Badania lekarskie pracowników-kierowców
Samochód służbowy lub prywatny jest coraz bardziej rozpowszechnionym narzędziem pracy. W niektórych grupach zawodowych, jak w przypadku kierowców zawodowych, jest on niezbędny do wykonywania pracy. W innych branżach, związanych z zatrudnianiem pracowników mobilnych, również jest ważnym elementem wyposażenia stanowiska pracy.
Pracownicy zatrudnieniu w ramach stosunku pracy są zobowiązani do odbywania badań profilaktycznych, o których mowa w art. 229 Kodeksu pracy. Bez ważnych badań - wstępnych, okresowych lub kontrolnych - nie mogą zostać dopuszczeni do wykonywania pracy na określonym stanowisku. Kierowanie na te badania oraz pokrywanie ich kosztów obarcza pracodawcę.
Wymóg przeprowadzania badań profilaktycznych obejmuje swoim zakresem wszystkich pracowników w rozumieniu Kodeksu pracy. Nie zawsze jednak obowiązek posiadania aktualnych badań wynika wyłącznie z przepisów prawa pracy. W przypadku pracowników zatrudnionych na stanowisku kierowcy o konieczności badań lekarskich decydują regulacje kodeksowe lub ustawa o transporcie drogowym. Wybór aktu prawnego właściwego w danej sytuacji zależy m.in. od gabarytów pojazdu prowadzonego przez pracownika-kierowcę.
Ustawa o transporcie drogowym obejmuje swoim zakresem m.in. kierowców wykonujących przewozy drogowe pojazdami o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 tony oraz przeznaczonymi konstrukcyjnie do przewozu więcej niż 9 osób łącznie z kierowcą. W przypadku tej grupy kierowców badania lekarskie przeprowadza się w związku ze zdobywaniem przez nich kwalifikacji wstępnej lub odbywaniem szkoleń okresowych. Częstotliwość tych badań wskazuje art. 39j ustawy o transporcie drogowym. Nakłada on na kierowców objętych zakresem ustawy obowiązek odbycia badań lekarskich i psychologicznych:
- co 5 lat - do ukończenia przez kierowcę 60 lat,
- co 30 miesięcy - po ukończeniu przez kierowcę 60 lat.
Badania wymagane przez ustawę o transporcie drogowym odbywają się na koszt pracodawcy.
Przedsiębiorca zatrudniający kierowcę jest zobowiązany przez cały okres jego zatrudnienia przechowywać kopie orzeczeń lekarskich i psychologicznych.
Co ważne, wspomniane badania są równoznaczne z badaniami profilaktycznymi, o których mowa w art. 229 § 1 i 2 K.p. Nie ma więc potrzeby kierowania dodatkowo pracownika - kierowcy podlegającego ustawie o transporcie drogowym na badania wymagane przez Kodeks pracy.
W przypadku kierowców zawodowych prowadzących samochody powyżej 3,5 tony częstotliwość badań lekarskich i ich zakres wynika z ustawy o transporcie drogowym. Poza tą kategorią pracowników znajduje się jednak spora grupa osób zatrudnionych na etacie, prowadzących samochód w celach służbowych. Przedstawiciele handlowi, serwisanci i inni pracownicy mobilni w swojej codziennej pracy korzystają zazwyczaj z samochodu. Ponieważ nie są oni objęci zakresem ustawy o transporcie drogowym, wykonują badania profilaktyczne na zasadach ogólnych. W ich zakres przez wiele lat wchodziły jednak dodatkowe badania okulistyczne, wykonywane z uwagi na prowadzenie pojazdów w celach służbowych. Obowiązek wykonania takich badań - widzenia zmierzchowego i zjawiska olśnienia - wynikał z § 4 ust. 4 pkt 5 rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie badań lekarskich kierowców i osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami (Dz. U. z 2013 r. poz. 133). Utraciło ono moc z dniem 20 lipca 2014 r. i zostało zastąpione rozporządzeniem Ministra Zdrowia w sprawie badań lekarskich osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami i kierowców (Dz. U. z 2014 r. poz. 949).
Nowe rozporządzenie również przewiduje grupy zawodowe objęte obowiązkowymi badaniami widzenia zmierzchowego i zjawiska olśnienia (§ 6 ust. 3 rozporządzenia). Nie wymienia jednak wśród nich pracowników kierujących pojazdami w ramach obowiązków służbowych. Niemniej w kwestii przeprowadzania tego rodzaju badań wobec pracowników kierujących służbowo pojazdami istotne są nie tylko przepisy powszechnie obowiązujące. Ważne są też wytyczne dla lekarzy opracowane przez Instytut Medycyny Pracy im. Prof. Jana Nofera w Łodzi (patrz ramka). Lekarze przeprowadzający badania profilaktyczne pracowników mają na uwadze te zalecenia, stąd pracodawca, w celu umożliwienia lekarzowi realizacji wytycznych Instytutu, powinien wskazać fakt kierowania pojazdem przez pracownika w skierowaniu na badanie. Przy czym należy pamiętać, że wytyczne te dotyczą pracowników, którzy prowadzą pojazd, ale nie są formalnie zatrudnieni na stanowisku kierowcy (lub są, ale nie podlegają ustawie o transporcie drogowym).
|
Dodatkowe badania dla korzystających z samochodu w celach służbowych "(...) Biorąc pod uwagę bezpieczeństwo pracowników i innych uczestników ruchu drogowego dodatkowo zaleca się poszerzenie badań o ocenę widzenia zmierzchowego i wrażliwość na olśnienie oraz standardowe przeprowadzanie oceny narządu wzroku przez lekarza okulistę w badaniach okresowych. Badanie oceniające widzenie zmierzchowe i zjawisko olśnienia powinno być wykonywane co 4-6 lat, a po 60 roku życia - co 2-3 lata (...). Biorąc pod uwagę powyższe standardowy zakres badań lekarskich osób, które nie są zatrudnione na stanowisku kierowcy, a w ramach obowiązków zawodowych kierują pojazdami silnikowymi powinien obejmować: badania wstępne:
Wytyczne dla lekarzy opracowane przez Instytut Medycyny Pracy im. Prof. Jana Nofera w Łodzi; dostępne na stronie Instytutu: www.imp.lodz.pl) |
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 26.06.1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 2014 r. poz. 1502 ze zm.)
Ustawa z dnia 6.09.2001 r. o transporcie drogowym (Dz. U. z 2013 r. poz. 1414 ze zm.)
autor: Agata Barczewska
Gazeta Podatkowa nr 89 (1234) z dnia 2015-11-05