Kolejna rewolucja śmieciowa. Kto skorzysta?

- Chcemy zaostrzyć kary za nieodpowiednie postępowanie z odpadami. Chodzi m.in. o porzucanie ich na terenach publicznych, tj. drogach, placach czy terenach zielonych. Podwyższone kary, wraz z udoskonalonymi metodami identyfikowania sprawców, pozwolą na ograniczenie tego typu negatywnych zachowań - podkreślił wiceminister klimatu Jacek Ozdoba.

"Polskie samorządy długo czekały na ten dzień. Dzięki współpracy samorządów z Ministerstwem Klimatu udało się wypracować odważne zmiany, które oznaczają oszczędności dla naszych mieszkańców" - dodał prezydent Stalowej Woli Lucjusz Nadbereżny.

W konferencji prasowej wiceministra klimatu wzięli udział prezydenci Stalowej Woli i Chełma oraz burmistrzowie Halinowa, Sierpca i Sulejówka, którzy reprezentowali część samorządów, uczestniczących w wypracowywaniu nowelizacji.

Planowane zmiany w przepisach dot. gospodarki odpadami

Ministerstwo Klimatu zaproponowało m.in. zaostrzone kar za nieodpowiednie postępowanie z odpadami. Obecnie kary za porzucanie odpadów na terenach publicznych lub prywatnych są znacznie niższe, niż koszty ich legalnego pozbycia się np. w PSZOKach. Motywuje to sprawców do wykroczeń, które stały się obecnie plagą. W związku z tym planowane jest zwiększenie kar za zaśmiecanie miejsc publicznych (dróg, ulic, placów ogrodów, plaż, trawników lub zieleńców) do 5000 zł. Do tego samego poziomu wzrosną również kary za wyrzucanie nieczystości na cudzym gruncie polnym.

Ponadto przewidywane jest wprowadzenie sankcji, w postaci administracyjnych kar pieniężnych,w przypadkach zlecania obowiązku gospodarowania odpadami podmiotom, które nie uzyskały wymaganej decyzji lub wpisu do rejestru.

Zgodnie z planowanymi przepisami, gmina, która zwolni właścicieli nieruchomości kompostujących bioodpady z części opłaty oraz z obowiązku posiadania brązowego pojemnika, będzie mogła odmówić odebrania bioodpadów nie tylko z brązowego pojemnika, ale również wtedy, gdy znajdą się one w dowolnym innym pojemniku lub worku. W tej chwili gminy, szczególnie na terenach wiejskich, muszą zapewniać odbiór bioodpadów nawet wtedy, gdy są one przetwarzane przez właściciela nieruchomości i brązowe pojemniki są puste, co generuje niepotrzebne

Obecna granica ustawowa stawek opłat za pojemniki nie wystarcza do pokrycia kosztów, które generowane są w systemie przez nieruchomości niezamieszkałe. Skutkiem tego jest konieczność dopłacania do tych kosztów ze środków pozyskiwanych od mieszkańców lub rezygnacja z obsługi nieruchomości niezamieszkałych przez gminę. Nowe ustawowe stawki maksymalne mają wyeliminować ten problem.

Gmina, która zapewni samodzielnie lub we współpracy z właścicielem nieruchomości możliwości techniczne identyfikacji, który lokal w budynku wielorodzinnym segreguje odpady, a który nie, będzie mogła zastosować znacznie bardziej sprawiedliwe rozliczanie opłat wg lokali, a nie wg całego właściciela nieruchomości (najczęściej jest to cały budynek). Odpowiedzialność zbiorowa za wynik segregacji w budynkach wielorodzinnych powoduje konieczność podwyższania opłat wszystkim mieszkańcom budynku, nawet jeśli większość jego mieszkańców przykłada się do segregacji.

