Cztery nowelizacje kodeksu pracy naraz

W Sejmie jest już kilka projektów zmian w przepisach kodeksu pracy, rząd przygotowuje także kilka innych korekt. Jednak wszystkie zmiany będą miały przede wszystkim charakter porządkujący i doraźny.

Bez pracy w święta

W tym roku Sejm zajmować się będzie dopuszczalnością pracy w niedziele i święta. Jest już w parlamencie projekt nowelizacji przepisów kodeksu pracy w tym zakresie. Jednak podkomisja sejmowa zajmująca się tym projektem zarekomendowała jego odrzucenie. Jest mało prawdopodobne, żeby na plenarnym posiedzeniu Sejm nie podzielił jej stanowiska. Mimo to związkowcy z NSZZ Solidarność pracowników handlu zapowiadają, że nadal będą naciskać, by posłowie zmienili obecne, liberalne zasady organizowania pracy w niedziele i święta.

- Mam nadzieję, że wiosną uda nam się przekonać grupę posłów do wniesienia nowego, pozbawionego wad prawnych projektu, który ograniczy pracę, w tym handel tylko do nadzwyczajnych okoliczności. Jesteśmy przygotowani na kompromis. Podoba nam się rozwiązanie sugerowane przez rząd, że zakaz pracy dotyczyłby świąt narodowych i religijnych - mówi Alfred Bujara, przewodniczący Sekcji Krajowej Pracowników Handlu.

Przeciwko ograniczeniom pracy w niedziele i święta protestują pracodawcy. Ich zdaniem projekt wprowadza nierówne traktowanie podmiotów gospodarczych poprzez zwolnienie z zakazu pracodawców - mikroprzedsiębiorców. Rodzi to podejrzenia co do zgodności tego przepisu z konstytucją.

- Zamiast wprowadzania twardych regulacji, powinno się popularyzować nietypowe formy zatrudnienia, takie jak tzw. praca weekendowa czy tymczasowa. Obowiązujące prawo pracy pozwala już dzisiaj stosować te formy zatrudnienia - uważa Henryk Michałowicz, ekspert Konfederacji Pracodawców Polskich.

Zadbać o akta załogi

W czasie swojej aktywności zawodowej pracownik zostawia u każdego pracodawcy wiele dokumentów. Są one czasem potrzebne chociażby do udowodnienia i uzyskania prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Wciąż zdarzają się jednak przypadki porzucania dokumentacji przez nierzetelnych pracodawców, w tym akt pracowniczych, mimo że z różnych aktów normatywnych wynika obowiązek ich przechowywania.

Przy okazji prac nad zmianą ustawy o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach, rząd chce spowodować, by pracodawcy bardziej dbali o dokumenty zatrudnionych. Zaproponowano rozszerzenie katalogu obowiązków pracodawców określonych w kodeksie pracy. Rząd chce, by pracodawca był zobowiązany przechowywać dokumentację w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz akta osobowe pracowników w warunkach niegrożących uszkodzeniem lub zniszczeniem.

Pracodawca, który pozostawi dokumentację pracowników oraz ich akta osobowe w warunkach grożących uszkodzeniem lub zniszczeniem, podlegać ma karze grzywny. Takie działanie będzie zakwalifikowane jako wykroczenie przeciwko prawom pracownika.

Święto pracy

12 stycznia Sejm zmienił ustawę z 26 kwietnia 1950 r. o ustanowieniu dnia 1 maja świętem państwowym (Dz.U. nr 19, poz. 157). Na razie posłowie postanowili zmienić tylko preambułę tej ustawy. Uchwalone zmiany mają na celu ukazanie problemu pracy ludzkiej zgodnie z prawdą o człowieku i bez ideologicznych obciążeń poprzedniej epoki. W tym roku 1 maja będzie dniem wolnym od pracy. Jednak przy okazji pojawiły się głosy sugerujące, żeby święto pracy obchodzić innego dnia, np. 6 stycznia (święto Trzech Króli) lub 31 sierpnia (rocznica Porozumień Sierpniowych). Nie jest wykluczone więc, że wkrótce z inicjatywą ustawodawczą w tej sprawie wystąpi grupa posłów.

Uregulowana telepraca

Partnerzy społeczni oceniali i zgłaszali uwagi do przygotowanego projektu przepisów o telepracy, jakie mają się znaleźć w kodeksie pracy. Rozwiązania opracowane przez resort pracy są efektem wcześniejszych wielomiesięcznych negocjacji. Dotyczą między innymi praw i obowiązków telepracowników, zapewnienia im bezpiecznych warunków pracy, form kontaktu z pracodawcą i zasad użytkowania sprzętu niezbędnego do wykonywania pracy poza siedzibą pracodawcy.

Resort pracy przymierza się także do likwidacji Komisji ds. Układów Zbiorowych Pracy. Jej zadaniem jest wyrażanie opinii w sprawach rozszerzania stosowania układów ponadzakładowych. Jednak obowiązki komisji faktycznie przejął Zespół Problemowy ds. Prawa Pracy i Układów Zbiorowych działający przy Komisji Trójstronnej. Dlatego zaproponowano likwidację tego ciała opiniodawczo­doradczego.

Komisja czeka

Wszystkie propozycje i projekty zmian w prawie pracy powinny być konsultowane z partnerami społecznymi. Forum do takich konsultacji jest zespół prawa pracy, działający w ramach Komisji Trójstronnej ds. Społeczno­Gospodarczych.

- Obecnie przygotowujemy się do oceny skutków funkcjonowania ustawy o informowaniu pracowników i przeprowadzania z nimi konsultacji. Jeżeli chodzi o wąsko rozumiane prawo pracy, zespół nie ma wiele do zrobienia. Czekamy na decyzję rządu w sprawie skierowania do konsultacji projektu nowego kodeksu pracy - mówi Jacek Męcina, przewodniczący Zespołu Prawa Pracy w Komisji Trójstronnej.

Profesor Michał Seweryński, przewodniczący Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Pracy, przekazał w grudniu gotowy projekt nowego kodeksu pracy. Premier nie zdecydował jeszcze, jaki będzie los tego projektu. Może się zdarzyć, że kodeks nie zostanie pozytywnie oceniony i nie zostanie skierowany do publicznej debaty.

Zielona księga

Być może nowe koncepcje i propozycje zmian w kodeksie pracy powstaną dzięki pracom nad tzw. zieloną księgą (Modernizacja prawa pracy w celu sprostania wyzwaniom XXI wieku), którą Komisja Europejska skierowała do konsultacji. Ma ona rozpocząć publiczną debatę na obszarze Unii Europejskiej, dotyczącą możliwości wprowadzenia zmian w prawie pracy, które wspierałyby cel strategii lizbońskiej, jakim jest osiągnięcie zrównoważonego wzrostu wraz z lepszymi i liczniejszymi miejscami pracy. Obecnie partnerzy społeczni przesyłają swoje uwagi w tej sprawie.

Tomasz Zalewski