Sejm RP

Wtorek, 24 grudnia 2024 (14:37) Aktualizacja Wtorek, 24 grudnia 2024 (14:39)
Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, określany jako "izba niższa" parlamentu, jest jednym z kluczowych organów władzy ustawodawczej w Polsce.
Sejm RP - najważniejsze informacje
Sejm RP /Adam Burakowski/East News /East News

Sejm RP - najważniejsze informacje

  • Kraj:

    Polska

  • Adres:

    Warszawa

Jego historia sięga czasów średniowiecza, a współczesne funkcjonowanie reguluje Konstytucja RP oraz inne akty prawne. 

Sejm składa się z 460 posłów wybieranych w wyborach powszechnych, równych, bezpośrednich i proporcjonalnych, które odbywają się co cztery lata.

Początki Sejmu Polskiego

Pojęcie "sejm" wywodzi się od staropolskiego słowa "sjęć się", oznaczającego zebranie się. Pierwsze wzmianki o sejmie pojawiają się już w XII wieku, jednak pierwszym udokumentowanym sejmem był zjazd w Chęcinach w 1331 roku, zwołany przez Władysława I Łokietka. 

Ważnym momentem w historii Sejmu było wyodrębnienie w 1493 roku Izby Poselskiej, która stała się reprezentacją szlachty. 

W 1505 roku podczas Sejmu w Radomiu uchwalono konstytucję Nihil novi, ograniczającą kompetencje prawodawcze monarchy na rzecz Sejmu. 

Sejm I Rzeczypospolitej

W okresie I Rzeczypospolitej Sejm składał się z trzech stanów: króla, senatorów i posłów. W tym czasie uchwalano tzw. konstytucje, które były aktami prawnymi regulującymi różne dziedziny życia państwa. Sejm był zwoływany przez króla, a w okresie bezkrólewia przez prymasa-interrexa. 

W XVII wieku Rzeczpospolita doświadczyła kryzysu, którego jednym z objawów było zrywanie obrad sejmu poprzez liberum veto. Próby reform podjął Sejm Czteroletni, uchwalając Konstytucję 3 maja w 1791 roku, jednak zakończyły się one ostatecznie upadkiem państwa. 

Sejm w okresie zaborów i II RP

Podczas zaborów funkcjonowały Sejmy Księstwa Warszawskiego, Królestwa Polskiego oraz Sejm Krajowy w Galicji. 

W okresie międzywojennym, po odzyskaniu niepodległości, zwołano Sejm Ustawodawczy, który wprowadził ustrój republikański i system rządów parlamentarnych. 

W 1921 roku uchwalono Konstytucję marcową, która umocniła rolę Sejmu jako centralnego organu państwa. 

W czasie II wojny światowej rolę parlamentu na uchodźstwie pełniła Rada Narodowa Rzeczypospolitej Polskiej. 

Sejm PRL

Po II wojnie światowej w Polsce Ludowej utworzono jednoizbowy parlament, podporządkowany rządzącej PZPR. Mimo fasadowego charakteru Sejmu PRL, odbywały się w nim debaty i uchwalano ustawy. 

W 1989 roku, na mocy porozumień Okrągłego Stołu, odbyły się wybory do dwuizbowego Sejmu kontraktowego, co zapoczątkowało demokratyczne przemiany w Polsce. 

Sejm III RP

Po transformacji ustrojowej w 1989 roku Sejm stał się organem władzy ustawodawczej o realnym wpływie na funkcjonowanie państwa. 

Wybory do Sejmu odbywają się na podstawie demokratycznych ordynacji wyborczych, a obecna Konstytucja z 1997 roku określa jego kompetencje i funkcje. 

Kadencja Sejmu

Kadencja Sejmu trwa 4 lata, rozpoczynając się od dnia pierwszego posiedzenia nowo wybranego Sejmu i kończąc dzień przed zebraniem się Sejmu kolejnej kadencji. 

Wybory do Sejmu zarządza Prezydent RP, wyznaczając ich datę nie później niż na 90 dni przed upływem czterech lat od rozpoczęcia kadencji ustępującego parlamentu. 

Zakończenie kadencji może nastąpić w sposób zwyczajny (upływ 4 lat) lub nadzwyczajny, np. poprzez skrócenie kadencji przez Sejm lub Prezydenta RP w określonych sytuacjach. 

