Biura rachunkowe walczą o odszkodowania

Większość biur rachunkowych decydując się na podpisanie umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej w zakresie usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych nie ma świadomości, jaki zakres ryzyka powinna obejmować umowa, a także, w jakich sytuacjach będzie można ubiegać się o odszkodowanie. Nie ma też jasnych przepisów, które precyzyjnie regulowałyby tę kwestię.

Z takim twierdzeniem zgadza się Radosław Osmólski, prezes FPA Group, firmy zajmującej się outsourcingiem usług księgowych oraz kadrowo-płacowych. Jego zdaniem konieczne jest doprecyzowanie przepisów w tym zakresie, a także wypracowanie interpretacji standardowych klauzul ubezpieczeniowych.

- Bez takich rozwiązań zawsze trudno będzie uzyskać odszkodowanie od ubezpieczyciela - twierdzi nasz rozmówca.

Istnienie problemu potwierdza sytuacja, w której znalazła się Małgorzata Tul. W przypadku naszej czytelniczki szkoda w postaci sankcji urzędu skarbowego była wynikiem złożenia błędnej deklaracji VAT-7 w lutym 2005 r. Właścicielka biura rachunkowego zwróciła się do swojego ubezpieczyciela PZU o wypłacenie odszkodowania związanego z tym zdarzeniem.




Ubezpieczenie nie chroniło

Pani Małgorzata otrzymała odpowiedź odmowną. PZU poinformowało, że w stanie prawnym sprzed kwietnia 2005 r. obowiązkowemu ubezpieczeniu OC podlegał tylko jeden określony rodzaj działalności, bowiem ani ustawa o rachunkowości, ani rozporządzenie ministra finansów z 5 grudnia 2003 r. nie regulowały kwestii obowiązkowego ubezpieczenia OC w zakresie działalności innej niż prowadzenie ksiąg rachunkowych. Natomiast czynności polegające na sporządzeniu deklaracji VAT nie były objęte ochroną ubezpieczeniową z polisy obowiązkowego ubezpieczenia OC z tytułu wykonania działalności usługowej w zakresie prowadzenia ksiąg rachunkowych. Mogły natomiast zostać objęte tą ochroną na podstawie dobrowolnego ubezpieczenia.

Zdania ekspertów w tym zakresie są jednak podzielone. Jacek Reps, adwokat z kancelarii Reps Wojnar & Wspólnicy, przychyla się do opinii ubezpieczyciela.

Podkreśla, że do 18 kwietnia 2005 r. czynności doradztwa podatkowego, mimo że mogły być wykonywane przez podmioty uprawnione do prowadzenia ksiąg rachunkowych, podlegały obowiązkowemu ubezpieczeniu w ramach OC doradcy podatkowego.

Aleksander Stanek, doradca podatkowy, twierdzi że od 1 lutego 2005 r. sporządzanie deklaracji podatkowych nawet na podstawie ksiąg rachunkowych prowadzonych przez uprawiony podmiot stanowi czynność doradztwa podatkowego, która, poczynając od 18 kwietnia 2005 r., podlega obowiązkowi ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej.

- Aby zapewnić sobie ochronę ubezpieczeniową począwszy od 1 lutego 2005 r., podmiot uprawniony do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych sporządzający na podstawie tych ksiąg deklaracje podatkowe powinien zawrzeć umowę ubezpieczenia ze skutkiem na dzień 1 luty 2005 r. na warunkach określonych umownie pomiędzy nim a ubezpieczycielem - twierdzi nasz rozmówca.

Podkreśla również, że gdyby ta umowa począwszy od 18 kwietnia 2005 r. nie spełniała wymagań określonych rozporządzeniem z 13 kwietnia 2005 r. w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia OC podmiotów uprawnionych do prowadzenia ksiąg rachunkowych, z dniem 18 kwietnia 2005 r. powinien uzupełnić lub zastąpić ją stosownym doubezpieczeniem na warunkach tego rozporządzenia.

Z kolei Jacek Reps przypomina, że po 18 kwietnia 2005 r. weszły w życie nowe przepisy. Jeżeli ubezpieczający wykonuje zarówno czynności prowadzenia ksiąg rachunkowych, jak i doradztwa, to suma gwarancyjna musi wynosić 15 tys. euro. Nie ma to żadnego wpływu na istnienie odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń, który co najwyżej może domagać się od ubezpieczającego dopłacenia składki ustalonej wg właściwie przyjętej sumy gwarancyjnej - twierdzi nasz rozmówca.

