Spójna polityka wobec pokrzywdzonych i skazanych
W dniu 18 marca 2009 roku Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o zmianie ustawy Kodeks karny, ustawy Kodeks karny wykonawczy oraz ustawy Prawo ochrony środowiska, przedłożony przez ministra sprawiedliwości.
Celem jest zwiększenie efektywności i skuteczności pomocy udzielanej pokrzywdzonym i członkom ich rodzin oraz pomocy postpenitencjarnej a także realizacja zasad jawności i przejrzystości finansów publicznych w zakresie wydatkowania środków pieniężnych pochodzących z nawiązek oraz świadczeń pieniężnych orzekanych przez sądy wobec sprawców przestępstw. Ustawa oddziaływać będzie przede wszystkim na pokrzywdzonych przestępstwem i członków ich rodzin oraz na osoby osadzone w zakładach karnych, osoby zwalniane z jednostek penitencjarnych, i członków ich rodzin. Dodatkowo ustawa będzie oddziaływała, z jednej strony, na podmioty, na rzecz których obecnie orzekane są przez sądy nawiązki oraz świadczenia pieniężne, a z drugiej - na te podmioty, które będą otrzymywały dotacje z Funduszu.
W projekcie zaproponowano utworzenie Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej. Oznacza to połączenie w jednym funduszu źródeł finansowania pomocy dla pokrzywdzonych i członków ich rodzin, a także dla odbywających karę pozbawienia wolności, zwalnianych z zakładów penitencjarnych oraz ich rodzin. Zgodnie z nowymi przepisami, dysponentem Funduszu będzie minister sprawiedliwości. Źródłem jego przychodów mają być m.in.: nawiązki i świadczenia pieniężne orzeczone przez sądy w stosunku do sprawców przestępstw, środki potrącone z wynagrodzenia za pracę wykonaną przez skazanych odbywających karę pozbawienia wolności, a także pieniądze ze spadków, zapisów i darowizn, dotacji oraz zbiórek.
W przepisach projektu założono, że organizacje pozarządowe, chcące pomóc ofiarom przestępstw oraz osadzonym i zwalnianym z zakładów penitencjarnych, a także członkom ich rodzin, aby otrzymać pieniądze z Funduszu będą musiały wziąć udział w otwartym konkursie ofert. Warunki tego konkursu określi minister sprawiedliwości w rozporządzeniu. Cele i sposób wydatkowania środków, przyznanych z Funduszu wybranym organizacjom pozarządowym, zostaną ściśle określone w umowach zawartych przez te organizacje z ministrem sprawiedliwości. W ten sposób wyeliminuje się możliwość wykorzystania tych pieniędzy niezgodnie z przeznaczeniem. Oznacza to, że minister sprawiedliwości będzie miał kontrolę nad wydatkami Funduszu.
Za pieniądze z Funduszu organizacje pozarządowe, takie jak np. stowarzyszenia, fundacje będą tworzyć m.in. sieć pomocy ofiarom przestępstw. Dzięki niej każdy pokrzywdzony będzie mógł uzyskać niezbędne informacje, porady, pomoc prawną, psychologiczną czy socjalną. Ważnym elementem tego systemu będzie powołanie instytucji "opiekuna ofiary"- wolontariusza, który w miarę potrzeby będzie pomagał pokrzywdzonemu. Powstanie Funduszu zwiększy także ściągalność należności, co oznacza większe środki na pomoc. Umożliwi też prowadzenie spójnej i przejrzystej polityki pomocy pokrzywdzonym i skazanym. Wpływy i wydatki na wsparcie ofiar przestępstw i pomoc postpenitencjarną będą ewidencjonowane osobno. Nie będzie zatem możliwości sfinansowania pomocy skazanym ze środków dla pokrzywdzonych i odwrotnie. Jeden Fundusz to także oszczędności z tytułu zmniejszenia kosztów obsługi i bardziej racjonalne wydatkowanie środków finansowych.
