Trzeba informować o przynależności związkowej

Urząd Gminy w K. skierował do swoich pracowników pytanie o określenie przynależności związkowej. Jeden z zatrudnionych, Janusz Ł., poinformował pracodawcę, że nie należy do żadnego związku zawodowego. Jednak kilka miesięcy później, kiedy został zwolniony z pracy za wypowiedzeniem z powodu reorganizacji, wniósł pozew do sądu pracy twierdząc, że pracodawca, zwalniając go, nie skonsultował tego z organizacją związkową. Podnosił, że było to jego obowiązkiem, ponieważ dwa tygodnie przed zwolnieniem Janusz Ł. zapisał się do międzyzakładowej organizacji związkowej. Zgodnie z art. 38 kodeksu pracy, na pracodawcy ciąży obowiązek powiadomienia na piśmie związku zawodowego reprezentującego pracownika o zamiarze wypowiedzenia mu umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony, z podaniem przyczyny tego wypowiedzenia. Niezachowanie takiego trybu stanowi naruszenie przepisów o wypowiadaniu umów o pracę. To z kolei uzasadnia przywrócenie do pracy. Od zasady tej nie ma wyjątków - nawet gdyby wypowiedzenie było uzasadnione merytorycznie, a także zgodne z zasadami współżycia społecznego. Wyjątkowo tylko sąd może nie uwzględnić naruszenia tego trybu w przypadku, gdyby pracownik dopuścił się ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych, a przywrócenie do pracy byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Takich przepisów nie stosuje się tylko w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy.

Według SN, doręczenie zakładowej organizacji związkowej pisemnego zawiadomienia o zamiarze wypowiedzenia pracownikowi umowy o pracę może nastąpić w każdy sposób przyjęty przez tę organizację i pracodawcę. Należy jednak podkreślić, że wymóg pisemnego zawiadomienia związku zawodowego wyklucza dopuszczalność uznania za wystarczające innych sposobów jej poinformowania, np. przez przedstawiciela związków na naradzie kierownictwa. Zawiadomienie organizacji związkowej musi nastąpić przed podjęciem decyzji o wypowiedzeniu umowy o pracę z pracownikiem. Nie dotyczy to jednak zamiaru zwolnienia pracownika, który nie jest członkiem związku zawodowego i nie zwracał się do niego o ochronę praw pracowniczych.

Sąd I instancji uznał, że pracodawca miał obowiązek zasięgnięcia informacji o przynależności związkowej pracownika przed dokonaniem zwolnienia i przywrócił Janusza Ł. do pracy. Pełnomocnik pracodawcy wniósł apelację do sądu, argumentując to tym, że nie można wymagać od pracodawcy, by ustawicznie sprawdzał, czy pracownicy zapisali się do organizacji związkowej.

Sąd II instancji nie poparł tezy sądu I instancji. Stwierdził, że wcześniejsze oświadczenie pracownika o braku przynależności związkowej zwolniło zakład pracy z obowiązku konsultacji. Dlatego uznał, że w tej sprawie obowiązki pracodawcy uległy zawężeniu i oddalił powództwo. Pełnomocnik skarżącego podkreślał, że obowiązujące przepisy nie nakładają ani na organizację związkową, ani na pracownika obowiązku informowania o jego przynależności związkowej. Zaznaczył równocześnie, że art. 38 k.p. wyraźnie określa, jak ma postępować pracodawca. W opinii SN, zarówno pracodawca, jak i pracownik powinni współdziałać w ewidencjonowaniu osób należących do związków zawodowych. Jeśli więc pracownik nie informuje pracodawcy o przystąpieniu do organizacji związkowej poza zakładem pracy, a jak wynika z ustaleń w tej sprawie, wręcz ukrywa tę okoliczność, by skorzystać z niej w razie zwolnienia, to działanie takie nie zasługuje na ochronę.