Biura mogą się bronić

Odmienny pogląd ma natomiast Ryszard Dudkiewicz, wiceprezes Oddziału Okręgowego w Warszawie Stowarzyszenia Księgowych w Polsce. Twierdzi, że właścicielka biura może ubiegać się o odszkodowanie. Wynika to z faktu, że, mimo iż sporządzanie deklaracji VAT jest czynnością doradztwa podatkowego, to jest również czynnością usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych. Czynności te zawarte są bowiem w ustawie o rachunkowości - art. 24 ust. 1-5 - chociaż nie w dosłownym brzmieniu, to oczywiste jest, że narzucają rzetelnie, bezbłędnie, sprawdzalnie i na bieżąco ich prowadzenie. Dodaje, że księgi uznaje się za prowadzone na bieżąco, jeżeli informacje z nich pochodzące umożliwiają sporządzenie w terminie sprawozdań, w tym deklaracji podatkowych.

- Oczywiste wydawałoby się, że obowiązkowe ubezpieczenie OC w zakresie usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych zapewnia bezpieczeństwo prowadzenia działalności; nic bardziej mylnego - twierdzi rozmówca.

Podkreśla, że właściciel biura rachunkowego zawsze stoi na przegranej pozycji, bo ubezpieczyciel bez większego wysiłku udowodni, że osoba prowadząca księgi rachunkowe już w pierwszym punkcie nie dopełniła obowiązku ustawowego, tj. prowadzenie ksiąg rachunkowych rzetelnie i bezbłędnie.

- Po co więc to ubezpieczenie "sztuka dla sztuki" - pyta Ryszard Dudkiewicz.

51,7 tys. osób posiada uprawnienia do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych (Dane Departamentu Rachunkowości MF)

Stanowisko ministerstwa

Podobne stanowisko znajdujemy w tym zakresie w odpowiedzi Ministerstwa Finansów na pytanie zadane przez redakcję Monitora Księgowego z 2004 roku. W piśmie czytamy, że zarówno ustawa o rachunkowości, jak i rozporządzenie w sprawie uprawnień do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych nie reguluje zagadnień związanych z usługowym prowadzeniem ksiąg przychodów i rozchodów, ewidencji podatku od towarów i usług itp.

Zdaniem resortu, nie ulega jednak wątpliwości, że podmioty prowadzące usługowo księgi rachunkowe mają prawo prowadzić również inne rodzaje działalności niż wskazane w ustawie o rachunkowości. Zgodnie z art. 2 ust. 3 ustawy z 5 lipca 1996 r. o doradztwie podatkowym (t.j. Dz.U. z 2002 r. nr 9 z późn. zm.) nie uważa się za czynności doradztwa podatkowego czynności wykonywanych w imieniu i na rzecz podatnika, przez osoby uprawnione, zgodnie z odrębnymi przepisami, do prowadzenia ksiąg rachunkowych, polegających wyłącznie na prowadzeniu ksiąg rachunkowych bądź innych ksiąg i ewidencji do celów podatkowych oraz sporządzaniu zeznań i deklaracji na podstawie danych wynikających z tych ksiąg. Zatem - według ministerstwa - osoby posiadające tzw. certyfikat księgowy do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych i ewidencji podatkowych, takich jak: podatkowa księga przychodów i rozchodów, ewidencja sprzedaży i zakupów VAT, ewidencja przychodów.

ZE STRONY BIZNESU

Ile kosztuje polisa

Polisę ubezpieczenia OC prowadzących księgi rachunkowe można kupić w większości towarzystw działających na naszym rynku, m.in. PZU, Warcie, Ergo Hestii czy Allianz. Ta grupa zawodowa nie ma żadnego centralnego programu ubezpieczeniowego, więc każde biuro musi ubezpieczać się indywidualnie. Oznacza to, że prowadzący księgi rachunkowe płacą o około 30-50 proc. większe stawki, niż mogliby organizując program ubezpieczenia grupowego.

Obecnie polisa obowiązkowa dla biur rachunkowych może kosztować w granicach 500-600 zł rocznie przy sumie gwarancyjnej 10 tys. euro. Jeśli biuro prowadzi też doradztwo podatkowe, suma gwarancyjna rośnie do 15 tys. euro, a wraz z nią cena: do około 900 zł. Stawki zależą od sumy gwarancyjnej, wielkości firmy, jej obrotów, doświadczenia, szkodowości czy profilu działalności.

Agnieszka Pokojska