"Strażak" zakładowy - pracownik czy zleceniobiorca?

Z brzmienia przepisu należy wywieść, iż czynności z zakresu ochrony przeciwpożarowej powinien wykonywać pracownik zakładu pracy.

Nowelizacja Kodeksu pracy wprowadzona ustawą z dnia 21 listopada 2008 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy (Dz. U. nr 223, poz. 1460) nałożyła na pracodawców w nowym art. 209¹ § 1 K.p. m.in. obowiązek:

• zapewnienia środków niezbędnych do udzielania pierwszej pomocy w nagłych wypadkach, gaszenia pożaru i ewakuacji pracowników,
  
  

• wyznaczenia pracowników do:

• udzielania pierwszej pomocy,
  
  

• wykonywania czynności w zakresie ochrony przeciwpożarowej i ewakuacji pracowników, zgodnie z przepisami o ochronie przeciwpożarowej.

Celem nowelizacji, obowiązującej od 18 stycznia 2009 r., jest dostosowanie regulacji kodeksowych do przepisów unijnych. Należy jednak podkreślić, że część z wymienionych powinności pracodawcy - również z zakresu ochrony przeciwpożarowej - obowiązywała w krajowym porządku prawnym także przed nowelizacją Kodeksu pracy. Powyższe podnosi też Ministerstwo Pracy i Polityki Socjalnej w wyjaśnieniu opublikowanym na swojej stronie internetowej (www.mpips.gov.pl).

Obowiązki z zakresu ochrony przed zagrożeniami pożarem reguluje przede wszystkim ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (Dz. U. z 2002 r. nr 147, poz. 1229 z późn. zm.). W myśl art. 4 ust. 1-2 tej ustawy, właściciel budynku, obiektu budowlanego lub terenu, zapewniając ich ochronę przeciwpożarową, jest obowiązany m.in.: przestrzegać przeciwpożarowych wymagań techniczno-budowlanych, instalacyjnych i technologicznych; wyposażyć budynek, obiekt budowlany lub teren w wymagane urządzenia przeciwpożarowe i gaśnice; zapoznać pracowników z przepisami przeciwpożarowymi; ustalić sposoby postępowania na wypadek powstania pożaru, klęski żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenia.

Przy czym odpowiedzialność za realizację obowiązków z zakresu ochrony przeciwpożarowej, stosownie do obowiązków i zadań powierzonych w odniesieniu do budynku, obiektu budowlanego lub terenu, przejmuje - w całości lub w części - ich zarządca lub użytkownik, na podstawie zawartej umowy cywilnoprawnej ustanawiającej zarząd lub użytkowanie.

W przypadku gdy umowa taka nie została zawarta, odpowiedzialność za realizację obowiązków z zakresu ochrony przeciwpożarowej spoczywa na faktycznie władającym budynkiem, obiektem budowlanym lub terenem.

Czynności z zakresu ochrony przeciwpożarowej mogą wykonywać osoby posiadające odpowiednie kwalifikacje, tj. minimum wykształcenie średnie i ukończone szkolenie inspektorów ochrony przeciwpożarowej lub tytuł zawodowy technika pożarnictwa lub uznanie kwalifikacji do wykonywania zawodu technika pożarnictwa w toku postępowania przewidzianego w ustawie o ochronie przeciwpożarowej.
 

Pracodawca może wyznaczyć takiego pracownika z dotychczasowej załogi, kierując go - w razie potrzeby - na odpowiednie szkolenie bądź zatrudniać wykwalifikowanego pracownika z zewnątrz, np. na cześć etatu. Dodajmy, że ustawodawca nie określił w sposób kategoryczny wielkości obsady zakładowej ochrony przeciwpożarowej. Wskazał jedynie, że liczba pracowników wyznaczonych do ochrony przeciwpożarowej powinna być uzależniona od rodzaju i poziomu występujących zagrożeń (art. 209¹ § 2-3 K.p.).

Zwracamy uwagę! W połowie stycznia 2009 r. Minister Pracy i Polityki Społecznej wysłała do komisji sejmowej Przyjazne Państwo propozycję nowelizacji art. 207¹ i 209¹ K.p. (tzw. „przepisy przeciwpożarowe”). Resortowi zależy na jak najszybszym znowelizowaniu zapisu, dlatego zdecydował się na ścieżkę sejmową. Jak wyjaśnia Ministerstwo, proponowane zapisy są zgodne z dyrektywami Unii Europejskiej, ale nie narażają przedsiębiorców na wysokie koszty. Pracodawca będzie bowiem zobowiązany do wyznaczenia pracowników wykonujących działania z zakresu zwalczania pożarów i ewakuacji pracowników, a nie wykonywania czynności w zakresie ochrony przeciwpożarowej, które wymagają wysokich kwalifikacji. Sygnalizujemy jednak, że powyższe nie zniesie obowiązków nałożonych ustawą o ochronie przeciwpożarowej.

Do czasu wejścia w życie znowelizowanych przepisów kontrole PIP w zakresie udzielania pierwszej pomocy, zwalczania pożarów i ewakuacji pracowników mają mieć charakter instruktażowy (źródło: www.mpips.gov.pl).