Kontrolują tylko wyznaczeni urzędnicy
Ściganie podatników ukrywających przychody jest priorytetem kontroli prowadzonych przez organy podatkowe. Niektóre urzędy tworzą nawet odrębne komórki zajmujące się wyłącznie badaniem tylko tego typu nadużyć. Urzędy kontroli skarbowej tworzą natomiast specjalne oddziały zajmujące się ukrywanymi przez podatników przychodami.
Jednym z priorytetów kontroli podatkowej i skarbowej jest sprawdzanie podatników w zakresie nieujawnionych źródeł przychodów. Statystyki potwierdzają rosnące zainteresowanie fiskusa tym obszarem nadużyć. W 2003 roku tylko urzędy kontroli skarbowej (UKS) skontrolowały 481 osób, podczas gdy w I połowie 2007 r. sprawdzono już 859 podatników. Równie spektakularnie rosną kwoty ustaleń z takich czynności. W 2003 roku wydane decyzje opiewały na kwotę 52,5 mln zł. W 2006 roku było to już 85,6 mln zł.
Nie tylko UKS intensywniej sprawdzają podatników, którzy mogą ukrywać swoje przychody. Specjalne działania w tym kierunku podejmują także urzędy skarbowe. Z sondy przeprowadzonej przez GP w izbach skarbowych wynika, że niektóre urzędy tworzą specjalne komórki zajmujące się tylko nieujawnionymi przychodami.
- Tak poważnymi nadużyciami nie mogą zajmować się przypadkowi ludzie - podkreślali nasi rozmówcy.
Bez przypadku
Małgorzata Spychała-Szuszczyńska z Izby Skarbowej w Poznaniu wyjaśniła, że kwestia nieujawnionych źródeł przychodów zawsze była ważna dla wielkopolskiej administracji.
- Obecnie działania podejmowane przez urzędy w tym zakresie zostały bardziej sformalizowane, tak aby wykluczyć w nich przypadkowość lub nietrafność. Opracowane i wdrażane zasady mają ułatwić prowadzenie postępowań wobec osób, co do których zachodzi podejrzenie posiadania dochodów z nieujawnionych źródeł - stwierdziła Małgorzata Spychała-Szuszczyńska.
Dodała, że pracownicy zajmujący się w urzędach sprawami związanymi z nieujawnionymi przychodami są bardziej doświadczeni i przygotowani.
Trudne i długie sprawy
Dla urzędów skarbowych sprawy z zakresu nieujawnionych źródeł przychodu są sprawami trudnymi, długotrwałymi, wymagającymi przeprowadzania czynności operacyjnych. Na ten aspekt zwrócił uwagę Janusz Janowski, wicedyrektor Izby Skarbowej w Szczecinie, wyjaśniając, że większość spraw w omawianym zakresie zgodnie z porozumieniem zawartym między Izbą Skarbowa w Szczecinie i Urzędem Kontroli Skarbowej w Szczecinie jest przekazywana do realizacji UKS.
- W przyszłości urzędy skarbowe chciałyby zwiększyć liczbę pracowników zajmujących się wyłącznie zadaniami z zakresu nieujawnionych źródeł. Jednak braki etatów przy jednoczesnym braku możliwości przesunięć urzędników z innych komórek z powodu obciążenia pracą, takie posunięcie uniemożliwiają - argumentował Janusz Janowski.
Stwierdził, że w urzędach nie są tworzone specjalne komórki, których zadaniem są sprawy z zakresu nieujawnionych źródeł przychodu. Obowiązki te powierza się najczęściej jednemu, trzem pracownikom.
Małgorzata Erdenberger z Izby Skarbowej w Kielcach podała, że w 14 urzędach województwa świętokrzyskiego kontrolą nieujawnionych źródeł zajmują się w sumie 24 osoby.
- Od 1 stycznia do 30 czerwca 2007 r. liczba informacji do rozpracowania przez urzędy województwa świętokrzyskiego wynosiła 2697 i dotyczyła 3811 podatników - sygnalizowała Małgorzata Erdenberger.
Tryb postępowania
Realizacja zadań kontrolnych w zakresie nieujawnionych źródeł sprowadza się do analizowania informacji o poniesionych przez podatnika w roku podatkowym wydatkach i wartości zgromadzonego mienia, jeżeli wydatki te i wartości nie znajdują pokrycia w mieniu zgromadzonym w roku podatkowym i w latach poprzednich. Takie informacje podaje Iwona Załuska-Bujnowicz z Izby Skarbowej w Łodzi. Według niej, w przypadkach stwierdzenia wydatków będących w znacznej dysproporcji do dochodów, przeprowadzane są kontrole.
