Lekcja ekonomii

Oni, czyli biurokraci

Bariery związane z prowadzeniem działalności gospodarczej w Polsce można podzielić na dwie grupy: te przed rozpoczęciem działalności i te napotykane już w trakcie prowadzenia biznesu. Najprostsze do wyjaśnienia są te związane z prowadzeniem biznesu. Chodzi przede wszystkim o rejestrację działalności gospodarczej. W Polsce trzeba mieć cztery narzędzia, aby rozpocząć działalność: dokumenty potwierdzające rejestrację działalności (KRS lub wpis do ewidencji działalności gospodarczej); Regon, NIP oraz konto bankowe. O ile łatwo jest założyć konto bankowe, o tyle uzyskanie pierwszych trzech dokumentów stanowi pewną barierę w rozpoczęciu działalności gospodarczej. Czas uzyskania tych dokumentów waha się od 14 dni do jednego miesiąca. Wynik 14 dni do miesiąca nie jest zły, ale biorąc pod uwagę aspiracje Polski, aby stać się tygrysem gospodarczym w Europie - nie jest on zadowalający.

W gąszczu przepisów

Druga grupa utrudnień związana jest z prowadzeniem faktycznej działalności już po rejestracji. Podstawowym problemem tutaj również jest biurokracja. Istnieje kilka powodów występowania potężnych utrudnień biurokratycznych. Pierwszy i najważniejszy to kultura biurokratyczna związana z uwarunkowaniami historycznymi Europy. W systemach anglosaskich (USA i Wielka Brytania) pojawiający się problem jest rozwiązywany wśród ludzi zainteresowanych - tzw. stakeholders. Ci stakeholders powołują izbę gospodarczą, organizacje zawodowe i stowarzyszenia. Istnieje dla przykładu Institute of Chartered Accountants (ICA) - stowarzyszenie księgowych. Stowarzyszenie przypomina środowisku o określonych zasadach i dobrych praktykach. Ba! Księgowa, która nie jest członkiem ICA, nie jest traktowana poważnie na rynku. A zatem takie "oddolne'' , powołane z autentycznej potrzeby stowarzyszenie zawodowe odpowiada za dobre praktyki w swoim środowisku.
Tymczasem w Europie każdy problem jest rozwiązywany za pośrednictwem ustawy albo co najmniej rozporządzenia. A do ustawy potrzebne są jeszcze akty wykonawcze czy rożne rozporządzenia poprawiające, rozszerzające, itd. Skutek ostateczny jest taki, że nadal rośnie znaczenie biurokracji i biurokratów. W Polsce sytuacja jest pod tym względem jeszcze spotęgowana, ponieważ polscy biurokraci są bardziej papiescy od papieża! Widać to wyraźnie na przykładzie pozyskiwania funduszy europejskich (ale co się dziwić, gdy sama Unia Europejska jest chyba najbardziej zbiurokratyzowaną instytucją na świecie).

Współdziałanie made in Poland

Biurokraci w Polsce nie ponoszą odpowiedzialności karnej za podjęte złe decyzje i są nisko opłacani, co stanowi pole do działań korupcyjnych. Istnieje poza tym kompletny brak zaufania między dwiema stronami: urzędnikami oraz ludźmi biznesu. Urzędnicy uważają, że człowiek prowadzący działalność gospodarczą jest z natury kanciarzem, a przedsiębiorcy z kolei traktują urzędników jako "Onych" . ,"Oni'' to władcy, których niekoniecznie darzy się sympatią; są przedstawicielami państwa, które można czasami oszukiwać. Takie podejście wynika trochę z historii Polski, która długo była pod różnymi zaborami, a urzędnicy byli traktowani jako wrogowie ojczyzny. I bohaterem był ten, kto oszukiwał urzędników imperium rosyjskiego, państwa pruskiego, cesarstwa austriackiego, czy później Sowietów. Tymczasem od 20 lat Polska jest wolnym krajem, rządzonym przez Polaków i nie za bardzo jest dla mnie zrozumiałe, dlatego oszukiwać własny rząd centralny!

Mam nadzieję, że rekomendacje komisji Janusza Palikota zostaną szybciej wcielone w życie. A urzędnicy muszą odbyć szkolenia marketingowe w zakresie obsługi klienta, aby poznać zasadę "klient nasz pan". Profesjonalne podejście przedstawicieli administracji ma kardynalne znaczenie także dla wykorzystywania środków unijnych.

dr Richard Mbewe