Przedsiębiorcy coraz częściej udzielają się społecznie, bezinteresownie wpierając lokalne kluby sportowe, działalność edukacyjną czy kulturalną. Każdy hojny i jednocześnie racjonalnie działający przedsiębiorca postawi pytanie, czy taka dobroczynna działalność wpłynie na podatki, a dokładnie na ich zmniejszenie, czy pozostanie neutralna. Odpowiedź na takie pytanie zależy od tego, z jakim dokładnie mamy do czynienia wsparciem. Możliwości są dwie: darowizna lub sponsoring. Ta druga, z punktu widzenia minimalizacji obciążenia podatkowego, jest znacznie bardziej korzystna.
Sponsoring to nie darowizna
Różnica między darowizną i sponsoringiem jest znacząca. Sponsoring to udzielanie wsparcia finansowo-rzeczowego w zamian za określone umową usługi reklamowe. Sponsorując jakąś działalność, sponsor oczekuje w zamian za to określonej usługi reklamowej. Przykładowo, przedsiębiorca sponsorujący klub sportowy otrzyma w zamian za to reklamę na boisku, koszulce zawodnika, czy też w innym eksponowanym miejscu. Sponsoring najczęściej przybiera dwie formy. W pierwszym przypadku sponsor może przekazać środki pieniężne, a sponsorowany świadczy w zamian za to usługę reklamy. W drugim, w zamian za usługę reklamową świadczona przez sponsorowanego, sponsor przekazuje określone usługi lub towary. Przekazanie środków pieniężnych lub towarów na rzecz sponsorowanego nie otrzymując nic w zamian jest utożsamiane z darowizną. Niekiedy jednak zamiast sponsoringu, przedsiębiorcy przekazują pieniądze lub rzeczy na rzecz innych podmiotów, nie oczekując w zamian promocji czy reklamy. W tym przypadku mamy do czynienia z darowizną.
Przewaga sponsoringu nad darowizną przejawia się przede wszystkim w możliwości rozliczenia kosztów uzyskania przychodów. Natomiast w aspekcie podatku VAT korzyścią sponsoringu jest możliwość odliczenia tego podatku.
Sponsoring czy darowizna?
Cechą charakterystyczną umowy sponsoringu jest ekwiwalentność, co odróżnia ją od darowizny. Ta ostania jest umową jednostronnie zobowiązującą, co oznacza, że darczyńca nie powinien oczekiwać nic w zamian za przekazanie określonej sumy pieniędzy czy rzeczy. W przypadku sponsoringu, mamy do czynienia z ekwiwalentnością świadczeń pomiędzy sponsorem a sponsorowanym. Jeżeli sponsoring przybiera formę porozumienia barterowego o charakterze ekwiwalentnym, to podstawą opodatkowania zarówno u sponsora, jak i sponsorowanego jest ta sama wartość, najczęściej wartość świadczenia rzeczowego (przekazanych towarów). W tej samej wartości jest ustalona wartość świadczonej usługi reklamowej. Istotne jest zatem, aby umowa dokładnie określała zakres ekwiwalentności wzajemnych świadczeń. Prawidłowo sformułowana umowa sponsoringu powinna wyraźnie wskazywać, jaką wartość mają wzajemne świadczenia stron oraz że są to świadczenia ekwiwalentne. Jeżeli natomiast wartość przekazanych towarów czy usług nie jest równa wartości usługi reklamowej świadczonej przez sponsorowanego, umowa powinna określać w jakiej części świadczenia są ekwiwalentne, a w jakiej mają charakter darowizny. W praktyce jednak umowy sponsoringu są tak konstruowane, że wartość świadczeń wzajemnych jest równa.
VAT jest neutralny dla sponsoringu
Dla przedsiębiorcy, który przekazuje komuś towary, usługi czy pieniądze najważniejsza z punktu widzenia opodatkowania VAT będzie możliwość odliczenia podatku naliczonego. W przypadku sponsoringu, w którym sponsor przekazuje środki pieniężne na rzecz sponsorowanego w zamian za usługę reklamową będziemy mieli do czynienia z normalną usługą w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT. Sponsorowany z tytułu świadczenia usługi reklamowej wystawia fakturę o ile jest podatnikiem uprawnionym do tego. Podatek wykazany na fakturze (23 proc.) sponsor będzie mógł potraktować jako podatek naliczony i odliczyć na ogólnych zasadach, o ile oczywiście jest podatnikiem VAT.
