Testament notarialny po zmarłym to dobry początek. Co robić dalej?
Śmierć bliskiej osoby to trudny czas, pełen emocji i formalności, które trzeba dopełnić. Jednym z najważniejszych kroków w takich sytuacjach jest uregulowanie spraw majątkowych zmarłego. Jeśli pozostawił on testament notarialny, proces ten może być nieco łatwiejszy niż w sytuacjach, gdy takiego dokumentu nie ma lub ma on inną formę. Nadal jednak wymaga podjęcia pewnych kroków formalnych. Wyjaśniamy, czym jest testament notarialny, co należy zrobić po jego znalezieniu i jak wygląda cała procedura krok po kroku.
Testament notarialny to w miarę komfortowa sytuacja dla spadkobierców, która pozwala im oszczędzić wiele czasu na skomplikowane postępowania spadkowe. W przeciwieństwie do innych form wyrażenia ostatniej woli, jest on trudny do podważenia. Co zrobić, jeśli jesteś w posiadaniu testamentu spisanego u notariusza?
Testament notarialny to dokument, w którym osoba (testator) wyraża swoją wolę dotyczącą rozporządzenia majątkiem po śmierci. Sporządzony jest w obecności notariusza, co nadaje mu szczególną moc prawną. Taki dokument jest uznawany za najbezpieczniejszą formę testamentu, ponieważ notariusz dba o jego poprawność formalną oraz o zachowanie jego oryginału. Dzięki temu minimalizuje się ryzyko podważenia testamentu oraz fałszerstw. Skraca się również droga do realizacji woli spadkodawcy.
Po odnalezieniu testamentu notarialnego należy podjąć kilka kroków, które umożliwią formalne przeprowadzenie spadku. Istotne jest, aby nie podejmować działań samodzielnie na podstawie treści testamentu, ale skierować się do odpowiednich instytucji. Proces ten ma jasno określoną procedurę prawną, którą wyjaśniamy krok po kroku:
- Odnalezienie testamentu
Testament notarialny zazwyczaj znajduje się w aktach notarialnych prowadzonych przez notariusza, który go sporządził, choć mógł też być złożony w sądzie. W praktyce jednak zmarły mógł zostawić informację o miejscu przechowywania testamentu lub sam egzemplarz testamentu, co ułatwi rodzinie jego odnalezienie.
- Złożenie wniosku o otwarcie i ogłoszenie testamentu
W pierwszej kolejności należy udać się do sądu rejonowego właściwego dla ostatniego miejsca zamieszkania zmarłego lub do notariusza, aby otworzyć i ogłosić testament. Celem tej czynności jest oficjalne potwierdzenie, że testament istnieje oraz zawiera określone dyspozycje majątkowe. Wnioskujący powinni przedstawić akt zgonu spadkodawcy.
- Złożenie wniosku o stwierdzenie nabycia spadku
Po ogłoszeniu testamentu należy złożyć do sądu wniosek o stwierdzenie nabycia spadku. Można to również załatwić u notariusza, pod warunkiem, że wszyscy spadkobiercy są zgodni co do przyjęcia spadku. Notariusz sporządzi wówczas akt poświadczenia dziedziczenia, który ma taką samą moc prawną, jak postanowienie sądu.
- Rozpatrzenie wniosku przez sąd lub notariusza
Sąd na posiedzeniu wyda postanowienie o nabyciu spadku, wskazując spadkobierców oraz ich udziały w majątku zmarłego. U notariusza czynności te są zazwyczaj szybsze, ponieważ akt poświadczenia dziedziczenia można uzyskać tego samego dnia. Notariusz wyda akt poświadczenia dziedziczenia, a sąd postanowienie o potwierdzeniu nabycia spadku. Oba dokumenty mają taką samą moc prawną i dają możliwość dysponowania masą spadkową.
Jeśli majątek jest podzielny i spadkobiercy chcą formalnie podzielić go między sobą, mogą złożyć wniosek o dział spadku. Może on być przeprowadzony w sądzie lub u notariusza, a jego koszty zależą od wartości majątku oraz zgodności między spadkobiercami. Do takiej sytuacji dochodzi zazwyczaj, kiedy między spadkobiercami nie ma zgody, co do podziału spadku. Dział spadku określa, które elementy masy spadkowej będą dziedziczone przez poszczególnych spadkobierców (np. komu przypadnie samochód, komu antyki, a komu biżuteria itp.). Postanowienie nabycia spadku wskazuje jedynie na procentowy udział spadkobierców w majątku spadkowym, dział spadku to uszczegóławia.
Postępowanie spadkowe może się odbywać na dwa sposoby: w sądzie i u notariusza. Koszt złożenia wniosku o stwierdzenie nabycia spadku to 100 zł. W przypadku gdy wniosek dotyczy również działu spadku, opłata może być wyższa. Sądowy dział spadku wiąże się także z dodatkowymi kosztami, zwłaszcza jeśli występuje spór między spadkobiercami.
Natomiast koszt uzyskania aktu poświadczenia dziedziczenia u notariusza zależy od wartości majątku. Ceny te mogą się wahać od kilkuset do kilku tysięcy złotych w zależności od skomplikowania sprawy. Opłaty notarialne są zazwyczaj wyższe niż sądowe, ale procedura jest szybsza i mniej formalna.
Formalnościami związanymi z testamentem notarialnym mogą zająć się spadkobiercy, którzy są wymienieni w testamencie lub osoba wskazana przez spadkodawcę. Jeśli spadkobiercy są zgodni i mają wiedzę na temat procedur prawnych, mogą osobiście złożyć wymagane wnioski. W sytuacjach bardziej złożonych warto rozważyć skorzystanie z pomocy prawnika lub notariusza, którzy pomogą przejść przez cały proces, szczególnie jeśli występują wątpliwości co do interpretacji testamentu lub jeśli między spadkobiercami występują spory.
Czytaj też: Podział spadku po rodzicach: Kto ma do niego prawo?
