Działalność przedsiębiorstw leasingowych w 2009 r.

W 2010 r. badanie przedsiębiorstw leasingowych zostało zrealizowane przez Główny Urząd Statystyczny po raz trzeci. Prezentowane dane dotyczą działalności i wyników finansowych uzyskanych w 2009 r.

W badaniu uczestniczyło 81 firm (o 16 więcej niż w poprzednim okresie sprawozdawczym), w tym: w 21 firmach leasing był jedynym, w 48 ? dominującym rodzajem działalności. Przedstawione niżej dane nie są więc w pełni porównywalne, lecz obrazują tendencje rozwoju tego segmentu rynku usług finansowych.

Badane w 2009 r. przedsiębiorstwa miały formę prawno-organizacyjną spółek kapitałowych, z tego 20 (przed rokiem 17) stanowiły spółki akcyjne, 61 (przed rokiem 48) ? spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Większość (62, przed rokiem 52) tych spółek funkcjonowała w grupach kapitałowych, z tego 10 miało pozycję jednostki dominującej, 51 ? zależnej, 1 ? stowarzyszonej. Sieć dystrybucji produktów leasingowych tworzyło 1 119 oddziałów i autoryzowanych przedstawicielstw (przed rokiem 818), w których pracowało 12 116 osób (przed rokiem 7 675).

W 2009 r. zwiększyła się do 876 liczba dużych, tj. zatrudniających 50 i więcej osób, placówek. Wzrosła także liczba leasingobiorców (z 381,8 tys. do 302,6 tys.), w sektorze przedsiębiorstw przybyło ok. 82,5 tys. nowych klientów, w sektorze gospodarstw domowych także odnotowano niewielki ich wzrost (o 0,2 tys.). Udział przedsiębiorstw w ogólnej liczbie leasingobiorców zwiększył się z 95,2% w 2008 r. do 97,1% w 2009 r. Oszczędności budżetowe, których konsekwencją było, m. in., ograniczenie nakładów inwestycyjnych w sektorze rządowym i samorządowym spowodowało bardzo głęboki spadek (z 3,6 tys. w 2008 r. do 0,2 tys. w 2009 r.) liczby klientów reprezentujących administrację publiczną.

W ujęciu zagregowanym suma bilansowa badanych spółek wzrosła z 43,5 mld zł na koniec 2008 r. do 63,9 mld zł w 2009 r.(o 46,9%). Główną pozycję majątku spółek leasingowych (59,1%) stanowiły aktywa trwałe (37,8 mld zł zł wobec 27,5 mld zł w 2008 r.). Najbardziej wzrosły inwestycje długoterminowe (z 4,3 mld zł do 9,6 mld zł), na czym zaważył wysoki wzrost zaangażowania w długoterminowych aktywach finansowych. Aktywa obrotowe zwiększyły się z 16,0 mld zł do 26,1 mld zł, przede wszystkim na skutek wzrostu należności krótkoterminowych (z 11,6 mld zł do 17,4 mld zł) oraz zwiększenia wartości krótkoterminowych aktywów finansowych (z ok. 2,5 mld zł do 6,4 mld zł). O zwiększeniu pasywów decydował wysoki wzrost zobowiązań wraz z rezerwami (z 40,2 mld zł w końcu 2008 r. do 54,2 mld zł w grudniu 2009 r.), przy czym zwiększyły się zobowiązania, zarówno długo- jak i krótkoterminowe (odpowiednio z 23,6 mld zł do 31,9 mld zł i z 15,6 mld zł do 21,2 mld zł). Kapitały własne podwyższono w ciągu roku z 3,3 mld zł do 9,7 mld zł, o czym zdecydowało ? w znacznej mierze ? zwiększenie kapitałów podstawowych z 2,0 mld zł do 5,5 mld zł oraz kapitału zapasowego z 0,9 mld zł do 2 6 mld zł.

Kapitały (fundusze rezerwowe), które przed rokiem miały niski poziom (ok. 89 mln zł) znacznie podniesiono (do 1,4 mld zł). Na wartość kapitałów własnych w przeciwnym kierunku oddziaływał silny wzrost (ze 162 mln w 2008 r. do 3,3 mld w 2009 r.) nierozliczonej straty z lat ubiegłych. W ujęciu wartościowym w 2009 r. spadło zapotrzebowanie na leasing operacyjny, w konsekwencji stan należności brutto w tej pozycji zmniejszył się z 15,0 mld zł w grudniu 2008 r. do 8,3 mld zł w grudniu 2009 r. (o 44,4%). Miało to negatywny wpływ na należności leasingowe brutto. Zaobserwowano ich spadek w analizowanym okresie z 52,9 mld zł do 47,4 mld zł, tj. o 10,4%, mimo zwiększenia należności w leasingu finansowym z 35,4 mld zł do 36,2 mld zł (o 2,0%).

