Zgłoszenie wierzytelności. Kto musi go dokonać i do kiedy?

Wierzytelność to uzasadnione oczekiwanie, że dłużnik będzie oddawał swój dług. W bardziej formalnym ujęciu wierzytelność to "prawo do żądania spełnienia świadczenia z określonego stosunku zobowiązaniowego przysługujące wierzycielowi wobec dłużnika i składające się z jednego lub wielu roszczeń bądź praw kształtujących". 

Powyższe stwierdzenie nie pochodzi jednak bezpośrednio z Kodeksu cywilnego. Pojęcie wierzytelności pojawia się w nim bardzo często, ale w żadnym akcie prawnym nie znajdziemy dokładnej definicji. Temat wierzytelności i wierzycieli szczegółowo omawia Księga 3. wymienionego kodeksu, "Zobowiązania".

Zgodnie z art. 353 "zobowiązanie polega na tym, że wierzyciel może żądać od dłużnika świadczenia, a dłużnik powinien świadczenie spełnić". Dla dalszej części ustawy za definicję wierzytelności można uznać właśnie to stwierdzenie. 

Istnieje wiele rodzajów wierzytelności - jest nią choćby żądanie ekspedientki w supermarkecie, która oczekuje zapłaty za sprzedawane produkty. Zupełnie innym rodzajem wierzytelności jest domaganie się zadośćuczynienia od sprawcy pobicia czy innego czynu zabronionego. Przykłady zabezpieczeń wierzytelności to z kolei hipoteki, kredyty, poręczenia czy weksle. 

Najczęściej jednak to pojęcie pojawia się w kontekście zgłoszenia wierzytelności w postępowaniu upadłościowym.

Od 1 grudnia 2021 roku zgłoszenia wierzytelności w postępowaniu upadłościowym można dokonać tylko w formie elektronicznej. Służy do tego platforma Krajowego Rejestru Zadłużonych. Zgłoszenie wierzytelności przesłane za pomocą odpowiedniego wniosku trafia do syndyka przypisanego danemu postępowaniu. Termin na jego dostarczenie to 30 dni od obwieszenia postanowienia o upadłości w KRZ. Należy pamiętać, że złożenie tego wniosku jest niezbędne do dochodzenia swoich roszczeń.

Przed wypełnieniem wniosku trzeba zalogować się do portalu. Jeżeli nie mamy w nim konta, możemy zarejestrować się za pomocą podpisu elektronicznego lub Krajowego Węzła Identyfikacji Elektronicznej - tam znajdziemy opcje takie jak profil zaufany, bankowość elektroniczna, aplikacja mObywatel, e-Dowód czy Use eID. 

Aby zgłosić wierzytelność, po zalogowaniu się do portalu Krajowego Rejestru Zadłużonych:

1. Przejdź do Portalu Użytkowników Zarejestrowanych KRZ (niebieski kwadrat, środkowa ikona).
2. Wybierz "Nowy wniosek" z menu po prawej stronie.
3. Wybierz "Wyszukaj wzór pisma".
4. W polu tekstowym wpisz numer pisma "30048" lub frazę "zgłoszenie wierzytelności".
5. Wybierz właściwy wniosek: upadłość przedsiębiorcy lub upadłość konsumenta.
6. Na wyświetlonym ekranie wpisz sygnaturę postępowania, którego dotyczy wierzytelność.
7. Naciśnij "Nowy dokument".

Najważniejsze informacje, które należy w nim podać, to dane osobowe (imię, nazwisko, PESEL, adres zamieszkania) lub informacje o firmie (siedziba, adres, NIP) w przypadku przedsiębiorców. 

Następny krok to dokładne określenie swojej wierzytelności, a także kilka innych kwestii, m.in. określenie, czy wniosek jest składany osobiście przez wierzyciela, czy przez jego pełnomocnika. Szczegółową, 20-stronicową instrukcję z opisem każdego kroku i poszczególnych ekranów, przygotowaną przez Ministerstwo Sprawiedliwości, można znaleźć pod tym adresem.

Do zgłoszenia wierzytelności warto też dołączyć wszystkie istotne dla sprawy dokumenty, np.:

• umowy;
• nakazy zapłaty;
• nieopłacone faktury;
• wszelkie zabezpieczenia związane z wierzytelnością;
• dokumentacje z poprzednich postępowań (jeśli jakieś miały miejsce).

Teoretycznie nie jest to wymagane (wymagane jest tylko ich wymienienie), jednak syndyk i tak będzie je weryfikował, a w razie potrzeby zażąda ich okazania w ciągu 7 dni.

Tylko złożenie wniosku w ustawowym terminie 30 dni od obwieszczenia w KRZ umożliwia uniknięcie opłaty. W innym przypadku wyniesie ona równowartość 15 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku w trzecim kwartale roku poprzedniego, które publikuje GUS. W 2023 roku jest to 1010,49 zł.

Od kategorii wierzytelności uzależniona jest kolejność ich wypłacania z masy upadłościowej. Wyróżnia się 5 kategorii, z czego wszystkie nieujęte w pierwszej, drugiej, trzeciej i piątej należy kwalifikować do kategorii czwartej.  

Im wyższa kategoria, tym większy priorytet w zaspokajaniu poszczególnych wierzytelności z zabezpieczonych środków. Kolejność spłacania zobowiązań została szczegółowo opisana w art. 1025 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego (strona 465).

Szczególnym przypadkiem wierzytelności są roszczenia pracowników upadłej firmy. W takiej sytuacji należności wynikające ze stosunku pracy podlegają umieszczeniu na liście wierzytelności z urzędu. Nie ma konieczności zgłaszania ich do syndyka. 

Czytaj także:

Oczekiwane przez Polaków świadczenie utknęło w Sejmie. "To polityczna kalkulacja"

Bezrobocie w Polsce nadal niskie. Ale nowych bezrobotnych przybywa

Jakie wypowiedzenie umowy o pracę dla pracownika jest najlepsze?

Zobacz też: