Powrót postępowania gospodarczego

Wprowadzenie odrębnej procedury gospodarczej nie jest pomysłem nowym, a rozwiązanie to obowiązywało już w praktyce kilka lat temu. Odrębna procedura została jednak uchylona w imię unifikacji postępowania. Z uwagi na szczegółowość nowych regulacji i znaczny stopień sformalizowania przedsiębiorcy powinni obowiązkowo zapoznać się z ich treścią.

Przepisy regulujące nową procedurę gospodarczą zostały zamieszczone w art. 458¹ i następne K.p.c. W pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę na to, jakie sprawy będą rozpatrywane w tym trybie. Ustawa nazywa je sprawami gospodarczymi, a szczegółowo reguluje je art. 458² § 1 K.p.c., a najważniejsze z nich wymieniono w ramce.

Z uwagi na fakt, że regulacja postępowania w sprawach gospodarczych ma charakter kompleksowy, konieczna jest wyczerpująca analiza tych przepisów. Przykładem jest chociażby konieczność podania w pozwie w sprawie gospodarczej oraz w pierwszym piśmie procesowym pozwanego adresu poczty elektronicznej. Niewykonanie tego obowiązku stanowi brak formalny i uniemożliwi nadanie biegu takiemu pismu.

Nowa procedura w sprawach gospodarczych polega na tym, że jej uczestnikami są profesjonaliści. Co prawda nie zdecydowano się na wprowadzenie w niej przymusu adwokacko-radcowskiego, ale brak fachowego pełnomocnika nie oznacza mniejszych wymagań od strony postępowania. Dlatego stronę, która nie jest reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika, sąd poucza o podstawowych zasadach postępowania, które strona ma obowiązek dopełnić. Przy czym brak pouczenia ze strony sądu dla strony, która nie ma fachowego pełnomocnika, skutkuje, co do zasady, pozbawieniem przez stronę możności obrony swych praw. Wskazać należy także, że na wniosek strony (złożony po wszczęciu postępowania), która nie jest przedsiębiorcą lub jest przedsiębiorcą będącym osobą fizyczną, sąd może rozpoznać sprawę z pominięciem przepisów o procedurze gospodarczej.

Przede wszystkim zarówno powód, jak i pozwany w sprawach gospodarczych mają obowiązek podać wszystkie twierdzenia i dowody w pozwie i odpowiedzi na pozew. Generalnie sąd pomija twierdzenia i dowody niepowołane w pierwszym piśmie procesowym, chyba że strona uprawdopodobni, iż ich powołanie nie było możliwe albo potrzeba ich powołania powstała później. W takim przypadku dalsze twierdzenia i dowody na ich poparcie powinny być powołane w terminie 2 tygodni od dnia, w którym ich powołanie stało się możliwe lub wynikła potrzeba ich powołania. Dodatkowo w toku spraw gospodarczych nie można, co do zasady, występować z nowymi roszczeniami zamiast lub obok dotychczasowych. Niedopuszczalny jest również pozew wzajemny.

Postępowanie w sprawach gospodarczych zawiera wiele rozwiązań, które zapewnić mają szybkie rozpoznanie sprawy. Jednym z nich jest wprowadzenie zasady, że sąd zobowiązany jest do podejmowania czynności tak, aby rozstrzygnięcie w sprawie zapadło nie później niż 6 miesięcy od dnia złożenia odpowiedzi na pozew nieobarczonej brakami formalnymi. Nowością w tym postępowaniu będzie możliwość zawarcia przez strony umowy dowodowej. Będzie ją można zawrzeć w formie pisemnej pod rygorem nieważności lub ustnej przed sądem, a strony będą mogły umówić się w niej na wyłączenie określonych dowodów w sprawie, np. wyłączenie dowodów ze świadków w sprawie o roboty budowlane.

W postępowaniu w sprawach gospodarczych ograniczona zostanie rola dowodu z przesłuchania świadków. Sąd będzie mógł go dopuścić jedynie wtedy, gdy po wyczerpaniu innych środków dowodowych lub w razie ich braku istotne fakty dla rozstrzygnięcia sprawy pozostały niewyjaśnione. Jest to powiązane z większą mocą dowodową dokumentów w tym postępowaniu.

Dodatkowo, podobnie jak w całej nowelizacji K.p.c. duży nacisk został położony na namawianie stron do polubownego zakończenia sporu i podejmowania czynności w tym kierunku. Dlatego wraz z wejściem w życie nowego postępowania w sprawach gospodarczych powód powinien przed skierowaniem sprawy do sądu podjąć realne działania w celu polubownego zakończenia sporu. Niezależnie bowiem od wyniku sprawy sąd może obciążyć kosztami procesu w całości lub w części stronę, która przed wytoczeniem powództwa zaniechała próby dobrowolnego rozwiązania sporu lub w złej wierze uczestniczyła w czynnościach polubownych, czy przyczyniła się do zbędnego wytoczenia powództwa lub wadliwego określenia przedmiotu sprawy.