Banki zaczynają doceniać małe firmy
Przez dość długi czas małe i średnie firmy traktowane były przez banki jak klienci gorszej kategorii. Niechęć do tego typu podmiotów wynikała po części z ryzyka związanego z ich działalnością, ale także ze specyfiki mikrofirm, upodabniającej je do klientów indywidualnych. Dopiero od kilku lat zaczęto je doceniać - tworzyć dla nich standardy usług i produktów.
Duże przedsiębiorstwa przez wiele lat stanowiły dla banków podstawową grupę klientów. Prowadzenie ich rachunków, rozliczeń, finansowanie działalności było zajęciem i dość łatwym, i zyskownym. Ale liczba korporacji jest dość ograniczona. Boom gospodarczy skutkował powstawaniem coraz większej liczby firm małych i średnich, a także mikrofirm. Minęło trochę czasu zanim banki doceniły potencjał tkwiący w tym rynku, dostrzegły ich specyfikę i potrzeby oraz dostosowały do nich odpowiednią ofertę.
Mimo że skala działania każdej z nich jest niewielka, to w swej masie stają się dla banków coraz bardziej atrakcyjnymi klientami. Większa jest pracochłonność, związana z ich obsługą, ale też przy odpowiedniej standaryzacji procedur i usług, korzyści mogą uzyskiwać obie strony - i banki, i klienci. Bankom, w przypadku dużych firm, opłaca się indywidualizacja, a w odniesieniu do małych - standaryzacja i unifikacja procedur, podobnie, jak to jest w przypadku klientów indywidualnych.
Doświadczenia przedsiębiorców, szczególnie tych najmniejszych i dopiero rozpoczynających działalność, często wciąż jednak nie są najlepsze. Najczęściej wszystko, na co mogą liczyć, to bezpłatne założenie i prowadzenie rachunku, zwolnienie z opłat za elektroniczne przelewy do ZUS i urzędów skarbowych, a także wydanie karty z niewielkim limitem do wykorzystania. Nieco bardziej poważnym partnerem staje się przedsiębiorca - nawet jednoosobowy - który przetrwa rok na rynku, a bank w tym czasie będzie miał możliwość obserwowania jego sukcesów, poprzez wgląd w historię jego rachunku, ocenę wielkości przychodów, itp. Na tej podstawie może on się ubiegać o wyższy kredyt w rachunku bieżącym.
Prowadzenie rachunku w danym banku to dla przedsiębiorcy ważny atut w negocjacjach z bankiem. Gdy będziemy chcieli szukać kredytu w innej instytucji, z pewnością będziemy musieli założyć w nim kolejny rachunek. Coraz więcej banków zaczyna inaczej podchodzić do przedsiębiorców, oferując im liczne ułatwienia i pakiety dostosowane do ich potrzeb. Coraz częściej są to uproszczone formy udzielania kredytów, otwierania linii kredytowych i innych form finansowania.
Oferta banków, kierowana dla małych i średnich firm, zawiera wszystkie niezbędne usługi i produkty, których firma lub przedsiębiorca może potrzebować. Często te kompleksowe usługi oferowane są w pakietach dostosowanych do poszczególnych grup przedsiębiorców. Pod pojęciem małych i średnich firm kryją się bowiem i jednoosobowe, działające na zasadzie samozatrudnienia czy ajencji, ale i niewielkie, zatrudniające kilka osób, firmy usługowe czy produkcyjne. Mogą to być wreszcie przedsiębiorstwa małe, ale prowadzące działalność na znacznie większą skalę, często mające kontakty z zagranicznymi kontrahentami. Jest więc oczywiste, że każda z tych grup potrzebuje innego zakresu usług. Samozatrudnionemu wystarczy zwykły rachunek bieżący w złotych, karta kredytowa z niewielkim limitem zadłużenia i możliwość regulowania należności z urzędem skarbowym i ZUS-em przez Internet. Firma o obrotach kilku milionów złotych rocznie, kupująca komponenty za granicą, będzie potrzebowała znacznie szerszej oferty. Pakiety dostosowane do potrzeb poszczególnych grup są więc kompromisem między pełną indywidualizacją, która zwykle jest bardziej kosztowna, a pełną standaryzacją, która choć tańsza, nie zadawala większości klientów.
