Późniejsze odpracowanie wyjścia prywatnego nie dla wszystkich

firma

Wtorek, 28 listopada 2017 (06:00)

Czas pracy niektórych grup pracowników jest z założenia mniej elastyczny niż dla ogółu zatrudnionych. Pracownice w ciąży, pracownicy opiekujący się dzieckiem do lat 4 czy pracownicy niepełnosprawni nie mogą przekraczać określonej liczby godzin pracy na dobę. To ograniczenie ma istotne znaczenie przy wyznaczaniu terminu odpracowania przez wskazanych pracowników zwolnienia od pracy w celach prywatnych.

Dniówka bez przedłużenia

W niektórych systemach czasu pracy możliwe jest przedłużenie dnia roboczego powyżej 8 godzin, np. w systemie równoważnym, przedłużonego tygodnia pracy czy tzw. weekendowym. Pracodawca musi mieć jednak na uwadze, że nie wszyscy pracownicy mogą przekraczać 8 godzin pracy na dobę. Niektórzy z nich - ze względu na funkcje rodzicielskie, stan zdrowia czy warunki panujące na stanowisku pracy - mają "sztywną" dniówkę roboczą. Przewiduje ją m.in. art. 148 K.p. Zgodnie z nim w systemach czasu pracy, w których dopuszcza się przedłużenie wymiaru dobowego powyżej 8 godzin, czas pracy:

Reklama

pracownic w ciąży,
pracowników zatrudnionych na stanowiskach pracy, na których występują przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń lub natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia,
pracowników opiekujących się dzieckiem do ukończenia przez nie 4. roku życia, bez ich zgody

nie może przekraczać 8 godzin na dobę.

W przypadku pracownic w ciąży oraz pracowników opiekujących się dzieckiem do lat 4 zakaz przekraczania 8-godzinnej dniówki roboczej jest dodatkowo wzmocniony zakazem pracy w nadgodzinach i w porze nocnej, z tym zastrzeżeniem, że w przypadku pracownika opiekującego się dzieckiem do lat 4 może on być uchylony za jego zgodą (art. 178 K.p.).

Podobne ograniczenia dotyczą pracownika niepełnosprawnego, który nie może pracować dłużej niż 8 godzin na dobę i 40 godzin na tydzień (a przy znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności odpowiednio 7 i 35 godzin). Nie może też pracować w nocy i w nadgodzinach, chyba że zachodzą wyjątki określone w art. 16 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2016 r. poz. 2046 ze zm.).

W kontekście przywołanych regulacji może się pojawić pytanie o dopuszczalność odpracowania przez wspomnianych pracowników zwolnienia od pracy w celach prywatnych w innym dniu niż dzień wykorzystania zwolnienia. Przekroczenie, z powodu odpracowania, dobowej normy czasu pracy lub przedłużonego wymiaru dobowego nie powoduje w takiej sytuacji powstania nadgodzin (art. 151 § 2¹ K.p.). Nie zmienia to jednak faktu, że w dniu odpracowania 8-godzinna dniówka na ogół zostaje przekroczona.

Odpracowanie tylko w dniu zwolnienia

Jak już wspomniano, czas odpracowania zwolnienia w celach prywatnych nie jest pracą nadliczbową (art. 151 § 2¹ K.p.). Niemniej odpracowanie mające miejsce w innym dniu niż dzień udzielenia zwolnienia skutkuje przekroczeniem normy dobowej lub przedłużonego wymiaru dobowego (zakładając, że pracownik w tym dniu wypracował tę normę/wymiar). Powstaje wówczas wątpliwość, czy pracownicy, których obowiązuje "sztywna" dniówka robocza bez możliwości jej przedłużenia, mogą odpracować wyjście prywatne w innym dniu niż dzień zwolnienia. Kwestia ta była przedmiotem analizy ze strony urzędów - Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej oraz Głównego Inspektoratu Pracy.

Resort pracy uznał, że odpracowanie zwolnienia w celach prywatnych przez pracownicę w ciąży w innym dniu niż jego wykorzystanie jest generalnie niedopuszczalne. Co do pracownika - opiekuna dziecka do lat 4, to zaakceptował takie odpracowanie, ale za zgodą pracownika (patrz stanowisko w ramce). W sprawie terminu odpracowania zwolnienia w celach prywatnych przez pracownika niepełnosprawnego wypowiedział się natomiast Główny Inspektorat Pracy. W stanowisku z dnia 28 października 2014 r. udostępnionym naszemu Wydawnictwu w dniu 10 sierpnia br. (znak GNP-152-0020-3-2/14) przyjął, że "(...) pracownicy niepełnosprawni mają prawo odpracowywać zwolnienie od pracy, o którym mowa w art. 151 § 2¹ Kodeksu pracy, na takich samych zasadach jak pozostali pracownicy". GIP dopuścił więc odpracowanie prywatnego wyjścia z pracy przez pracownika niepełnosprawnego w innym dniu niż dzień udzielenia zwolnienia, nawet jeżeli zostanie przekroczona norma czasu pracy.

"(...) Czas odpracowywania udzielonego pracownikowi, na jego pisemny wniosek, zwolnienia od pracy w celu załatwienia spraw osobistych nie stanowi, zgodnie z art. 151 § 2¹ k.p., pracy w godzinach nadliczbowych. (...). Jednakże należy także mieć na uwadze okoliczność, że w odniesieniu do pracownic w ciąży przepisy przewidują nie tylko bezwzględny zakaz zatrudniania ich w godzinach nadliczbowych (art. 178 § 1 k.p.), ale również - w przypadku wykonywania przez nie pracy w systemach czasu pracy, które przewidują przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy ponad 8 godzin, określonych w art. 135-138, 143 i 144 k.p. - ograniczenie polegające na tym, że ich czas pracy nie może przekraczać 8 godzin na dobę (art. 148 pkt 2 k.p.).

(...) Zatem, jak wynika z powyższego, odpracowanie udzielonego pracownicy w ciąży (na jej wniosek) zwolnienia w celu załatwienia spraw osobistych jest, w opinii resortu, możliwe gdy czas odpracowania przypada w tym samym dniu, w którym nastąpiło zwolnienie, jak również wtedy gdy przypada on w innym dniu/dniach niż ten, w którym udzielono jej zwolnienia - jeżeli w tym innym dniu/dniach dobowy wymiar czasu pracy pracownicy wynikający z obowiązującego ją rozkładu czasu pracy jest krótszy niż 8 godzin (w takim przypadku odpracowanie może odbywać się maksymalnie w wymiarze dopełniającym do 8 godzin).

Z kolei w odniesieniu do pracowników opiekujących się dzieckiem do ukończenia przez nie czwartego roku życia możliwość odpracowania udzielonego im tzw. zwolnienia prywatnego, z którym łączyłoby się przekroczenie 8-godzinnego wymiaru czasu pracy w danym dniu, wymagałoby uzyskania uprzedniej zgody pracownika".

Stanowisko MRPiPS z dnia 4 sierpnia 2017 r. udostępnione naszemu Wydawnictwu w dniu 25 września 2017 r.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 26.06.1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 2016 r. poz. 1666 ze zm.)

autor: Agata Barczewska
Gazeta Podatkowa nr 94 (1448) z dnia 2017-11-23

GOFIN podpowiada