Klienci więcej zapłacą za bankowe przelewy?

Orzeczenie Trybunału ma sygnaturę C-350/10 i dotyczy banku Nordea Pankki Suomi Oyj, ale konsekwencje obejmą inne banki i ich klientów.

Na początek kilka słów przypomnienia co to jest Swift. To skrót od Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication. Swift S.C. prowadzi ogólnoświatową usługę elektronicznego przesyłania wiadomości na rzecz instytucji finansowych, która umożliwia ponad 9 tys. banków, instytucji finansowych i instytucji zarządzających papierami wartościowymi przesyłanie między sobą komunikatów finansowych w ujednoliconym standardzie. Odbywa się to przy pomocy opracowanego przez nią samą oprogramowania. Do Swift S.C. należy zabezpieczona międzynarodowa sieć wymiany danych, zapewniająca m.in. przetwarzanie komunikatów dotyczących rozliczeń międzybankowych i transakcji papierami wartościowymi.

Joanna Rudzka, doradca podatkowy, która kieruje działem VAT w Kancelarii Ożóg i Wspólnicy, wyjaśnia, że TS UE uznał, że usługi Swift są usługami elektronicznego przesyłania wiadomości, których wyłącznym przedmiotem jest przekazywanie danych. Nie spełniają one żadnej z funkcji którejkolwiek z transakcji finansowych, o których mowa w art. 13 cześć B lit d) pkt 3 i 5 VI Dyrektywy unijnej (teraz art. 135 ust. 1 pkt d i f dyrektywy VAT). Nie skutkują one więc przeniesieniem pieniędzy lub papierów wartościowych i nie posiadają ich cech.

Trybunał uznał jednocześnie, że sama tylko okoliczność, że dany składnik (taki jak Swift) jest nieodzowny do realizacji określonej transakcji objętej zwolnieniem z VAT, nie pozwala uznać, że usługa odpowiadająca temu składnikowi również jest zwolniona z podatku. W opinii TSUE, odpowiedzialność Swift ogranicza się do aspektów technicznych i nie obejmuje specyficznych i istotnych elementów operacji finansowych będących przedmiotem sporu przed sądem krajowym. Usługa Swift powinna być zatem objęta VAT.

- Orzeczenie TS UE burzy dotychczasową praktykę polskiego rynku finansowego, który stosował zwolnienie z VAT dla tego typu usług - podkreśla Joanna Rudzka.

Nasza rozmówczyni dodaje, że praktykę tę potwierdził Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 22 grudnia 2008 r. (sygn. akt I FSK 1582/08). W styczniu tego roku nastąpiło wiele istotnych, m.in. dla branży, zmian w przepisach dotyczących VAT (m.in. likwidacja odwołania do klasyfikacji statystycznej PKWiU w identyfikacji usług korzystających ze zwolnienia).

- Jednak, również na podstawie nowych przepisów ustawy o VAT (art. 43 ust. 13 ustawy) organy podatkowe potwierdzały prawo podatników do zwolnienia (np. interpretacja dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 10 maja 2011 r., nr IPPP3/443-342/11-2/JF) - argumentuje Joanna Rudzka.

Wyrok, o ile argumentację podzielą polskie organy podatkowe, spowoduje dodatkowy koszt dla banków.

- Skoro zakwestionowano zwolnienie z VAT, Swift, który jest przecież usługą bezwzględnie służącą przepływom finansowym, można spodziewać się także dalszych podobnych interpretacji prawa w odniesieniu do innych świadczeń nabywanych i świadczonych przez podmioty z branży finansowej. Warto dokonać analizy podatkowej usług, zarówno od strony zakupów jak i sprzedaży - radzi Joanna Rudzka.

Wyrok Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości w sprawie opodatkowania usług Swift, z której korzystają banki w celu dokonywania rozliczeń międzybankowych będzie mieć istotne konsekwencje dla funkcjonowania bankowych rozliczeń międzybankowych dokonywanych w tym systemie.

Według Mariusza Zygierewicza ze Związku Banków Polskich, nie ulega wątpliwości, że przesyłanie komunikatu Swift nie jest formą rozliczenia pieniężnego przeprowadzanego przez banki. Jednak bez stosowania tego komunikatu trudno jest dokonywać rozliczeń pieniężnych między bankami-korespondentami, gdy nie istnieje wspólna platforma rozliczeń międzybankowych. Taki brak dotyczy zwłaszcza rozliczeń w skali międzynarodowej. Kwestia zasad opodatkowania usługi Swift pozostawała w praktyce nierozstrzygnięta na mocy relatywnie ogólnych przepisów VI Dyrektywy VAT.

- Wyrok TS UE spowoduje w praktyce zwiększenie kosztów działalności banków. Zapłacony przez bank podatek od wartości dodanej nie będzie mógł być odliczony, gdyż komunikat Swift wiąże się ze świadczeniem przez bank usługi finansowej zwolnionej z podatku od wartości dodanej - tłumaczy Mariusz Zygierewicz.

Tym samym - jak dodaje nasz rozmówca - w celu utrzymania dotychczasowego poziomu dochodowości tego typu transakcji można oczekiwać, że banki będą stopniowo podnosić wielkość opłat dla klientów z tytułu dokonywania rozliczeń międzynarodowych, które już dziś są znaczące.

Wydaje się, że skutki wyroku TS UE mogą być relatywnie mniejsze dla rozliczeń dokonywanych na terenie Unii Europejskiej. Tak uważa Mariusz Zygierewicz, który tłumaczy, że istnienie elektronicznego systemu rozliczeń Target 2 w UE, dostępnego także dla banków z krajów, które nie są członkami strefy euro, powinno pozwolić na dokonywanie tańszych rozliczeń pieniężnych bez konieczności korzystania z komunikatów Swift.

- Dziś wiele banków w Polsce oferuje tego typu rozliczenia i obserwuje się stopniową migrację rozliczeń w Unii w kierunku korzystania z platformy Target - zauważa ekspert ZBP.

Wyrok TS UE pokazuje również, że możliwie szybko - może nawet podczas polskiej prezydencji w UE - powinny zakończyć się prace nad nowelizacją dyrektywy VAT i rozporządzeniem w sprawie opodatkowania usług finansowych podatkiem od wartości dodanej. Prace te toczą się już od kliku lat, a do rozstrzygnięcia pozostało relatywnie niewiele kwestii. Mariusz Zygierewicz zwraca uwagę, że projektowane przepisy w sposób znacznie bardziej szczegółowy mają definiować usługi finansowe opodatkowane i zwolnione z podatku. Oczywiście kluczowa w tym kontekście raz jeszcze okaże się kwestia definicji tzw. usług pomocniczej do usługi finansowej jako usługi zwolnionej z podatku.

Już dziś przy tworzeniu nowych przepisów prawnych w skali UE warto zastanowić się, czy komunikat Swift jako usługa telekomunikacyjna będzie mogła być traktowana jako usługa pomocnicza, aby spór o opodatkowanie tej czynności nie rozgorzał ponownie po przyjęciu zmian w VI Dyrektywie VAT.

Ewa Ginger