Wzrost należności z tytułu leasingu mieszanego o 17,6%, ze względu na jego niewielki udział (ok. 6%) nie miał istotnego wpływu na ogólną wartość należności leasingowych brutto. Obniżyła się także nieumorzona wartość środków trwałych w leasingu z 26,4 mld zł w 2008 r. do 24,7 mld zł (o 6,6%), przy nieznacznym zwiększeniu nieumorzonej wartości środków trwałych w leasingu finansowym (z 16,3 mld zł do 16,9 mld zł, tj. o 3,1%).

Spowodował to regres nieumorzonej wartości środków trwałych w leasingu operacyjnym, gdzie odnotowano spadek z 10,1 mld zł w 2008 r. do 7,0 mld zł w 2009 r. (o 30,4%). Łącznie w okresie od 1 stycznia do 31 grudnia 2009 r. przedsiębiorstwa leasingowe zawarły około 179 tys. nowych umów leasingowych na kwotę 21,4 mld zł.

Transakcje w polskiej walucie zawarto na kwotę 17,1 mld zł, w obcej walucie (po przeliczeniu na złote) na 4,3 mld zł (w tym transakcje w euro stanowiły 18,4% wartości wszystkich nowych umów).

Przedmiotem nowych umów były przede wszystkim nowe środki trwałe ? 17,4 mld zł (81,3% ogólnej wartości wyleasingowanych dóbr), wartość wyleasingowanych przedmiotów używanych wyniosła 4,0 mld zł. Najczęściej nowe umowy leasingu zawierane były na okres od 2 do 5 lat; ich zagregowana wartość wyniosła 16,7 mld zł, z umów tych pochodziło 78% należności z tytułu wszystkich nowozawartych umów leasingowych. Znaczący był również portfel umów zawieranych na 5 i więcej lat (3,3 mld zł). W umowach zawartych w 2009 r. główną pozycję stanowił leasing środków transportu drogowego ? 12,7 mld zł (59,3%), w tym na samochody osobowe przypadało 6,3 mld zł (49,8% wartości środków transportu drogowego), na samochody ciężarowe i dostawcze ciężarowe ? 4,9 mld zł. Wartość nowych umów leasingowych na maszyny i urządzenia przemysłowe wyniosła 6,3 mld zł (29,6% ogólnej wartości nowych umów).

W tej pozycji najwięcej wyleasingowano sprzętu budowlanego (za 1,4 mld zł), na drugim miejscu znalazły się maszyny rolnicze (480 mln zł) i maszyny do obróbki metalu (432 mln zł). Relatywnie niską wartość miały zawarte w 2009 r. umowy na leasing nieruchomości (1 021 mln zł); umowy te najczęściej dotyczyły obiektów wykorzystywanych na cele przemysłowe (360 mln zł) oraz handlowe i usługowe (237 mln zł).

Przedmiotem leasingu był także sprzęt komputerowy i oprogramowanie, nowe umowy na tego typu dobra opiewały łącznie na 496 mln zł. Ze względu na bezpieczeństwo transakcji najpopularniejszymi formami zabezpieczenia leasingowanych środków trwałych były weksle in blanco, które przyjmowało 66 badanych firm oraz poręczenie majątkowe osób fizycznych (49 firm). Popularną, stosowaną w 76 spółkach, formą zakończenia umowy leasingu był wykup wyleasingowanych przedmiotów, w 46 spółkach leasingowych ? zwrot wyleasingowanego środka i sprzedaż na rynku. Najrzadziej (w 21 przypadkach) występowało nieodpłatne przeniesienie prawa własności przedmiotu leasingu na leasingobiorcę.

Przychody z całokształtu działalności badanych przedsiębiorstw leasingowych zwiększyły się z 6 877 mln zł do 13 765 mln zł (dwukrotnie), koszty z całokształtu działalności zmniejszyły się z 6 275 mln zł do 12 869 mln zł (o 205%). Nieco wyższa dynamika kosztów niż przychodów, ze względu na różnice kwot bazowych, nie wywarła negatywnego wpływu na wynik finansowy badanych firm. W ujęciu brutto wyniósł on 896 mln zł (w 2008 r. 602 mln zł), netto 684 mln zł (wobec ok. 413 mln zł w 2008 r.). Zyski netto wyniosły 861 mln zł, straty ? 177 mln zł (w 2008 r. odpowiednio zyski 515 mln zł, straty ?103 mln zł). W 2009 r. zyski wygospodarowały 53 firmy leasingowe, straty poniosło 28 badanych przedsiębiorstw. Wskaźnik rentowności obrotu brutto w 2009 r. wyniósł 6,5% (w 2008 r. 8,8%), rentowność obrotu netto obniżyła się do 5,0% (o 1 pkt proc.). Liczba respondentów pozytywnie oceniających sytuację rynkową pozostała taka sama (18), jednak ? więcej niż przed rokiem firm ? określiło koniunkturę jaką średnią (40 wobec 30) i jako złą (11 wobec 5).

Nie zmieniła się liczba respondentów, którzy nie mieli sprecyzowanej opinii (12). Wzbogacenie oferty o nowe produkty finansowe deklarowało 38 firm leasingowych (46,9% badanych podmiotów), w 2008 r. chęć rozszerzenia oferty zgłaszały 52 firmy (80,0%).