Dochodzenie należności z weksla - co robić gdy dłużnik nie płaci?

- Postępowanie w tej sytuacji będzie zależało od tego, czy dochodzimy należności od wystawcy weksla czy też innych osób, które były zobowiązane do zapłaty długu. Jednak każdorazowo będziemy musieli składać pozew do Sądu o wydanie nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym. Takie postępowanie jest szybsze i tańsze od postępowania zwykłego. Ponadto, zaraz po otrzymaniu nakazu zapłaty można zwrócić się do komornika, aby zajął majątek dłużnika - powiedziała Gawkowska. Jeśli natomiast chcemy uzyskać pieniądze od innych osób, niż wystawca weksla, które są zobowiązane do zapłaty za weksel, przed podjęciem działań sądowych należy dokonać przedstawienia weksla do zapłaty, a także jego oprotestowania u notariusza.

Weksel własny jest najczęściej spotykany w obrocie, a polega on na tym, że jego wystawca zobowiązuje się do zapłaty względem Ciebie określonej sumy. Weksel trasowany jest poleceniem skierowanym przez dłużnika do osoby trzeciej, w którym dłużnik zleca tej osobie zapłatę oznaczonej sumy pieniędzy na naszą rzecz. W sytuacji, gdy nasz dłużnik nie spłaca w terminie należnej nam sumy wekslowej, sposób postępowania z wekslem zależy od tego, od kogo będziemy odzyskiwać należności. W przypadku, gdy jest to wystawca weksla lub jego poręczyciel, mamy prawo zwrócenia się do sądu bezpośrednio po upływie terminu płatności. Zarówno wystawca weksla, jak i jego poręczyciele ponoszą pełną odpowiedzialność za zapłatę sumy wekslowej. Natomiast, jeśli są to inne osoby zobowiązane do zapłaty należności z weksla (np. indosanci), przed wstąpieniem do sądu musimy przedstawić weksel do zapłaty oraz oprotestować go u notariusza. - Należy jednak pamiętać, że indosant może swoją odpowiedzialność za zapłatę sumy wskazanej na wekslu zupełnie wyłączyć. Wystarczy, iż umieści na wekslu odpowiednią klauzulę np. "bez obliga", "bez odpowiedzialności", "bez odpowiedzialności za przyjęcie", "bez regresu" - przestrzega Joanna Gawkowska.

Jeśli dochodzimy należności w sądzie gospodarczym, czyli obie strony są przedsiębiorcami, zanim wystąpimy do sądu musimy wezwać dłużnika do zapłaty, czyli inaczej mówiąc poinformować go, że jeśli kwota nie zostanie uiszczona w określonym terminie, to wystąpimy o zapłatę na drogę sądową. Należy uczynić to w formie pisemnej, aby później można było udowodnić w sądzie, że próbowaliśmy "ugodowo" rozwiązać spór z dłużnikiem.

Pierwszą czynnością, której musimy dokonać, abyśmy mogli następnie skutecznie dochodzić w sądzie swoich pieniędzy z weksla, jest przedstawienie go do zapłaty dłużnikowi. Czynność ta polega po prostu na okazaniu w określonym czasie i miejscu oryginału weksla osobie, która jest zobowiązana do zapłaty. Weksel musimy przedstawić wszystkim zobowiązanym do zapłaty sumy wekslowej, jeśli chcemy od nich dochodzić należności. Ponadto, od momentu przedstawienia weksla do zapłaty możemy żądać odsetek, jeśli dłużnik odmówił spłaty należności.

Jeśli nie przedstawimy weksla do zapłaty w sposób prawidłowy np. w niewłaściwym miejscu lub czasie, utracimy prawa wekslowe do zwrotnie zobowiązanych. Zwrotnie zobowiązani to wszyscy, od których możemy domagać się zapłaty sumy wskazanej na wekslu, z wyjątkiem wystawcy weksla i tych, którzy poręczyli za wystawcę weksla. - Prawidłowe lub nieprawidłowe przedstawienie weksla do zapłaty nie ma natomiast wpływu na odzyskanie pieniędzy od wystawcy weksla lub jego poręczycieli - informuje Joanna Gawkowska.

Jeśli dłużnik nie zapłacił za weksel, który został mu przedstawiony do zapłaty, bądź w ogóle nie stawił się w miejscu przedstawienia do zapłaty, zanim zwrócimy się do sądu musimy jeszcze dokonać oprotestowania weksla. Dzięki temu indosanci weksla nie unikną odpowiedzialności za zapłatę sumy wekslowej.

Jeśli nie będziemy mogli odzyskać swoich pieniędzy od dłużnika warto się zastanowić, czy bardziej korzystne niż dochodzenie praw z weksla na drodze sądowej, nie będzie po prostu jego zbycie. Wystawiony weksel możemy poprzez indos przekazać naszemu wierzycielowi, jako zabezpieczenie naszego zobowiązania względem niego. Wtedy nasz wierzyciel będzie mógł dochodzić należności zarówno od nas jak i naszego dłużnika.

Ostateczną drogą odzyskania sumy wekslowej jest postępowanie nakazowe. Jednak nie należy zwlekać z sądowym dochodzeniem należności z weksla, ponieważ odpowiedzialność osób zobowiązanych do zapłaty weksla własnego jest ograniczona w czasie. Prawo dochodzenia pieniędzy od dłużnika będącego wystawcą lub poręczycielem weksla własnego przedawnia się z upływem 3 lat, licząc od dnia płatności weksla. Natomiast należności od indosantów możemy dochodzić w ciągu roku, licząc od dnia protestu dokonanego w należytym czasie, a w przypadku zastosowania klauzuli "bez kosztów" licząc od dnia płatności weksla.

Egzekwowanie płatności w postępowaniu nakazowym ma swoje zalety. Po uzyskaniu nakazu zapłaty już tego samego dnia możemy skierować sprawę do komornika, zatem możemy dzięki temu zapobiec ukrywaniu majątku przez dłużnika. Tytuł zabezpieczenia nie pozwala egzekwować z majątku dłużnika, ale umożliwia poszukiwanie tego majątku przez komornika oraz zajęcie go jeszcze przed dokonaniem egzekucji - mówi Joanna Gawkowska. - Jednakże po uprawomocnieniu się nakazu zapłaty nie będzie już najmniejszych przeszkód, aby przekazać nam zajęte pieniądze lub prowadzić dalsze czynności egzekucyjne związane ze sprzedażą majątku dłużnika - dodaje.

- Musimy jednak pamiętać, że dłużnik może odwołać się od nakazu zapłaty (wnosząc zarzuty), a jednocześnie może złożyć wniosek o wstrzymanie egzekucji z jego majątku. Sąd może, ale nie musi uwzględnić jego prośby - przypomina Joanna Gawkowska.

Publikacja "Windykacja w praktyce. Zabezpieczanie i odzyskiwanie należności", wydawnictwo Wiedza i Praktyka