Konsumenci będą mogli łatwiej polubownie rozwiązywać spory

Ustawę o pozasądowym rozstrzyganiu sporów konsumenckich przygotował Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, a do Sejmu trafiła jako projekt rządowy. Podczas prac sejmowych wniesiono do niego liczne zmiany, ale, jak zapewniała wiceprezes UOKiK Dorota Karczewska, miały one charakter techniczny i nie wpłynęły na zmianę koncepcji systemu rozstrzygania sporów konsumenckich w Polsce.

Nowe przepisy mają przenieść do polskiego prawa unijną dyrektywę w sprawie tzw. ADR (Alternative Dispute Resolution). Polska powinna była ją wdrożyć do 9 lipca 2015 r.

Zasadniczym celem nowej ustawy jest zapewnienie konsumentom taniego i efektywnego sposobu rozwiązywania sporów z przedsiębiorcami, oferującymi zarówno towary jak usługi. Przyjęte rozwiązania przewidują przede wszystkim uzupełnienie braków w obecnym systemie rozwiązywania sporów konsumenckich w Polsce. Ma się on bowiem opierać na istniejących już publiczno-prywatnych instytucjach mediacyjnych.

Chodzi głównie o sądy polubowne przy Inspekcji Handlowej, mediatorów działających przy regulatorach rynku, takich jak Urząd Komunikacji Elektronicznej, Urząd Regulacji Energetyki, Komisja Nadzoru Finansowego, a także o Rzecznika Finansowego. System instytucji publicznych uzupełniać mają podmioty niepubliczne, jak np. Arbiter Bankowy, działający przy Związku Banków Polskich. Zupełnie nową instytucją będzie natomiast Rzecznik Praw Pasażera Kolei przy Urzędzie Transportu Kolejowego.

Rzecznik będzie prowadził postępowania m.in. w zgłoszonych przez pasażerów sprawach dotyczących sprzedaży biletów oraz usług świadczonych przez przewoźników, zarządców infrastruktury kolejowej czy właścicieli dworców. Rzecznik będzie mógł zaproponować sposób rozwiązania sporu, a postępowanie przed nim będzie dla konsumentów bezpłatne.

Ustawa zakłada również, że lista instytucji mediacyjnych dostępnych dla konsumentów jest otwarta i będzie można uzupełniać ją - po przejściu odpowiedniej procedury - o nowe podmioty, które zostaną wpisane do specjalnego rejestru prowadzonego przez prezesa UOKiK.

Postępowanie przed tymi instytucjami ma być - co do zasady - bezpłatne dla konsumentów, choć przewiduje się, że instytucje mediacyjne i arbitrażowe mogą przewidzieć w regulaminie opłaty, ale ich wysokość nie może utrudniać dostępu do postępowania. Nie wyklucza się też konieczności uiszczenia opłat, które powstaną w toku załatwiania sporu, chodzi np. o koszty związane z powołaniem biegłego.

Według ustawy postępowanie polubowne jest dobrowolne dla przedsiębiorcy - tj. może on nie zgodzić się na uczestnictwo w takim postępowaniu. Musi jednak w takim wypadku złożyć klientowi stosowne oświadczenie - na papierze lub innym stałym nośniku. W przeciwnym razie uznaje się, że wyraża zgodę na postępowanie. Firmy mają także obowiązek poinformować klientów, która z instytucji - w razie odrzucenia reklamacji - mogłaby rozstrzygnąć spór.

Stworzenie w Polsce spójnego systemu polubownego rozstrzygania sporów konsumenckich ma dać podstawę do włączenia go w paneuropejski, internetowy system rozwiązywania takich konfliktów: tzw. ODR (Online Dispute Resolution). ODR ma docelowo umożliwić polubowne rozstrzyganie sporów konsumenckich przez internet pomiędzy konsumentami i firmami z całej Unii.

"Za" uchwaleniem ustawy głosowało 424 posłów, przeciw było pięciu, wstrzymał się jeden.