Urlop dodatkowy dla niepełnosprawnego pracownika
Uprawnienia pracowników niepełnosprawnych wynikają z przepisów odrębnych. Jednym z nich jest prawo do dodatkowego urlopu wypoczynkowego. Jednakże przywilej ten nie obejmuje wszystkich niepełnosprawnych, ale tylko tych, którzy zostali zaliczeni do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności.
Urlop z tytułu niepełnosprawności
W myśl art. 19 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, osobie zaliczonej do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności przysługuje dodatkowy urlop wypoczynkowy w wymiarze 10 dni roboczych w roku kalendarzowym. Urlop dodatkowy nie przysługuje osobie uprawnionej do urlopu wypoczynkowego w wymiarze przekraczającym 26 dni roboczych lub do urlopu dodatkowego na podstawie odrębnych przepisów. Jeżeli jednak urlop dodatkowy na podstawie odrębnych przepisów jest niższy niż 10 dni roboczych, zamiast tego urlopu przysługuje pracownikowi urlop z tytułu niepełnosprawności wskazany w art. 19 ust. 1 ustawy o rehabilitacji.
Prawo do pierwszego urlopu dodatkowego osoba o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności nabywa po przepracowaniu 1 roku po dniu zaliczenia jej do tych stopni. Przez dzień zaliczenia do stopnia niepełnosprawności należy rozumieć dzień posiedzenia zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności (przykład 1). Nie jest nim więc dzień rzeczywistego powstania niepełnosprawności albo dzień, od którego uznano daną osobę za niepełnosprawną w określonym stopniu. Potwierdza to stanowisko Głównego Inspektoratu Pracy, który w piśmie z dnia 10 kwietnia 2015 r. (znak: GNP-364-023-28-1/15) uznał, że: "(...) Zaliczenie do stopnia niepełnosprawności następuje na podstawie orzeczenia wydanego przez powiatowy zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności. Datą zaliczenia jest więc data wydania orzeczenia (...)".
Wymiar urlopu dodatkowego
Pracownikowi niepełnosprawnemu, na podstawie art. 154 K.p., przysługuje urlop wypoczynkowy w wymiarze:
- 20 dni - jeżeli pracownik jest zatrudniony krócej niż 10 lat,
- 26 dni - jeżeli pracownik jest zatrudniony co najmniej 10 lat.
Natomiast z tytułu niepełnosprawności ma prawo do 10 dni dodatkowego urlopu. Przy czym do tego dodatkowego urlopu ma zastosowanie większość przepisów dotyczących urlopu wypoczynkowego, także te o urlopie proporcjonalnym odpowiednim do wielkości etatu (art. 154 § 2 K.p.), jak również o urlopie proporcjonalnym, gdy rozwiązanie umowy o pracę miało miejsce w trakcie roku kalendarzowego (art. 1551 K.p.).
W kwestii ustalania wymiaru urlopu dodatkowego, w przypadku gdy pracownik niepełnosprawny jest zatrudniony na część etatu, różne stanowiska prezentują Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Socjalnej oraz Główny Inspektorat Pracy. GIP w powołanym wcześniej piśmie z dnia 10 kwietnia 2015 r. uznał, że: "(...) Ustalając wymiar urlopu dodatkowego w przypadku pracownika niepełnosprawnego zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy należy stosować art. 154 § 2 Kodeksu pracy, przy czym wymiar urlopu przysługującego na mocy Kodeksu pracy oraz ww. ustawy należy ustalić oddzielnie. (...) Konieczność odrębnego ustalenia wymiaru urlopu dodatkowego wynika z przepisów dotyczących świadectw pracy, które przewidują obowiązek zawarcia w świadectwie pracy informacji o wykorzystanym urlopie dodatkowym (...)" - przykład 2.
Natomiast resort pracy uważa, że urlop proporcjonalny pracownika niepełnosprawnego należy ustalić od łącznej sumy urlopu kodeksowego i dodatkowego.
Kolejny urlop dodatkowy
Pracownik uzyskuje po raz pierwszy prawo do dodatkowych 10 dni urlopu z dołu po przepracowaniu roku, bez względu na to, w którym momencie roku kalendarzowego upływa wymagany okres jednego roku. Pierwszy urlop dodatkowy nabywany jest zawsze w pełnym wymiarze, choć proporcjonalnym do wielkości etatu pracownika.
W kolejnym roku kalendarzowym, jeżeli nadal pozostaje w zatrudnieniu, nabywa prawo do dodatkowego urlopu wypoczynkowe- go już pierwszego dnia tego roku. Przy czym należy go ustalić w proporcji do wielkości etatu pracownika oraz do okresu zatrudnienia w danym roku kalendarzowym.
Trzeba dodać, że pracownik nabywa prawo do urlopu z tytułu niepełnosprawności także za okresy chorobowej niezdolności do pracy, przypadającej w czasie zatrudnienia pracownika. Również w przypadku późniejszego doręczenia orzeczenia o niepełnosprawności urlop ten (jeśli jest nieprzedawniony) nie przepada, tylko należy go udzielić pracownikowi w nabytym wymiarze.
|
Przykład 1 Pracownik zatrudniony od stycznia 2015 r. na czas nieokreślony w pełnym wymiarze czasu pracy w dniu 21 marca 2016 r. przedłożył pracodawcy orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności. Komisja uznała go za osobę niepełnosprawną od dnia złożenia wniosku, czyli od 19 października 2015 r. na okres 5 lat. Posiedzenie komisji miało miejsce 2 lutego 2016 r. Roczny staż pracy uprawniający pracownika do dodatkowego urlopu należy liczyć od 3 lutego 2016 r., czyli od dnia następującego po dniu zaliczenia do stopnia niepełnosprawności, co miało miejsce podczas posiedzenia komisji. Pracownik prawo do pierwszego urlopu dodatkowego w wymiarze 10 dni nabędzie 3 lutego 2017 r.
Pracownik uprawniony do 26 dni urlopu jest zatrudniony od 1 października 2010 r. na czas nieokreślony na 4/5 etatu. Dnia 12 marca 2015 r. przedłożył pracodawcy orzeczenie o zaliczeniu do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności od 13 stycznia 2015 r. Posiedzenie komisji miało miejsce 11 marca 2015 r. Po przepracowaniu roku, tj. 12 marca 2016 r. nabył on prawo do dodatkowego urlopu w wymiarze 8 dni, tj. 10 dni × 4/5 etatu = 8 dni. Ponadto od 1 stycznia 2016 r. miał prawo do urlopu kodeksowego w wymiarze 21 dni, tj. 26 dni × 4/5 etatu = 20,8, po zaokrągleniu 21 dni. |
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 27.08.1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2011 r. nr 127, poz. 721 ze zm.)
Ustawa z dnia 26.06.1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 2014 r. poz. 1502 ze zm.)
autor: Ewa Madejek
Gazeta Podatkowa nr 31 (1281) z dnia 2016-04-18