Organy Sejmu

Zgodnie z art. 9 Regulaminu Sejmu, organami izby niższej są: 
  • Marszałek Sejmu: przewodniczy obradom Sejmu i reprezentuje go na zewnątrz.
  • Prezydium Sejmu: składa się z Marszałka i wicemarszałków, koordynuje prace Sejmu.
  • Konwent Seniorów: organ doradczy, w jego skład wchodzą Marszałek Sejmu, wicemarszałkowie i przedstawiciele klubów parlamentarnych.
  • Komisje sejmowe: dzielą się na stałe, nadzwyczajne i śledcze, zajmują się rozpatrywaniem projektów ustaw i innymi sprawami z zakresu działania Sejmu. 

Funkcje sejmu

Sejm pełni trzy podstawowe funkcje: ustawodawczą, kreacyjną i kontrolną. 

Funkcja ustawodawcza

Jest to podstawowa funkcja Sejmu, polegająca na uchwalaniu ustaw i uchwał, w tym ustawy budżetowej. 

W ramach tej funkcji Sejm może także upoważnić Prezydenta RP do ratyfikowania umów międzynarodowych.

Funkcja ustawodawcza obejmuje również stanowienie norm konstytucyjnych, które są fundamentem systemu prawnego i ustrojowego państwa. 

Funkcja kreacyjna 

Sejm ma prawo do powoływania i odwoływania organów konstytucyjnych państwa oraz osób wchodzących w ich skład. 

Kluczowym elementem tej funkcji jest udzielanie wotum zaufania Radzie Ministrów. Sejm wybiera i powołuje na stanowiska takie jak: 
  • Zastępcy przewodniczącego i członkowie Trybunału Stanu
  • Sędziowie Trybunału Konstytucyjnego
  • Członkowie Krajowej Rady Sądownictwa, Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, Rady Mediów Narodowych, Rady Polityki Pieniężnej
  • Rzecznik Praw Obywatelskich, Rzecznik Praw Dziecka
  • Prezes Najwyższej Izby Kontroli, Prezes Narodowego Banku Polskiego, Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych
  • Członkowie Kolegium Instytutu Pamięci Narodowej 

Funkcja kontrolna

Sejm sprawuje kontrolę nad działaniem władzy wykonawczej, w tym rządu i administracji. Może to obejmować ocenę polityki prowadzonej w różnych dziedzinach, weryfikację stanu faktycznego w sprawach dotyczących działalności rządu i administracji, a także żądanie informacji w danej sprawie.

Sejm ma prawo uchwalania konstruktywnego wotum nieufności wobec rządu lub konkretnych ministrów. 

Kontrola rządu przez Sejm obejmuje również debatę nad wykonaniem ustawy budżetowej, na podstawie opinii Najwyższej Izby Kontroli. 

Ponadto Sejm rozpatruje sprawozdania organów takich jak Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji, Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych, a także coroczną informację Rzecznika Praw Obywatelskich o stanie przestrzegania praw człowieka i obywatela. 

Jednym z narzędzi kontroli jest możliwość powołania komisji śledczej do zbadania określonej sprawy. Komisja śledcza ma specjalne uprawnienia, takie jak dostęp do dokumentów i możliwość wzywania osób na świadków. 

Wybory do sejmu

Wybory do sejmu odbywają się co cztery lata, a posłowie są wybierani w wyborach powszechnych, równych, bezpośrednich i proporcjonalnych, w głosowaniu tajnym. Bierne prawo wyborcze uzyskuje się w wieku 21 lat. 

Osoby skazane za przestępstwa publiczne, ubezwłasnowolnione, pozbawione praw publicznych lub wyborczych nie mogą być posłami. 

W Polsce obowiązuje zasada incompatibilis, co oznacza, że nie można jednocześnie być posłem i pełnić niektórych innych urzędów, takich jak Rzecznik Praw Obywatelskich, sędzia, żołnierz czy policjant. 

Temat Sejm RP znajdziesz również w serwisie:

Sejm RP - Wiadomości

Sejm RP - Wideo

Reklama
Reklama
Reklama
Finanse / Giełda / Podatki
Bądź na bieżąco!
Odblokuj reklamy i zyskaj nieograniczony dostęp do wszystkich treści w naszym serwisie.
Dzięki wyświetlanym reklamom korzystasz z naszego serwisu całkowicie bezpłatnie, a my możemy spełniać Twoje oczekiwania rozwijając się i poprawiając jakość naszych usług.
Odblokuj biznes.interia.pl lub zobacz instrukcję »
Nie, dziękuję. Wchodzę na Interię »