Nieco inaczej sytuacja wygląda, jeśli dochodzi do barteru, czyli takiej umowy sponsoringu, w której sponsor w zamian za usługę reklamową świadczoną przez sponsorowanego przekazuje usługi lub towary. W praktyce ma to miejsce wtedy, gdy np. sponsor funduje nagrody w konkursie organizowanym przez sponsorowanego. W takiej sytuacji obie czynności podlegają opodatkowaniu VAT, tj. przekazanie towarów lub usług ze strony sponsora oraz usługa reklamowa świadczona przez sponsorowanego. Dla ustalenia podstawy opodatkowania wzajemnego świadczenia z zawartej umowy sponsoringu powinno wynikać, że świadczenia te są ekwiwalentne. Każda ze stron powinna wykonane świadczenie udokumentować fakturą VAT (jeżeli jest czynnym podatnikiem VAT). Sponsor powinien wystawić fakturę VAT na wartość przekazanych towarów i zastosować stawkę VAT właściwą dla sprzedaży tych towarów lub świadczonych usług. Odbiorca faktury - sponsorowany - ma prawo odliczyć VAT od takiej faktury na ogólnych zasadach. Przekazanie towarów lub usługi ma bowiem związek z czynnościami opodatkowanymi VAT (usługa reklamowa jest opodatkowana VAT). Sponsorowany wystawia także fakturę VAT sponsorowi za usługę reklamową, wykazując w niej podstawę opodatkowania zgodnie z umową (w wartości otrzymanych towarów, jeżeli ich dostawa jest ekwiwalentna) oraz należny VAT z zastosowaniem stawki 23 proc.
W przypadku darowizny przekazanie wyłącznie środków pieniężnych nie rodzi żadnych skutków podatkowych na gruncie ustawy o VAT, ponieważ pieniądz nie jest towarem. Nie można więc w tym przypadku stosować przepisów ustawy o VAT. Samo przekazanie pieniędzy nie będzie więc opodatkowane.
Jeżeli jednak zamiast pieniędzy sponsor przekaże towary czynność taką trzeba będzie opodatkować, o ile podatnikowi przysługiwało w całości lub w części prawo do odliczenia podatku naliczonego przy nabyciu tych towarów. Wyjątek stanowią tutaj przekazania drukowanych materiałów reklamowych i informacyjnych, prezentów małej wartości lub próbek. Te same zasady dotyczą np. bezpłatnego użyczenia towarów sponsora sponsorowanemu. Natomiast w przypadku wykonania usługi przez sponsora na rzecz sponsorowanego obowiązek podatkowy wystąpi niezależnie od tego czy sponsorowi przysługiwało odliczenie podatku naliczonego czy też nie.
Koszty sponsoringu zmniejszą podatek
Różnice między sponsoringiem a darowizną są także widoczne na gruncie podatków dochodowych. W pierwszym rodzaju sponsoringu (pieniądze za usługę), wydatek poniesiony na rzecz podmiotu sponsorowanego będzie stanowił koszt uzyskania przychodu, o ile pozostaje on w związku z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą i został poniesiony w celu uzyskania, zachowania lub zabezpieczenia przychodów lub może mieć wpływ na wielkość osiągniętych przychodów.
W przypadku sponsoringu, a więc rodzaju usługi reklamowej, stwierdzić należy, że działania, które sprzyjają umacnianiu dobrego wizerunku sponsora pozostają w związku przyczynowo-skutkowym z osiąganymi przychodami i dlatego mogą być uznane za koszt uzyskania przychodu. Pamiętać jednak trzeba, co podkreślają także organy podatkowe w wydawanych interpretacjach (Interpretacja indywidualna z 10 grudnia 2010r., IPPB5/423-623/10-2/AS), że istotna w aspekcie generowania kosztów podatkowych jest sama umowa sponsoringu, która musi mieć postać sponsoringu właściwego.
