Składki ZUS przedsiębiorców w 2016 r.

Osoba fizyczna prowadząca pozarolniczą działalność opłaca za siebie składki na ubezpieczenia społeczne i składkę na ubezpieczenie zdrowotne od podstawy wymiaru, którą stanowi zadeklarowana kwota. Przy czym inna jej wysokość jest przewidziana dla składek społecznych i inna dla składki zdrowotnej.

» składki na ubezpieczenia społeczne

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (w tym na pozostałe ubezpieczenia społeczne) dla przedsiębiorcy stanowi zadeklarowana kwota, która nie może być niższa jednak niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek emerytalnej i rentowych. Takie uregulowanie wynika z art. 18 ust. 8 i art. 20 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, dalej ustawy systemowej.

Kwota ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w 2016 r. wynosi 121.650 zł, a przyjęta do jej ustalenia kwota przeciętnego wynagrodzenia wynosi 4.055 zł (Mon. Pol. z 2015 r. poz. 1292). Wobec tego od 1 stycznia do 31 grudnia 2016 r. najniższa podstawa wymiaru składek społecznych dla przedsiębiorców opłacających je od wskazanej wyżej podstawy wymiaru wynosi 2.433 zł (tj. 4.055 zł × 60%).

Natomiast inna, tj. niższa wysokość tej podstawy wymiaru, jest przewidziana dla osób rozpoczynających prowadzenie działalności gospodarczej, które spełniają warunki określone w art. 18a ustawy systemowej. Tacy przedsiębiorcy w okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności opłacają składki na ubezpieczenia społeczne od zadeklarowanej kwoty, lecz nie niższej niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia.

W 2016 r. minimalne wynagrodzenie za pracę wynosi 1.850 zł. Zatem w okresie od 1 stycznia do 31 grudnia 2016 r. najniższą obowiązującą takich przedsiębiorców podstawą wymiaru składek społecznych jest 555 zł (czyli 30% z kwoty 1.850 zł).

» składka na ubezpieczenie zdrowotne

Najniższą podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne dla osób prowadzących pozarolniczą działalność stanowi 75% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku. Tak wynika z art. 81 ust. 2 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. W IV kwartale 2015 r. wynagrodzenie to wyniosło 4.280,80 zł (Mon. Pol. z 2016 r. poz. 76), zatem 75% z tej kwoty to 3.210,60 zł.

W związku z tym w 2016 r. najniższa podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne osób prowadzących pozarolniczą działalność wynosi 3.210,60 zł, a składka 288,95 zł (3.210,60 zł × 9%), z tego odliczeniu od podatku podlega składka zdrowotna w wysokości 248,82 zł (3.210,60 zł × 7,75%).

Należy zwrócić uwagę, że wskazana minimalna wysokość podstawy wymiaru składki zdrowotnej obowiązuje wszystkie osoby prowadzące pozarolniczą działalność. Dotyczy więc nie tylko przedsiębiorców opłacających składki na ubezpieczenia społeczne do ZUS na ogólnych zasadach, ale także nowych przedsiębiorców, którzy opłacają je od preferencyjnej podstawy wymiaru.

Niektórzy przedsiębiorcy opłacają też za siebie składkę na Fundusz Pracy. Składkę na ten Fundusz ustala się od kwot stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (bez stosowania rocznego jej ograniczenia), wynoszących w przeliczeniu na okres miesiąca co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę (w 2016 r. - 1.850 zł). Zatem obowiązek jej zapłaty dotyczy tych przedsiębiorców, którzy spełniają łącznie następujące warunki, tj.:

• z prowadzonej firmy podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym,
  
• podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe (bez stosowania rocznego limitu) wynosi w przeliczeniu na okres miesiąca co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę.

Jeżeli więc przedsiębiorca opłaca składki na ubezpieczenia społeczne na ogólnych zasadach, tj. od zadeklarowanej kwoty nie niższej niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek emerytalnej i rentowych, wtedy ma obowiązek opłacać za siebie składkę na FP. Jeśli jednak opłaca je od preferencyjnej podstawy wymiaru składek przysługującej początkującemu przedsiębiorcy (czyli od 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia), wówczas z obowiązku jej zapłaty jest zwolniony.

