Zmiany w kredytach konsumenckich

Aktualnie umową o kredyt konsumencki jest umowa o kredyt w wysokości nie większej niż 255.550 zł albo równowartość tej kwoty w walucie innej niż waluta polska, który kredytodawca w zakresie swojej działalności udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi. Do niedawna górną granicą była kwota 80.000 zł. Wyższe kredyty i pożyczki nie korzystały z ochrony prokonsumenckiej.

Kredyty konsumenckie to w szczególności umowy pożyczki, umowy kredytu w rozumieniu przepisów prawa bankowego, umowy o kredyt odnawialny, a także umowy z odroczonym terminem spełnienia świadczenia pieniężnego konsumenta, jeżeli w związku z tym konsument zobowiązany jest do poniesienia jakichkolwiek kosztów.

Nowe regulacje będą musiały stosować wszystkie instytucje finansowe, w tym m.in. spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe i parabanki, w tym w zakresie oceny ryzyka kredytowego konsumentów.

Obowiązująca od wczoraj ustawa o kredycie konsumenckim wyraźnie wyłącza spod jej działania umowy leasingu, które nie przewidują obowiązku przeniesienia własności przedmiotu umowy na konsumenta. Nie dotyczy także umów, w których konsument nie jest zobowiązany do zapłaty oprocentowania oraz innych kosztów związanych z udzieleniem lub spłatą kredytu konsumenckiego. Natomiast podlegają jej umowy leasingu i najmu, jeśli odrębny kontrakt przewiduje przeniesienie własności przedmiotu tych umów, uzależniając je od żądania kredytodawcy.

Nieco inaczej niż dotychczas traktowane będą kredyty i pożyczki hipoteczne. Na podstawie uchylonych przepisów podlegały one przepisom ustawy o kredycie konsumenckim, o ile mieściły się w limicie 80.000 zł. Na nowych zasadach tylko niektóre regulacje prokonsumenckie będą znajdowały w takim wypadku zastosowanie. Chodzi o pewne obowiązki informacyjne przed zawarciem umowy, m.in. dotyczące przekazania danych o całkowitej kwocie kredytu, wymaganym wkładzie własnym, zasadach i terminach spłaty kredytu, całkowitej kwocie do spłaty oraz koszcie kredytu. Informacje te będą przekazywane na specjalnych formularzach dotyczących kredytów zabezpieczonych hipoteką. Ustawa określać będzie również elementy obowiązkowe takich umów, pod rygorem przekształcenia kredytu w bezodsetkowy i bezkosztowy za okres 4 lat poprzedzających dzień złożenia stosownego oświadczenia przez konsumenta.

Jedną z kluczowych zmian jest wynoszący obecnie 14, a nie 10 dni termin do odstąpienia od umowy o kredyt konsumencki, za wyjątkiem pożyczek i kredytów zabezpieczonych hipoteką.

Konsument ma prawo, bez podania przyczyny, do odstąpienia od umowy o kredyt konsumencki w terminie 14 dni od dnia zawarcia umowy.

Wystarczy, że w tym czasie konsument wyśle, pod wskazany przez kredytodawcę lub pośrednika kredytowego adres, oświadczenie o odstąpieniu od umowy. Kredytodawca lub pośrednik kredytowy jest zobowiązany przy zawarciu umowy wręczyć konsumentowi wzór takiego oświadczenia z oznaczeniem swoich danych adresowych i nazwy kredytodawcy.

Konsument nie ponosi kosztów związanych z odstąpieniem od umowy o kredyt konsumencki, z wyjątkiem odsetek za okres od dnia wypłaty kredytu do dnia spłaty kredytu. To ostatnie jest zmianą na gorsze, bowiem wcześniej kredytodawca nie mógł pobierać odsetek także za ten okres. Ustawodawca precyzuje jednak, że w przypadku odstąpienia od umowy kredytu przez konsumenta w terminie 14 dni, kredytodawcy nie przysługują wówczas żadne inne opłaty, z wyjątkiem bezzwrotnych kosztów poniesionych przez niego na rzecz organów administracji publicznej oraz opłat notarialnych.

Zniesiony jest także maksymalny próg 5 proc. łącznej kwoty wszystkich opłat, prowizji oraz innych kosztów związanych z zawarciem umowy o kredyt konsumencki.

Na plus ocenić należy za to przepis, który nakazuje konsumentowi zwrot udostępnionego kredytu najpóźniej w terminie 30 dni od dnia złożenia oświadczenia o odstąpieniu od umowy. W świetle starych regulacji należało dokonać równoczesnego zwrotu tych środków.

Drugim istotnym uprawnieniem konsumenckim jest możliwość dokonania w każdym czasie wcześniejszej spłaty lub nadpłaty kredytu przed terminem wynikającym z umowy. Z korzyścią dla konsumentów nowa ustawa stanowi, że kredytodawca nie może uzależnić wcześniejszej spłaty kredytu od jego poinformowania przez konsumenta. Do niedawna wymagane było poinformowanie kredytodawcy o zamiarze wcześniejszej spłaty kredytu w terminie 3 dni przed jej dokonaniem.

Niestety, kredytodawcy zyskali za to możliwość zastrzegania prowizji od wcześniejszej spłaty pożyczki, co wcześniej było objęte całkowitym zakazem. Możliwość ta została jednak w istotny sposób ograniczona. Kredytodawca może bowiem zastrzec w umowie prowizję za spłatę kredytu przed terminem, pod warunkiem że ta spłata przypada na okres, w którym stopa oprocentowania kredytu jest stała, a kwota spłacanego w okresie 12 kolejnych miesięcy kredytu jest wyższa niż trzykrotność przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, ogłaszanego przez Prezesa GUS z grudnia roku poprzedzającego rok spłaty kredytu.

Ponadto prowizja za wcześniejszą spłatę nie może przekraczać poziomu 1 proc. spłacanej przed terminem kwoty, jeżeli okres między datą spłaty kredytu a terminem spłaty kredytu przekracza rok. W innym wypadku maksymalna prowizja za spłatę kredytu przed terminem może wynosić 0,5 proc. spłacanej kwoty. Tego rodzaju opłata nie powinna być również wyższa niż bezpośrednie koszty kredytodawcy związane z tą spłatą czy też wysokość odsetek, które konsument byłby zobowiązany zapłacić w okresie między spłatą kredytu przed terminem a uzgodnionym terminem zakończenia umowy.

Powyższe zasady rządzące wcześniejszą spłatą kredytu, w tym ograniczenia dotyczące zastrzegania prowizji, nie obejmują jednak pożyczek i kredytów hipotecznych.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 12.05.2011 r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. nr 126, poz. 715)

autor: Tomasz Konieczny
Gazeta Podatkowa nr 101 (829) z dnia 2011-12-19

GOFIN podpowiada