Czy pomyłki w wystawianych fakturach będą zagrożone karami - odpowiedź na interpelację poselską

W związku z planowanymi zmianami w ustawie o VAT, system rozliczeń podatku VAT ma zostać uszczelniony w ten sposób, aby zminimalizować ryzyko wystąpienia oszustw podatkowych w zakresie rozliczania tego podatku. Ze względu na skalę wyłudzeń podatku VAT planowane jest wprowadzenie w ustawie z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz. U. z 2016 r. poz. 1137 ze zm.) kar pozbawienia wolności za dokonywanie oszustw podatkowych, m.in. polegających na fałszowaniu faktur.

W dniu 6 września 2016 r. skierowana została w tej sprawie do Ministra Sprawiedliwości interpelacja nr 5967, w której m.in. przedstawiono pytanie o mechanizmy gwarantujące przestrzeganie praw podatnika, powodujące, że karami nie będą obłożone zwykłe omyłki popełnione przez podatników. W przypadku gdy szkody Skarbu Państwa wynikające z fałszowania faktur przez oszukańcze podmioty nie będą znaczne, zagrożenie karą ma wynosić od sześciu miesięcy do ośmiu lat pozbawienia wolności, natomiast w przypadku większych szkód, czy w przypadku gdy sprawca uczyni z popełnienia przestępstwa stałe źródło dochodu, zagrożenie karą pozbawienia wolności będzie nie niższe niż trzy lata. Z kolei w przypadku wielomilionowych oszustw, kara ma wynosić od pięciu do 25 lat pozbawienia wolności.

W interpelacji wskazano: "(...) Biorąc pod uwagę całokształt przedstawionych (...) rozważań, wyrażam głęboką nadzieję, że w planowanych zmianach zostanie również wprowadzony silny element ochronny, gwarantujący przestrzeganie praw podatnika, w tym również mechanizmy kontrolne nad działaniami właściwych organów, które w przypadku tzw. karuzel VAT powinny gwarantować, że odpowiedzialność poniesie jej sprawca, a nie często nieświadomy uczestnik. Przy osądzaniu sprawców ewentualnych przestępstw podatkowych, szczególnie znając ich specyfikę oraz skomplikowany charakter, należy dokonać wzmożonego wysiłku aby karać winnych, a nie jedynie uczestników, którzy mogli nie wiedzieć, że biorą w nich udział. (...)"

W odpowiedzi z dnia 17 października 2016 r. na ww. interpelację, podsekretarz stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości wyjaśnił, iż zaplanowane rozwiązania mają wyłączyć odpowiedzialność karną osoby, która przypadkowo popełni błąd przy wystawianiu faktury, nawet jeżeli błąd ten powstanie w wyniku niedbalstwa czy lekkomyślności.

Projektowane typy przestępstw, o których mowa mają bowiem charakter umyślny. Zatem sprawca musi mieć pełną świadomość, że podrabia czy przerabia fakturę albo używa takiej faktury jako autentycznej, bądź też wystawia fakturę podając nieprawdę co do okoliczności faktycznych mogących mieć znaczenia dla określenia wysokości należności podatkowych.

Wskazano, iż nie można w takich przypadkach stosować domniemań faktycznych wynikających z samego wystawienia fałszywej faktury. Bez udowodnienia umyślności działania sprawcy nie będzie możliwe pociągnięcie go do odpowiedzialności karnej. Nie będą zatem karani przedsiębiorcy popełniający błędy, jeżeli działali bez zamiaru wytworzenia nieprawdziwej faktury lub posługiwali się taką fakturą bez świadomości, że nie odzwierciedla ona faktycznych zdarzeń gospodarczych.

Dodatkowo wyjaśniono, iż: "(...) W sprawach dotyczących podejrzenia popełnienia projektowanych przestępstw postępowanie przygotowawcze będzie prowadzone w formie śledztwa, co wynika z art. 309 pkt 4 k.p.k. w zw. z art. 325b k.p.k. (są to występki przeciwko wiarygodności dokumentów zagrożone karą powyżej 5 lat pozbawienia wolności).

Prokuratorzy dokonają oceny zamiaru popełnienia czynu zabronionego, kierując się dotychczasową praktyką i orzecznictwem w sprawach karnych dotyczących winy umyślnej, a nie poprzez pryzmat różnych interpretacji przepisów podatkowych i ewentualnej odpowiedzialności bazującej na Kodeksie karnym skarbowym. W tym drugim wypadku organy skarbowe często uznają czyn za popełniony umyślnie tylko przez to, że podatnik zastosował odmienną interpretację przepisów podatkowych niż organ. (...)"

Poradnik VAT Nr 22 z dnia 2016-11-20

GOFIN podpowiada