Jakie są warunki przyjęcia euro? Czy Polska musi przyjąć walutę UE?
W obliczu zobowiązań wynikających z traktatu ateńskiego, wprowadzenie euro w Polsce wydaje się nieuchronne. Proces ten, choć opóźniony przez niezbędne reformy i konieczność spełnienia rygorystycznych kryteriów konwergencji, ostatecznie prowadzi do realizacji unijnych postanowień dotyczących wspólnej waluty. Czy w miarę postępującej integracji euro stanie się przyszłością finansową wszystkich Polaków?
Warunki przyjęcia euro przez Polskę oparte są na spełnieniu kryteriów konwergencji, które mają na celu zapewnienie, że gospodarka danego kraju jest odpowiednio zintegrowana i stabilna, aby móc dołączyć do strefy euro bez ryzyka dla siebie i innych państw Unii. Polska, aby przyjąć wspólną walutę, musi przejść przez proces oceny czterech głównych gospodarczych kryteriów: stabilności cen, długotrwałej równowagi finansów publicznych, stabilności kursu walutowego oraz stabilności stóp procentowych.
Gospodarcze kryteria konwergencji, zgodnie z artykułem 140 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, obejmują między innymi wymóg utrzymania inflacji na poziomie nieprzekraczającym o więcej niż 1,5 pkt proc. średniej z trzech najstabilniejszych krajów strefy euro. Ponadto, państwo kandydujące nie może być objęte procedurą nadmiernego deficytu, co oznacza konieczność utrzymania długotrwałej równowagi finansów publicznych. Stabilność kursu walutowego jest testowana poprzez dwuletnie uczestnictwo w mechanizmie kursowym ERM II, gdzie waluta kandydata nie może wykazywać silnych wahań. Stabilne stopy procentowe to kolejny warunek. Zgodnie z kryteriami konwergencji stopy nie mogą być wyższe niż 2 pkt proc. od poziomu stóp procentowych w trzech państwach strefy euro z najniższą inflacją.
Konwergencja prawna wymaga, by przepisy krajowe były zgodne z traktatem UE oraz ze Statutem Europejskiego Systemu Banków Centralnych i EBC, co przede wszystkim oznacza zapewnienie pełnej niezależności narodowego banku centralnego. Ostatni Monitor Konwergencji z Unią Gospodarczą i Walutową, opublikowany na oficjalnej stronie Ministerstwa Finansów wskazuje, że Polska w 2023 roku nie spełniała kryteriów stabilności cen, kursu walutowego oraz stóp procentowych.
Przeczytaj też: Strefa euro budzi się do życia. Odczyt PKB zaskoczył pozytywnie
Wprowadzenie euro przez Polskę jest nie tylko kwestią ekonomiczną, ale również zobowiązaniem prawnym wynikającym z traktatu ateńskiego, który został ratyfikowany w 2003 roku. Wstąpienie do Unii Europejskiej niesie za sobą konieczność przyjęcia wszystkich jej aspektów prawnych i ekonomicznych, w tym ostatecznie również wspólnej waluty. Jednak Polska posiada tzw. derogację, co oznacza, że mimo formalnego zobowiązania, kraj objęty systemem ma czas na spełnienie wymogów niezbędnych do wprowadzenia euro. Przepisy unijne nie określają konkretnej daty obowiązywania derogacji.
Na chwilę obecną Polska nie spełnia wszystkich kryteriów konwergencji, czyli tzw. kryteriów z Maastricht. Nie należy też zapominać, że proces wejścia Polski do strefy euro wymaga również szerokiego poparcia politycznego oraz społecznego, co oznacza, że wprowadzenie wspólnej waluty może być znacznie opóźnione. Co więcej, Polska będzie musiała dokonać niezbędnych zmian w swoim systemie prawnym, w tym w Konstytucji, aby umożliwić wprowadzenie innej waluty.
Proces ten może być skomplikowany i czasochłonny, wymagający zgody większości parlamentarnej i potencjalnie kolejnego referendum. Mimo że traktat ateński nie określa konkretnej daty wstąpienia do strefy euro, jednoznacznie zobowiązuje Polskę do kontynuacji działań zmierzających do pełnej integracji z Unią Gospodarczo-Walutową.
Przeczytaj też:
Polska szybko goni najbogatsze kraje Unii. Ale musi uważać, bo łapie zadyszkę
Złoty osłabiony podczas majówki. Dolar skazany na wysoki kurs?
Jasna deklaracja ministra ws. przyjęcia euro: Jestem zwolennikiem złotego
