Kompetencje pracodawcy w zakresie składania wniosków o świadczenia z ZUS

Data zgłoszenia wniosku

Możliwość złożenia wniosku na kilka sposobów powoduje, że jako datę jego złożenia przyjmuje się dzień:

• wpływu żądania do organu rentowego - gdy wniosek składany jest bezpośrednio w ZUS,
   
• sporządzenia protokołu przez pracownika ZUS - w przypadku złożenia wniosku ustnie do protokołu w organie rentowym,
   
• wprowadzenia wniosku do systemu teleinformatycznego - dla wniosku składanego drogą elektroniczną,
   
• nadania wniosku za pośrednictwem przedsiębiorcy uprawnionego do wykonywania działalności pocztowej w obrocie krajowym lub zagranicznym - gdy wniosek przesłany jest za pośrednictwem tego przedsiębiorcy,
   
• sporządzenia wniosku przez pracodawcę - w przypadku sporządzenia wniosku przez pracodawcę, ale tylko, gdy przepisy ustawy emerytalnej dopuszczają możliwość zgłoszenia wniosku za pośrednictwem pracodawcy.

Jeżeli przepisy ustawy emerytalnej dopuszczają zgłoszenie wniosku za pośrednictwem płatnika składek, za datę zgłoszenia wniosku uważa się dzień sporządzenia wniosku przez płatnika. Płatnik składek potwierdza sporządzenie wniosku w określonej dacie pieczęcią i podpisem osoby upoważnionej. Tak stanowi § 6 ust. 2 rozporządzenia.

Nie ulega wątpliwości, że pracodawcy nie zostali upoważnieni przez ustawodawcę do przygotowania wniosku o emeryturę i przedłożenia go organowi rentowemu w przypadku ubezpieczonych urodzonych po 31 grudnia 1948 r., do których nie stosuje się przepisów dotyczących emerytur ustalanych według zasad dotychczasowych. Ubezpieczeni tacy, a więc ubiegający się o emeryturę według nowych zasad, składają wnioski o to świadczenie bezpośrednio w organie rentowym.

Gdyby jednak pracodawca uczestniczył w przygotowaniu omawianego wniosku, a następnie przedłożył go w imieniu ubezpieczonego w organie rentowym, wówczas za datę złożenia tego wniosku zostanie przyjęty dzień:

• jego złożenia w organie rentowym lub
   
• nadania wniosku za pośrednictwem poczty - w przypadku skorzystania z takiej możliwości.

Brak upoważnienia ustawodawcy do przygotowania takiego wniosku nie oznacza, że pracodawca nie może tego uczynić. Pomoc pracodawcy może okazać się bardzo cenna dla pracownika, w szczególności w sytuacji, gdy nie będzie on mógł poradzić sobie sam.

Decyzję w sprawach świadczeń emerytalno-rentowych wydają i świadczenia te wypłacają organy rentowe właściwe ze względu na miejsce zamieszkania osoby zainteresowanej. Nie oznacza to jednak, że tylko do takiej jednostki organizacyjnej ZUS można złożyć dany wniosek. Płatnik składek albo ubezpieczony może złożyć wniosek w każdej jednostce organizacyjnej ZUS, a więc zarówno najbliższej lub takiej, do której ma najdogodniejszy dojazd.

Sam wniosek nie wystarczy

Do wniosku w sprawie przyznania świadczeń powinny być dołączone dowody uzasadniające prawo do świadczeń i ich wysokości, określone w drodze rozporządzenia. Złożenie wniosku zawierającego braki formalne albo niekompletnego, tj. do którego nie załączono niezbędnych dokumentów, powoduje konkretne konsekwencje (patrz ramka: Konsekwencje...). W przypadku ubiegania się o:

• emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy - należy przedłożyć dokumenty wymienione w § 10 rozporządzenia, a wniosek można złożyć wykorzystując odpowiednio formularz EMP oraz ERN,
   
• rentę rodzinną - należy przedłożyć dokumenty wymienione w § 11-14 rozporządzenia, w zależności od tego, kto ubiega się o takie świadczenie, a wniosek można złożyć korzystając z formularza ERR.

Formularze EMP, ERN, ERR dostępne są w serwisie www.druki.gofin.pl, w dziale Zasiłki i świadczenia.

Kompletując wniosek pracodawca zobowiązany jest do wystawienia niezbędnych dokumentów z przebiegu zatrudnienia danego pracownika.

Zgodnie z dyspozycją art. 125a ustawy emerytalnej płatnik składek jest zobowiązany do:

• wystawienia dokumentów (zaświadczeń) w celu udowodnienia okresów składkowych, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej, oraz okresów nieskładkowych, o których mowa w art. 7 pkt 1 tej ustawy,
   
• wystawienia dokumentów (zaświadczeń) w celu udowodnienia okresów pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, okresów pracy górniczej oraz okresów pracy na kolei,
   
• wystawienia zaświadczenia o wysokości przychodu stanowiącego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, wypłaconego za okresy, za które przychód ten przysługuje, a także o wysokości wypłaconych wynagrodzeń za czas niezdolności do pracy, świadczeń i zasiłków oraz innych należności, o których mowa w art. 15 ust. 3 ustawy emerytalnej,
   
• przechowywania list płac, kart wynagrodzeń albo innych dowodów, na podstawie których następuje ustalenie podstawy wymiaru emerytury lub renty, przez okres 50 lat od dnia zakończenia przez ubezpieczonego pracy u danego płatnika.

Wycofanie wniosku

Wniosek o emeryturę lub rentę może być wycofany, jednakże nie później niż do dnia uprawomocnienia się decyzji. W przypadku jego wycofania postępowanie w sprawie świadczeń podlega umorzeniu (art. 116 ust. 2 ustawy emerytalnej).

W myśl § 9 rozporządzenia, wycofanie wniosku jest skuteczne, jeżeli nastąpiło w jednej z form przewidzianych dla zgłoszenia wniosku. Oznacza to, że wycofanie wniosku jest skuteczne, jeżeli zostanie złożone na piśmie lub zgłoszone ustnie do protokołu w ZUS albo drogą elektroniczną, przy czym nie później niż do dnia uprawomocnienia się decyzji, tj. w terminie 30 dni od dnia jej otrzymania.

O ile jednak złożony wniosek może wycofać sam zainteresowany, jego pełnomocnik lub osoba upoważniona, to czynności tej nie może dokonać pracodawca.