Czy służba wojskowa może być uznana za pracę w szczególnych warunkach?

Tak. Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego w składzie 7 sędziów z dnia 16 października 2013 r. (sygn. akt II UZP 6/13, OSNP 2014/3/42) czas zasadniczej służby wojskowej odbytej w okresie obowiązywania art. 108 ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 1974 r., zalicza się do okresu pracy w szczególnych warunkach, o ile pracownik po zakończeniu odbywania służby został zatrudniony w tych samych warunkach przez pracodawcę, u którego był zatrudniony w chwili powołania do służby. Warunki powrotu pracownika do poprzedniego zatrudnienia po odbyciu zasadniczej służby wojskowej w okresie od 29 listopada 1967 r. do 5 sierpnia 1979 r. określał art. 106 ust. 1 ww. ustawy. Zgodnie z tym przepisem zakład, który zatrudniał pracownika w dniu powołania do zasadniczej służby wojskowej, był obowiązany do zatrudnienia go na poprzednio zajmowanym stanowisku lub stanowisku równorzędnym pod względem rodzaju pracy oraz zaszeregowania osobistego, jeżeli w ciągu 30 dni od dnia zwolnienia z tej służby pracownik zgłosił swój powrót do zakładu w celu podjęcia zatrudnienia.

Z powyższego wynika, że pracownikowi zatrudnionemu przed powołaniem do służby wojskowej w szczególnych warunkach (I kategoria zatrudnienia w tamtym okresie), który po zakończeniu służby ponownie podjął pracę na tym samym stanowisku, okres ten podlega wliczeniu do okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Zgodnie ze stanowiskiem wyrażonym przez Sąd Najwyższy w uzasadnieniu do uchwały, jeżeli zostały spełnione przez pracownika wskazane w przepisach warunki powrotu do poprzedniego zatrudnienia, to zostaje zachowana tzw. ciągłość pracy, a okres odbywania zasadniczej służby wojskowej jest okresem zatrudnienia na takich samych warunkach jak przed powołaniem do służby.

W sytuacji, gdy w trakcie odbywania służby wojskowej pracownik podniósł swoje kwalifikacje i po powrocie do pracy pracodawca przeniósł go na nowe stanowisko, również zaliczane do szczególnych warunków, wówczas okres tej służby - mimo zmiany stanowiska pracy - jest także wliczany do okresu wymaganego do uzyskania wcześniejszej emerytury.

Początkowo okres zasadniczej służby wojskowej podlegający uwzględnieniu obejmował czas od 29 listopada 1967 r. do 31 grudnia 1974 r. Jednak z ostatnich wytycznych przedstawionych przez ZUS wynika, że został on wydłużony do 31 sierpnia 1979 r.

Okres odbywania zasadniczej służby wojskowej w okolicznościach wskazanych wyżej zalicza się do okresu pracy wymaganej do nabycia prawa do wcześniejszej emerytury na podstawie przepisu art. 184 w związku z art. 32 ustawy emerytalnej.

Przypominamy, że na podstawie ww. przepisów z prawa do emerytury w obniżonym wieku może skorzystać osoba urodzona po dniu 31 grudnia 1948 r., jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy emerytalnej, tj. 1 stycznia 1999 r., osiągnęła:

• okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn (np. co najmniej 15 lat w razie wykonywania pracy w szczególnych warunkach wymienionej w wykazie A) oraz
   
• okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 ustawy emerytalnej, tj. co najmniej 20 lat - kobieta i co najmniej 25 lat - mężczyzna.

Emerytura, o której mowa, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa. Przepisy dotychczasowe, o których mowa w powołanym przepisie, to rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. nr 8, poz. 43 z późn. zm.).

Zwracamy uwagę! Okres odbywania służby wojskowej w latach od 29 listopada 1967 r. do 31 sierpnia 1979 r. nie może być uwzględniony jako okres wykonywania pracy w szczególnych warunkach przy ustalaniu prawa do:

• emerytury z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze na podstawie art. 32 lub 46 w związku z art. 32 ustawy emerytalnej,
   
• emerytury pomostowej, o której mowa w ustawie z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. nr 237, poz. 1656 z późn. zm.),
   
• rekompensaty na podstawie ustawy o emeryturach pomostowych.

Ubezpieczenia i Prawo Pracy Nr 10 z dnia 2015-05-10

GOFIN podpowiada