Aby umowa mogła być uznana za sponsoring właściwy, jej treść musi zawierać wzajemność zobowiązań umawiających się stron, oznaczającą zobowiązanie się sponsora do finansowego lub rzeczowego wsparcia sponsorowanego, który z kolei zobowiązany jest do reklamowania nazwy sponsora, logo i prowadzonej przez niego działalności.
Drugi przypadek umowy sponsoringu mający charakter umowy barterowej (towar za usługę lub usługa za usługę) wymaga, aby zarówno sponsor, jak i podmiot sponsorowany wykazali przychód do opodatkowania w wysokości równowartości świadczonej usługi lub przekazanych towarów. Do kosztów natomiast obydwie strony umowy będą mogły zaliczyć poniesione koszty w związku z wykonaniem usługi, a także koszty wzajemnych świadczeń.
W przypadku darowizny podatnik nie będzie mógł ująć w kosztach podatkowych wydatków poniesionych na zakup towarów przekazanych obdarowanemu. Zgodnie z art. 23 ust. 1 pkt 11 ustawy o PIT darowizny i ofiary wszelkiego rodzaju nie są uznawane za koszt uzyskania przychodów. Zgodnie z tym przepisem, przedsiębiorca dokonujący darowizny na rzecz osoby fizycznej, organizacji pożytku publicznego, osoby prawnej, czy innego podmiotu nie będzie mógł zaliczyć darowizn w ciężar kosztów. Prowadzi to do tego, iż dokonane darowizny nie pomniejszą podstawy opodatkowania. Wyjątek stanowi sytuacja, gdy przedsiębiorca przekazuje produkty spożywcze (z wyjątkiem alkoholi) na rzecz organizacji pożytku publicznego, z przeznaczeniem wyłącznie na cele działalności charytatywnej prowadzonej przez te organizacje.
Jednak brak możliwości zaliczenia darowizn i ofiar do kosztów uzyskania przychodów, jest rekompensowany poprzez możliwość odliczenia ich od podstawy opodatkowania po spełnieniu ściśle określonych warunków. Z odliczenia tego mogą jednak skorzystać tylko ci przedsiębiorcy, którzy opodatkowani są podatkiem dochodowym od osób prawnych. Przedsiębiorcy opodatkowani podatkiem dochodowym od osób fizycznych mogą skorzystać z odliczenia, ale tylko wtedy gdy opodatkowani są skalą podatkową lub ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych. W tym przypadku obowiązują jednak ograniczenia. Przedsiębiorca będzie mógł jedynie odliczyć od dochodu wydatki poniesione na ten cel działalności pożytku publicznego. Odliczenie nie może być większe niż 6 proc. dochodu w przypadku osób fizycznych i 10 proc. w przypadku osób prawnych.
Sponsoring podatkowo korzystniejszy
Przedsiębiorca, który rozważa finansowe wsparcie innego podmiotu (szkoły czy klubu sportowego) powinien wybrać taką formę, która jednocześnie wpłynie na zmniejszenie podatku do zapłaty. Taka formą jest sponsoring, w przypadku którego nie ma ograniczeń w zakresie rozliczenia kosztów uzyskania przychodu a także odliczenia podatku naliczonego. Inaczej jednak będzie, jeśli mamy do czynienia z darowizną. Wydatki poniesione przez darczyńcę nie stanowią co do zasady kosztów uzyskania przychodu a podatek należny, którzy może wystąpić przy przekazaniu jest dodatkowym ciężarem, który nie podlega odliczeniu i rozliczeniu w kosztach uzyskania przychodu. Jedyną możliwość uwzględnienia takiej darowizny w dochodzie przewidują przepisy dotyczące odliczenia darowizn od dochodu, przy czym odliczenie takie nie może być większe niż określony przepisami procent dochodów (6 proc. w przypadku osób fizycznych i 10 proc. w przypadku osób prawnych). Pamiętać jednak trzeba, że podatnik opodatkowany liniowo z takiego odliczenia nie skorzysta.
Dr Joanna Szlęzak-Matusewicz, Tax Care
