RPD: będę występować przed sądem tak jak prokurator

Uchwalona właśnie nowelizacja ustawy o Rzeczniku Praw Dziecka wprowadziła uprawnienia kontrolne dla rzecznika. Czy to oznacza, że będzie pan mógł wejść do domu bez uprzedzenia i sprawdzić, czy dziecko jest na przykład bite?

- To nie jest do końca tak. Te nowe uprawnienia odnoszą się do instytucji publicznych. Kiedy rzecznik otrzyma sygnał, że w danej placówce, która opiekuje się dziećmi, dzieje się coś złego, będzie miał możliwość dokonania kontroli. Rzecznik lub osoba przez niego upoważniona będą mogli tam wejść nawet bez uprzedzenia i dokonać kontroli. Jest rzeczą istotną, aby sprawdzić, jaki jest stan faktyczny, a nie przygotowany przez instytucję kontrolowaną. To nie będzie działać tak, że rzecznik będzie biegał po prywatnych domach.

Nowe przepisy pozwolą też rzecznikowi na inicjowanie postępowań w sprawach karnych, administracyjnych i cywilnych oraz dadzą mu prawo uczestniczenia w nich w charakterze oskarżyciela. Jak będzie to wyglądało w praktyce?

- Obecnie rzecznik nie mógł być stroną tych postępowań na prawach prokuratora. Trzeba jednak zwrócić uwagę, że rzecznik jest jeden, a biuro liczy zaledwie 40 osób. Natomiast spraw dotyczących dzieci są tysiące. Uprawnienia Rzecznika nie zwolnią wymiaru sprawiedliwości od wykonywania swoich zadań, a Rzecznik ani jego biuro nie będą go w tym zastępować. Nowe przepisy dają jednak dobrą podstawę do interwencji, ale przede wszystkim do współdziałania ze wszystkimi podmiotami wymiaru sprawiedliwości. Tak jak prokurator czy Rzecznik Praw Obywatelskich także Rzecznik Praw Dziecka będzie jednak przystępował do toczących się postępowań sądowych lub podejmował inicjatywę w wyjątkowych sytuacjach, gdy zajdzie uzasadnione podejrzenie zagrożenia dobra i praw dziecka.

Czy dzięki temu, że Rzecznik będzie mógł stanowczo odmówić ujawnienia danych osób, od których uzyskał informacje o naruszeniu dobra dziecka - więcej będzie takich informacji? Co powinno się zmienić w ustawie o RPD? Ile średnio rzecznik w ciągu roku rozpatruje spraw i czego najczęściej one dotyczą? Czy rzecznicy praw dziecka w innych krajach europejskich mają podobne uprawnienia jak Rzecznik w Polsce? Rząd zamierza obniżyć wiek obowiązku szkolnego do lat sześciu. Natomiast już pięciolatki będą musiały chodzić do przedszkola. Jakie jest stanowisko w tej sprawie? Jak Rzecznik chce chronić dzieci przed molestowaniem przez najbliższych?

Rozmawiał Artur Radwan

Więcej: Gazeta Prawna 15.10.2008 (202) - str.8