Sprzeciw na kontrolę łamiącą prawa przedsiębiorcy

firma

Poniedziałek, 3 października 2011 (09:21)

Nieuprawnione przedłużanie kontroli (również podatkowej) trwającej u przedsiębiorcy jest najczęstszym naruszeniem zasad ze strony organów kontroli. Mimo to, jak wynika ze statystyk, przedsiębiorcy rzadko korzystają z przysługującego im w takich przypadkach uprawnienia w postaci zgłoszenia sprzeciwu na czynności kontrolne. Kiedy i jak przedsiębiorca może sprzeciwić się czynnościom kontrolnym i jakie są konsekwencje wniesienia sprzeciwu?

Nie zawsze można wnieść sprzeciw

Naruszenie ogólnych zasad kontroli (patrz tabela) przez daną inspekcję powoduje, iż przedsiębiorca ma możliwość wniesienia sprzeciwu na prowadzone czynności kontrolne. Warto jedynie mieć na uwadze, iż złożenie sprzeciwu nie jest możliwe, gdy organ przeprowadza kontrolę w szczególnych przypadkach, np. gdy nie ma obowiązku zawiadomienia o kontroli, ponieważ przeprowadza inspekcję w wyniku podejrzenia popełnienia przez przedsiębiorcę przestępstwa bądź wykroczenia.

Przykładowo przedsiębiorca może sprzeciwić się podjęciu czynności kontrolnych, jeżeli nie został powiadomiony o zamiarze ich wszczęcia, a nie zachodzą okoliczności uzasadniające prowadzenie tzw. kontroli na legitymację.

Reklama

3 dni na wniesienie sprzeciwu

Aby skutecznie wnieść sprzeciw, przedsiębiorca musi przede wszystkim dochować terminu na jego wniesienie oraz dopełnić wymogów formalnych. Zatem przedsiębiorca, który uważa, iż obowiązujące przepisy dotyczące sposobu prowadzenia kontroli zostały w jego przypadku naruszone, musi wnieść sprzeciw na piśmie do organu podejmującego i wykonującego kontrolę, np. w przypadku prowadzenia kontroli przez Inspekcję Handlową do Wojewódzkiego Inspektora IH. Sprzeciw należy uzasadnić. Najlepiej oczywiście podać podstawę prawną naruszenia danego przepisu. Wystarczające jest jednak dokładne opisanie zaistniałej sytuacji. Jednocześnie o wniesieniu sprzeciwu kontrolowany przedsiębiorca musi zawiadomić, również na piśmie, kontrolującego go inspektora. Sprzeciw należy wnieść w terminie 3 dni roboczych od dnia wszczęcia kontroli przez dany organ (patrz przykład). W przypadku gdy naruszenie zasad dotyczy długości czasu trwania kontroli i przekroczenie tego terminu następuje w trakcie prowadzonej kontroli, bieg terminu do wniesienia sprzeciwu rozpoczyna się w dniu, w którym nastąpiło przekroczenie limitu czasu trwania kontroli.

W oczekiwaniu na decyzję

Wniesienie sprzeciwu powoduje wstrzymanie czynności kontrolnych przez organ kontroli, którego sprzeciw dotyczy. Kontrola zostaje wstrzymana z momentem doręczenia kontrolującemu zawiadomienia o wniesieniu sprzeciwu i zawieszenie to trwa do czasu rozpatrzenia sprzeciwu, a w przypadku wniesienia zażalenia - do czasu jego rozpatrzenia. Zawieszenie kontroli nie oznacza jednak, iż organ kontrolny pozostaje w tym czasie zupełnie bezczynny - w drodze postanowienia może dokonać zabezpieczenia dowodów mających związek z przedmiotem i zakresem kontroli. Zabezpieczeniu podlegają dokumenty, informacje, próbki wyrobów oraz inne nośniki informacji, jeżeli stanowią lub mogą stanowić dowód w toku kontroli.

Sprzeciw musi zostać rozpatrzony przez organ kontrolny w terminie 3 dni roboczych od dnia jego otrzymania. Po upływie tego terminu organ może zadecydować w drodze postanowienia o odstąpieniu od kontroli lub o jej kontynuowaniu. Brak reakcji organu na wniesiony sprzeciw w obowiązującym go terminie jest równoznaczny w skutkach z wydaniem postanowienia o odstąpieniu od kontroli.

Przedsiębiorca niezadowolony z rozstrzygnięcia, a więc w praktyce z decyzji o kontynuowaniu kontroli, może wnieść zażalenie w terminie 3 dni od dnia otrzymania postanowienia. Rozstrzygnięcie zażalenia następuje nie później niż w terminie 7 dni od dnia jego wniesienia.

Można dochodzić odszkodowania

Wniesienie sprzeciwu (lub później również zażalenia) i uzyskanie decyzji nakazującej wstrzymanie kontroli może mieć wymierne skutki dla przedsiębiorcy i prowadzonej przez niego działalności. Może bowiem otwierać drogę np. do uzyskania odszkodowania. Dochodzenie roszczeń następuje na zasadach i w trybie określonych w odrębnych przepisach (np. w Kodeksie cywilnym). W praktyce jednak dochodzenie odszkodowania może okazać się dość trudne. Na kontrolowanym przedsiębiorcy spoczywa bowiem obowiązek udowodnienia związku przyczynowo-skutkowego pomiędzy działaniem kontrolerów a zaistniałymi szkodami. Przykładowo skutkiem źle prowadzonej kontroli może być utrata zleceń, klientów, płynności finansowej czy też spadek wydajności firmy.

Podstawowe zasady przeprowadzania kontroli przedsiębiorców

przedsiębiorca musi zostać powiadomiony o zamiarze wszczęcia kontroli,
kontrola powinna rozpocząć się pomiędzy 7 a 30 dniem od momentu otrzymania zawiadomienia,
inspektor musi okazać kontrolowanemu legitymację służbową oraz upoważnienie do przeprowadzenia kontroli,
zakres kontroli nie może wykraczać poza zakres wskazany w upoważnieniu,
kontrolowany musi zostać poinformowany o przysługujących mu prawach i obowiązkach w trakcie kontroli.
inspektorzy muszą przestrzegać limitów czasu trwania kontroli,
czynności kontrolnych dokonuje się w obecności kontrolowanego lub osoby przez niego upoważnionej,
nie można równocześnie podejmować i prowadzić więcej niż jednej kontroli działalności przedsiębiorcy.

Przykład

W firmie pana Jana trwa kontrola Inspekcji Handlowej. Dnia 30 września (piątek) do firmy przyszedł inspektor Inspekcji Ochrony Środowiska, który również chciał rozpocząć kontrolę. Nie był on upoważniony do wszczęcia kontroli "na legitymację".

Pan Jan powinien wnieść sprzeciw na kontrolę wszczętą z naruszeniem art. 82 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej najpóźniej do dnia 5 października (środa).

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 2.07.2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2010 r. nr 220, poz. 1447 ze zm.)

autor: Marta Stefanowicz - Wasilewska
Gazeta Podatkowa nr 79 (807) z dnia 2011-10-03

GOFIN podpowiada