O obowiązku zapłaty składki na FP przez przedsiębiorcę decyduje również jego wiek. Składkę na FP opłacają m.in. przedsiębiorcy, którzy nie osiągnęli wieku wynoszącego co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn. Wynika to z art. 104b ust. 2 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.

Przedsiębiorca, który ma ukończone 55 lat (kobieta) lub 60 lat (mężczyzna) z prowadzonej działalności nie opłaca składki na FP.

Dla osoby prowadzącej pozarolniczą działalność charakter dobrowolny ma ubezpieczenie chorobowe. Składkę na to ubezpieczenie przedsiębiorca opłaca od podstawy wymiaru składek emerytalnej i rentowych. Przy czym podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe osób, które podlegają mu dobrowolnie, nie może przekraczać miesięcznie 250% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia przyjmowanego do ustalenia rocznego ograniczenia podstawy wymiaru składek emerytalno-rentowych. Wobec tego, że wynagrodzenie to w 2016 r. wynosi 4.055 zł, to w okresie od 1 stycznia do 31 grudnia 2016 r. podstawa wymiaru składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe nie może przekraczać miesięcznie kwoty 10.137,50 zł (tj. 4.055 zł × 250%).

Powyższy limit oznacza, że osoby prowadzące pozarolniczą działalność, które chcą zadeklarować wyższą podstawę wymiaru składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe, nie mogą jej podwyższać dowolnie. Muszą pilnować przewidzianej dla niej granicy. W ich przypadku podstawa wymiaru składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe może więc oscylować w określonych granicach.

Dla ubezpieczeń emerytalno-rentowych ustawodawca także przewidział limit podstawy ich wymiaru. Jednak te ubezpieczenia obowiązuje roczne ograniczenie podstawy wymiaru (a nie miesięczne - jak przy dobrowolnej składce chorobowej). Nie może ona bowiem w danym roku kalendarzowym przekroczyć granicy, która odpowiada 30-krotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy, określonego w ustawie budżetowej, ustawie o prowizorium budżetowym lub ich projektach. Jeśli odpowiednie ustawy nie zostały uchwalone, wynagrodzenie to ustala się na podstawie przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z trzeciego kwartału roku poprzedniego. Tak stanowi art. 19 ust. 1 ustawy systemowej. W 2016 r. roczna podstawa wymiaru składek emerytalno-rentowych nie może przekroczyć kwoty 121.650 zł, a przyjęta do jej ustalenia kwota przeciętnego wynagrodzenia wynosi 4.055 zł.

Przedsiębiorca powinien pamiętać, że przy ustalaniu tego limitu uwzględnia się wszystkie tytuły do ubezpieczeń w danym roku kalendarzowym, od których były rozliczane składki na ubezpieczenia emerytalno-rentowe.

Roczne ograniczenie podstawy wymiaru składek, o którym mowa, nie dotyczy natomiast podstawy wymiaru składek na pozostałe ubezpieczenia społeczne. Mianowicie nie ma zastosowania do ubezpieczenia chorobowego i ubezpieczenia wypadkowego. Nie bierze się go też pod uwagę przy naliczaniu składki na ubezpieczenie zdrowotne oraz składek na FP. Oznacza to, że po osiągnięciu kwoty rocznej granicy podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe przedsiębiorca nalicza i odprowadza za siebie składki na ubezpieczenia chorobowe i wypadkowe oraz FP od pełnej podstawy ich wymiaru (z zachowaniem miesięcznego limitu podstawy wymiaru składki chorobowej).

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2015 r. poz. 121 ze zm.)

Ustawa z dnia 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2015 r. poz. 581 ze zm.)

Ustawa z dnia 20.04.2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2015 r. poz. 149 ze zm.)

autor: Aneta Dąbrowska
Gazeta Podatkowa nr 11 (1261) z dnia 2016-02-08

GOFIN podpowiada

Pobierz: darmowy program do rozliczeń PIT 2015