Prawo: Sytuację wyjaśnią licencje

W prasie pojawiły się ostatnio informacje, że osoby niebędące członkami korporacji adwokackiej lub radcowskiej nie mogą zarobkowo udzielać porad prawnych (Doradzać może tylko adwokat lub radca prawny, Rzeczpospolita z 4 kwietnia 2007 r.). Nie są one jednak prawdziwe.

Faktem jest, że od 1 stycznia 2007 r. nie obowiązuje już przepis, który regulował świadczenie usług prawnych przez prawników niebędących adwokatami lub radcami (art. 4 ust. 1a prawa o adwokaturze). NSA oddalił też skargę kasacyjną doradcy prawnego na odmowę wpisu do ewidencji świadczenia porad prawnych (II GSK 372/06). Eksperci są jednak zgodni, że żadne z tych orzeczeń nie stanowi podstawy do wniosku, że doradcy prawni nie mogą zarobkowo udzielać porad prawnych.

- Osoby niebędące adwokatami lub radcami nadal mogą zarobkowo udzielać porad prawnych. Podstawą ich działalności nie są ustawy korporacyjne, tylko ustawa o swobodzie działalności gospodarczej - uważa sędzia NSA Ryszard Pęk.

- Nie jest prawdą, że doradcy prawni nie mogą zarobkowo udzielać porad prawnych. Świadczenie takich usług mieści się w pojęciu działalności usługowej, o której mowa w art. 2 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej - potwierdza Grzegorz Maj ze Stowarzyszenia Doradców Prawnych.

Sytuację wyjaśnią licencje

Spory w tym zakresie może rozwiązać ustawa o licencjach prawniczych, której projekt trafił do uzgodnień resortowych i publicznej debaty.

- Ustawę należy uchwalić jak najszybciej. Sprawa wpisów rozwiąże się sama, a prawnicy będą mogli zdobywać kolejne stopnie, w zależności od doświadczenia i wiedzy - mówi Daniel Krajewski, prezes Zarządu Stowarzyszenia Doradców Prawnych.

Projekt przewiduje, że doradcy prawni będą mogli reprezentować strony przed sądami, trybunałami oraz organami administracji publicznej. Byliby to prawnicy posiadający licencję pierwszego, drugiego i trzeciego stopnia. Ich uprawnienia zależałyby od stopnia przyznanej licencji.

- Ustawa ma przełamać monopol adwokatów i radców prawnych na występowanie przed sądami. Zarazem wyraźnie oddziela działalność tych osób od działalności adwokatów i radców prawnych - mówi Beata Kempa, sekretarz stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości.

Niechętnie do projektu odnoszą się jednak sami adwokaci.

- Droga do zawodów prawniczych jest otwarta i dlatego nie widzę potrzeby tworzyć jeszcze jednej grupy zawodowej, w dodatku złożonej z ludzi, którzy nie będą mieli odpowiedniego przygotowania do zawodu - mówi adwokat Roman Nowosielski z Kancelarii Nowosielski, Gotkowicz i Partnerzy. Ministerstwo nie zgadza się z poglądem, że nowa regulacja stworzy zagrożenie dla bezpieczeństwa obrotu.

- Prawnicy z licencjami także będą zobowiązani do zawierania umów OC za wyrządzone szkody. Nie będą mieć też uprawnienia do używania tytułu adwokat lub radca prawny, który nadal będzie zastrzeżony wyłącznie dla członków korporacji - wyjaśnia min. Kempa.

Można rejestrować

Prace nad ustawą nie zmieniają jednak faktu, że także obecnie doradcy prawni mogą udzielać odpłatnych porad prawnych. NSA oddalił bowiem skargę kasacyjną Małgorzaty L. na podstawie starego prawa działalności gospodarczej.

- Wyrok ten zapadł jednak na podstawie przepisów, które świadczenia usług prawnych nie traktowały jako działalności gospodarczej. To było podstawą odmowy. Po wejściu w życie nowej ustawy adwokaci i radcowie prawni stali się przedsiębiorcami podlegającymi wpisowi do ewidencji - tłumaczy sędzia Pęk.

Jak podkreślają eksperci, działalność adwokatów i radców prawnych nie jest działalnością regulowaną. W takim wypadku wpis do rejestru mógłby nastąpić dopiero po spełnieniu szczególnych warunków, określonych przepisami prawa o adwokaturze, które wygasły 31 grudnia 2006 r.

- O działalności regulowanej możemy mówić tylko wówczas, gdy przepis odrębnej ustawy stanowi, że dany rodzaj działalności jest działalnością regulowaną w rozumieniu ustawy - uważa prof. Cezary Kosikowski z UW.

Jednak w ustawach regulujących zawody radcy prawnego i adwokata brak takich przepisów.

- Dlatego rejestrujemy w ewidencji wszystkie wnioski o świadczenie usług prawnych. Każdy przedsiębiorca bierze sam odpowiedzialność za prawdziwość swych oświadczeń - mówi Elżbieta Ciszewska, naczelnik Biura Działalności Gospodarczej i Zezwoleń Dzielnicy Białołęka.

- Nie ingerujemy przy tym w uprawnienia wnioskodawców. Sprawdzamy tylko, czy zgodnie z ustawą podlegają oni obowiązkowi wpisu - potwierdza Aleksander Jastrząb, naczelnik Biura Działalności Gospodarczej i Zezwoleń Urzędu M.st. Warszawy.

Trybunał nie mówi nie

Również Trybunał Konstytucyjny nie zabronił doradcom prawnym świadczenia usług prawnych. Trybunał podważył przepis art. 4 ust. 1a prawa o adwokaturze z uwagi na fakt, że dopuszczał on wykonywanie przez doradców tych samych czynności co członkowie korporacji, a nie formułował wobec nich tych samych wymogów (wyrok z 19 kwietnia 2006 r., sygn. akt K 6/06).

- Trybunał nie zanegował samej możliwości świadczenia usług przez doradców prawnych. Usunięcie art. 4 ust. 1a nie ma wpływu na ich sytuację. Przedtem doradcy działali na podstawie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Tak samo jest teraz - uważa Grzegorz Maj ze Stowarzyszenia Doradców Prawnych.

Podobnego zdania są także sami adwokaci.

- Trybunał uznał, że dopuszczalne jest świadczenie pomocy prawnej przez osoby niebędące adwokatami lub radcami prawnymi w prostych sprawach - mówi Stanisław Rymar, prezes Naczelnej Rady Adwokackiej.

Piotr Trocha