stronę" rachunku. To, co podatnik może wykorzystać w ramach przyznanej linii kredytowej nie podlega egzekucji - nie stanowi to wierzytelności z rachunku bankowego. Bankowi nie wolno więc spowodować na koncie salda ujemnego, aby przekazać pieniądze urzędowi skarbowemu.

Wolne środki

Podatnik może pobrać ze swoich prywatnych kont kwotę odpowiadającą trzem przeciętnym pensjom. Jest to tzw. kwota wolna od zajęcia. Obowiązuje w przypadku zajęcia rachunków oszczędnościowych, oszczędnościowo-rozliczeniowych oraz terminowych lokat oszczędnościowych. Środki zgromadzone na tych kontach przez daną osobę są wolne od zajęcia do wysokości trzykrotnego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, bez wypłat nagród z zysku, ogłaszanego przez Prezesa GUS za okres bezpośrednio poprzedzający dzień wystawienia tytułu wykonawczego. Pula środków chronionych od zajęcia na podstawie tytułów wykonawczych wystawionych we wrześniu 2012 r. to 11.059,35 zł (przeciętna pensja za sierpień 2012 r. wynosiła 3.686,45 zł).

Kwota wolna od zajęcia ustalana jest raz w trakcie całego postępowania egzekucyjnego. Nie zwiększa się poprzez założenie kilku rachunków w jednym lub paru bankach. Nie zmienia się także wtedy, gdy współposiadaczy rachunku jest kilku. Dłużnikom udaje się jednak wypłacić więcej, niż im przysługuje. Powodem tego jest brak komunikacji między bankami. Bank, w którym doszło do zajęcia konta, ma co prawda obowiązek niezwłocznie zawiadomić o blokadzie inne oddziały, banki, placówki pocztowe i podmioty uprawnione do dokonywania wypłat. Nie zawsze jednak banki wymieniają się tymi informacjami lub zdążą je przekazać. Dłużnicy, wykorzystując to, pobierają środki do kwoty wolnej od zajęcia nie w jednym, lecz w kilku lub wszystkich placówkach, w których mają założone konta.

Wypłaty na pensje

Pobranie kwoty wolnej od zajęcia to nie jedyny sposób na korzystanie z pieniędzy zdeponowanych na zablokowanym koncie. Możliwe są również wypłaty na dwie grupy należności. Do pierwszej zaliczają się bieżące wynagrodzenia za pracę, a także należny od nich podatek dochodowy od osób fizycznych oraz składki na ubezpieczenia społeczne. Drugą grupę stanowią zasądzone alimenty i renty o charakterze alimentacyjnym zasądzone tytułem odszkodowania.

Pieniądze mogą być pobrane na te cele bez zgody naczelnika urzędu skarbowego. Nie oznacza to, że bank realizuje wypłaty "na słowo". Potrzebne są do tego odpowiednie dokumenty. Środki na pensje można dostać po złożeniu w banku odpisu listy płac lub innego wiarygodnego dowodu. Wypłaty na pokrycie tych należności nie są limitowane. Aby natomiast pobrać środki na alimenty i renty o charakterze alimentacyjnym, trzeba przedłożyć tytuł stwierdzający obowiązek podatnika do płacenia tych świadczeń, np. orzeczenie sądowe zaopatrzone w klauzulę wykonalności. Bank dokonuje wypłat alimentów lub renty do rąk osoby uprawnionej do otrzymania tych świadczeń.

autor: Małgorzata Żujewska
Gazeta Podatkowa nr 78 (910) z dnia 2012-09-27

GOFIN podpowiada