- W urzędach województwa łódzkiego zagadnienia nieujawnionych źródeł przypisane są do komórek PIT, a do rozpracowywania informacji o poniesionych wydatkach i posiadanych źródłach ich finansowania typowani są pracownicy doświadczeni, o długoletnim stażu i wysokich umiejętnościach - wyjaśniła Iwona Załuska-Bujnowicz.
- U nas w regionie nie powstają specjalne komórki do kontroli nieujawnionych źródeł przychodów. Jednak w każdym urzędzie powinna być przynajmniej jedna osoba wyznaczona do tych zadań - powiedziała Katarzyna Matysiak z Izby Skarbowej we Wrocławiu.
Specjalne struktury
Z sondy GP wynika, że niektóre urzędy skarbowe tworzą jednak odrębne komórki do badania nieujawnionych źródeł przychodów. Jest tak m.in. w województwie warmińsko-mazurskim, lubelskim, mazowieckim.
- Spośród 16 urzędów skarbowych województwa warmińsko-mazurskiego tylko w strukturze jednego wyodrębniono komórkę do spraw opodatkowania przychodów ze źródeł nieujawnionych - wyjaśniła Barbara Lipińska z Izby Skarbowej w Olsztynie.
Również z danych Marty Szpakowskiej z Izby Skarbowej w Lublinie wynika, że tylko w Pierwszym Urzędzie Skarbowym w Lublinie funkcjonuje referat, którego pracownicy zajmują się postępowaniem oraz orzekaniem w sprawach przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach przychodów lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych.
Wyznaczeni pracownicy
W większości urzędów zamiast oddzielnych struktur badających nadużycia, sprawami zajmują się wyznaczeni urzędnicy.
- Rozliczaniem przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących z nieujawnionych źródeł zajmują się pracownicy lub zespoły funkcjonujące w ramach istniejących struktur urzędów, jakie zajmują się PIT - wskazała Grażyna Piechota z Izby Skarbowej w Katowicach.
Również Andrzej Pieczko z Izby Skarbowej w Zielonej Górze wyjaśnił, że w dziedzinie wykrywania nieujawnionych źródeł przychodów w urzędach nie są tworzone specjalne komórki do tych zadań i nie ma planów ich rozbudowy.
- Aktualnie, głównie ze względu na ograniczenia kadrowe w województwie opolskim, nie planuje się tworzenia specjalnych struktur od nieujawnionych źródeł przychodów. Wszystkie przedsięwzięcia zmierzające do zwiększenia efektywności postępowań będą dokonywane w ramach istniejącej struktury i posiadanych zasobów - dodała Elżbieta Pawlak z Izby Skarbowej w Opolu.
UKS tworzą oddziały
Omówiliśmy już tryb działania urzędów skarbowych przy badaniu ukrywanych dochodów. Warto jeszcze wspomnieć o pracy UKS w tym zakresie. Aleksandra Brosowska z UKS w Gdańsku podkreśliła, że kontrola nieujawnionych źródeł przychodu jest drugim w kolejności zadaniem nałożonym na UKS. W gdańskim UKS kilka lat temu powstały oddziały kontroli nieujawnionych źródeł przychodów. W oddziałach tych (w Gdańsku i ośrodku zamiejscowym UKS w Słupsku) pracuje łącznie około 35 osób.
- Wyspecjalizowanie pracowników w tej dziedzinie daje możliwości sprawnego działania i wypracowania efektywnych metod działania. Oddziały specjalizują się w kontroli PIT w szerokim zakresie, ale pracowników uczula się na sprawdzanie źródeł pochodzenia majątku. Jak wynika z naszych doświadczeń, tworzenie komórek kontrolujących PIT jest skuteczne, a podejmowane przez nie działania są kompleksowe i wyczerpujące wszystkie możliwości analizy sytuacji majątkowej podatnika - podsumowała Aleksandra Bros owska.
75 proc. wynosi stawka podatku od przychodów pochodzących z nieujawnionych źródeł lub nieznajdujących pokrycia w źródłach ujawnionych
Ewa Matyszewska