Podstawowym produktem, z którego musi korzystać każdy - mały i duży przedsiębiorca - jest rachunek bankowy. Niewiele różni się on od zwykłego rachunku, z jakiego korzystają klienci indywidualni. Często jest on wzbogacony o możliwość zakładania rachunków pomocniczych, co ułatwia rozliczenia np. poszczególnych przedsięwzięć w ramach firmy. Rachunki firmowe mają wiele funkcji ułatwiających życie przedsiębiorcom, m.in. możliwość dokonywania większości operacji i transakcji przez Internet, definiowanie listy stałych płatności, kontrahentów, dokonywanie bezpłatnych przelewów do urzędów skarbowych i ZUS, posługiwanie się kartą płatniczą i wiele innych. Często środki znajdujące się na rachunku są oprocentowane. W przypadku firm jednoosobowych ważna jest też integracja rachunku osobistego klienta z rachunkiem związanym z działalnością gospodarczą. Najczęściej przelewy między tymi rachunkami są bezpłatne. Przy otwieraniu rachunku firmowego niemal automatycznie otrzymujemy kartę płatniczą, umożliwiającą korzystanie z dostępnych na rachunku środków za pośrednictwem terminali w punktach handlowych lub usługowych i bankomatów. Niektórzy mogą od razu otrzymać kredyt w rachunku bieżącym lub kartę kredytową. Inni muszą na to dobrodziejstwo poczekać kilka miesięcy. W ramach rachunku klienci otrzymują możliwość zakładania lokat terminowych o szerokich możliwościach wyboru czasu trwania lokaty. Standardem jest możliwość korzystania z wszelkich funkcji i funkcjonalności, jakie daje bankowość elektroniczna - poczynając od realizacji przelewów i płatności, przez uzyskiwanie wyciągów, historii operacji na rachunku, po składanie dyspozycji związanych z uzyskaniem kredytu i inne bardziej skomplikowane transakcje.Dla wielu małych i średnich firm mających kontakty z zagranicznymi klientami i kontrahentami bardzo ważne jest to, aby obsługujący bank miał w tym zakresie jak największe możliwości. I większość banków takie możliwości oferuje. Należą do nich czeki i przekazy zagraniczne, akredytywy, dyskonto weksli, udzielanie gwarancji przetargowych i linii gwarancyjnych.
Dla większości przedsiębiorców - zarówno małych i średnich - najważniejsza jest kwestia dostępu do kredytu. Najczęściej najwygodniejszą i najbardziej pożądaną przez nich formą dostępu do finansowania jest linia kredytowa w rachunku bieżącym. To forma najbardziej elastyczna, nie narzucająca ani przeznaczenia środków, ani sztywnej wysokości wykorzystywanych środków, a dostępna w każdym momencie. Problem w tym, że mogą na nią liczyć przedsiębiorcy o dłuższym stażu, większej skali działalności i wysokiej wiarygodności kredytowej.Spora część firm nieźle sobie radzi z finansowaniem bieżącej działalności we własnym zakresie. Ma jednak problemy z finansowaniem rozwoju i inwestycjami. Tu też bankowa oferta jest dość szeroka. Na kredyt inwestycyjny może jednak liczyć firma o ugruntowanej pozycji, posiadająca możliwości zabezpieczenia kredytu. Przedsiębiorcy mogą też liczyć na bardziej wyrafinowane usługi, takie jak faktoring, pośrednictwo w korzystaniu z funduszy Unii Europejskiej w ramach różnych programów pomocowych, usługi bankowości inwestycyjnej.
Roman Przasnyski