Prawo wspólnotowe ureguluje nową metodę obliczania recyklingu i ponownego użycia względem ogólnej masy wytwarzanych odpadów dopiero w 2025 r. ustanawiając poziom na 55%. Obecnie gminy osiągają wg tej metody poziom ok. 20%, dlatego już od 2021 r. obowiązywać będzie nowa metoda, a poziomy będą sukcesywnie i stopniowo rosnąć (2021 - 25%, 2022 - 30%, 2023 - 35%, 2024 - 45%) do wymaganego na 2025 r. poziomu 55%.

Jeśli gmina zapewni osiąganie celów recyklingu i ponownego użycia innymi sposobami niż jednolity system pięciofrakcyjny, to na podstawie decyzji Ministra Klimatu będzie mogła skorzystać z odstępstwa dla części lub całego swojego terytorium, które zaproponuje na podstawie szczegółowego wniosku

Przewidywane zmiany odnoszą się również do funkcjonowania instalacji przetwarzających odpady komunalne. Dotyczą m.in. zniesienia obowiązku prowadzenia wizyjnego systemu kontroli miejsca magazynowania lub składowania odpadów dla podmiotów gospodarujących odpadami niepalnymi. Zaproponowano również przywrócenie dopuszczalnego czasu magazynowania odpadów (np. paliwa alternatywnego) do 3 lat, z wyjątkiem tych, które są przeznaczone do składowania.

Planowane jest również zwolnienie z obowiązku ustanowienia zabezpieczenia roszczeń dla odpadów magazynowanych selektywnie i przyjętych do procesu recyklingu przez posiadacza odpadów prowadzącego proces recyklingu. Ponadto nowe przepisy przewidywać będą możliwość złożenia zażalenia na postanowienie komendanta powiatowego (miejskiego) Państwowej Straży Pożarnej w zakresie spełnienia wymagań ochrony przeciwpożarowej, aby umożliwić przedsiębiorcom usuniecie braków stwierdzonych podczas kontroli i dalsze prowadzenie działalności.

Przedsiębiorca wyłącznie odbierający odpady komunalne nie musi posiadać zezwolenia na zbieranie odpadów w bazie magazynowo-transportowej. Takie objaśnienie przepisów Minister Klimatu wydał na wniosek Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorców.

Jak poinformował w środę rzecznik, pewien przedsiębiorca we wniosku do niego wskazał na wątpliwości w obowiązującym rozporządzeniu ws. szczegółowych wymagań w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości.

Przepis ustawy, na podstawie którego wydano rozporządzenie określa wymagania, jakie musi spełnić przedsiębiorca, chcący uzyskać wpis do rejestru działalności regulowanej w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości. Wśród wymagań ustawowych znajduje się wymóg "zapewnienia odpowiedniego usytuowania i wyposażenia bazy magazynowo-transportowej", a rozporządzenie precyzuje, co należy zapewnić.

Jednak piszący do Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorców podniósł wątpliwość, czy obowiązek ten dotyczy również podmiotu, który odbierając odpady komunalne, w ogóle ich nie magazynuje, tylko od razu po ich odbiorze od właściciela nieruchomości, przekazuje je do miejsca ich przetworzenia.

Rzecznik zwrócił się zatem do Ministra Klimatu, który wydał objaśnienia prawne. Zgodnie z nimi z przepisów ustawy nie wynika ani obowiązek samodzielnego zbierania odbieranych odpadów komunalnych przez podmiot odbierający te odpady, ani w ogóle obowiązek prowadzenia zbierania odebranych odpadów komunalnych przed ich przekazaniem do przetwarzania.

Minister Klimatu jednoznacznie stwierdził, że prowadzenie działalności w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości nie wiąże się z obowiązkiem zbierania tych odpadów, w tym obligatoryjnego zbierania tych odpadów na terenie bazy magazynowo-transportowej, a tym samym nie wiąże się z koniecznością posiadania zezwolenia na zbieranie odpadów.

Jak podkreślił Rzecznik, w myśl zasady, że podejmowanie, wykonywanie i zakończenie działalności gospodarczej jest wolne dla każdego na równych prawach, to do przedsiębiorcy należy decyzja, czy chce prowadzić działalność tylko w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, czy również działalność w zakresie zbierania tych odpadów.