Naliczanie zleceniobiorcy dobrowolnej składki chorobowej
Osoby wykonujące umowę zlecenia zasadniczo ubezpieczeniu chorobowemu podlegają dobrowolnie. Zleceniodawca zgłasza więc zleceniobiorcę do tego ubezpieczenia tylko wtedy, gdy wyrazi on chęć podlegania temu ubezpieczeniu. Objęcie nim następuje od dnia złożenia przez zleceniodawcę w ZUS formularza zgłoszeniowego. Podczas rozliczania składki na ubezpieczenie chorobowe za zleceniobiorcę może się okazać, że trzeba ją naliczyć od wynagrodzenia należnego za okres, kiedy nie był on jeszcze objęty tym ubezpieczeniem.
Objęcie ubezpieczeniem
Zleceniobiorca może wnioskować o objęcie go dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym tylko wtedy, gdy ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu wykonywanej umowy zlecenia podlega obowiązkowo. Tak jest zazwyczaj w przypadku, gdy umowa zlecenia stanowi dla zleceniobiorcy jedyny tytuł do ubezpieczeń emerytalno-rentowych.
Zgłoszenia zleceniobiorcy w ZUS do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego (na jego wniosek) dokonuje zleceniodawca, na formularzu ZUS ZUA.
Generalnie dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu zleceniobiorca podlega od dnia wskazanego we wniosku, jednak data ta nie może być wcześniejsza niż dzień, w którym zgłoszenie zostało przekazane przez zleceniodawcę do ZUS. Jedynie w przypadku, gdy zgłoszenie zleceniobiorcy do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych zostanie dokonane w terminie 7 dni od daty powstania obowiązku tych ubezpieczeń (np. w ciągu 7 dni od dnia rozpoczęcia wykonywania umowy zlecenia), zostanie on objęty dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym od dnia wskazanego we wniosku. W takiej sytuacji data jego przekazania do ZUS nie jest brana pod uwagę.
Limitowana podstawa
Podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe stanowi ta sama kwota, od której ubezpieczony ma naliczane składki na ubezpieczenia emerytalno-rentowe (bez uwzględniania rocznego limitu podstawy ich wymiaru). W przypadku osób podlegających ubezpieczeniu chorobowemu - tak jak zleceniobiorcy - dobrowolnie, podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe jest ograniczona. Nie może ona bowiem przekraczać miesięcznie 250% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia przyjmowanego do ustalenia rocznego limitu podstawy wymiaru składek emerytalno-rentowych (w 2019 r. - 11.912,50 zł).
Jeżeli więc zleceniobiorca jest objęty dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym i za wykonywane zlecenie uzyskuje stosunkowo wysokie wynagrodzenie, rozliczenie za niego składki chorobowej może nie być proste. Gdyby przykładowo w maju 2019 r. zleceniodawca wypłacił zleceniobiorcy za ten miesiąc oskładkowane wynagrodzenie np. w kwocie 12.500 zł, to wówczas składkę na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe powinien mu ustalić od podstawy wymiaru równej kwocie miesięcznego ograniczenia obowiązującego w danym roku kalendarzowym, czyli od 11.912,50 zł.
Gdyby natomiast w danym miesiącu zleceniodawca wypłacił zleceniobiorcy wynagrodzenie należne za więcej niż jeden miesiąc, wówczas podstawa wymiaru składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe nie mogłaby być wyższa niż suma kwot maksymalnych podstaw wymiaru składek na to ubezpieczenie z miesięcy, za które jest wypłacane wynagrodzenie.
Kwota limitu podstawy wymiaru dobrowolnej składki chorobowej jest dostępna w serwisie www.wskazniki.gofin.pl.
Termin wypłaty wynagrodzenia
Zleceniobiorca może przystąpić do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego w dowolnie wybranym terminie, oczywiście w okresie trwania umowy zlecenia. Może więc zawnioskować o objęcie nim np. dopiero po miesiącu czy dwóch od rozpoczęcia wykonywania umowy. Wówczas zleceniodawca może mieć wątpliwości, czy naliczyć składkę chorobową od wynagrodzenia należnego za miesiąc, w którym zleceniobiorca nie podlegał dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu, ale wypłaconego mu w miesiącu, w którym z kolei już od pierwszego dnia jest nim objęty.
Trzeba wskazać, że podstawę wymiaru składki chorobowej stanowi ta sama podstawa, od której naliczane są składki emerytalno-rentowe (bez stosowania jej rocznego limitu do 30-krotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego). Z kolei podstawę wymiaru składek emerytalno-rentowych dla zleceniobiorcy wynagradzanego w sposób kwotowy, w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie stanowi przychód w rozumieniu przepisów o pdof, uzyskiwany z tytułu wykonywanego zlecenia.
W dokumentach rozliczeniowych sporządzonych za zleceniobiorcę uwzględnia się wtedy należne składki na ubezpieczenia społeczne od wszystkich wypłat dokonanych mu lub postawionych do jego dyspozycji od pierwszego do ostatniego dnia miesiąca kalendarzowego, którego dokumenty te dotyczą.
Jeśli więc zleceniobiorca podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu np. od 1 maja 2019 r., to od przychodu należnego np. za kwiecień 2019 r. uzyskanego przez niego w maju br. (podlegającego składkom emerytalno-rentowym) zleceniodawca powinien już naliczyć mu składkę chorobową, bez względu na to, że jest ono należne za okres, kiedy nie był on jeszcze objęty ubezpieczeniem chorobowym.
Stanowisko - prezentowane przez nasze Wydawnictwo od wielu lat - potwierdził ZUS w odpowiedzi z dnia 7 lutego 2019 r. na zapytanie naszego Wydawnictwa. Pytaliśmy, czy należy naliczyć zleceniobiorcy składkę na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe w przypadku gdy ubezpieczeniom emerytalno-rentowym podlegał od kilku miesięcy, natomiast do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego przystąpił z dniem 30 października 2018 r. i w październiku 2018 r. uzyskał wynagrodzenie należne za wrzesień 2018 r. ZUS odpowiedział, że: "Przy ustalaniu podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne (zarówno emerytalne i rentowe, jak i chorobowe) zleceniobiorcy za dany miesiąc płatnik jest zobowiązany uwzględniać wszystkie przychody zleceniobiorcy, które zostały wypłacone lub postawione do dyspozycji ubezpieczonego w danym miesiącu. Nie jest istotne za jaki miesiąc należna jest wypłata. W konsekwencji, w opisanym przypadku podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe w październiku 2018 r. stanowiła podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, czyli wypłaty dokonane w październiku. (...)".
autor: Dorota Wyderska
Gazeta Podatkowa nr 40 (1602) z dnia 2019-05-20