VAT: Kaucja gwarancyjna
Powszechną praktyką spółek zajmujących się świadczeniem usług, w tym w szczególności z branży budowlanej, posiadających status generalnego wykonawcy obiektów budowlanych, jest udzielanie inwestorom gwarancji na budowane przez siebie obiekty.
Zazwyczaj w takiej sytuacji inwestor z wynagrodzenia spółki zatrzymuje na czas trwania gwarancji określony procent wynagrodzenia jako zabezpieczenie gwarancyjne na ewentualne usunięcie usterek na koszt generalnego wykonawcy. Powstaje w związku z powyższym pytanie, jak na gruncie podatku od towarów i usług należy traktować zatrzymane kwoty tytułem gwarancji.
Kaucja gwarancyjna nie stanowi należności (zaliczki) za wykonaną usługę ani też sama nie jest usługą. Jest to suma pieniężna złożona jako gwarancja dotrzymania zobowiązania i stanowiąca odszkodowanie w razie niedopełnienia zobowiązania. Oznacza to, że czynność pobrania kaucji (jak też jej zwrotu) jako zabezpieczenia gwarancyjnego nie jest czynnością opodatkowaną wymienioną w art. 5 ustawy o VAT. Pobranie kaucji w takiej sytuacji nie jest obrotem w rozumieniu art. 29 ust. 1 powołanej ustawy, zgodnie z którym podstawą opodatkowania jest obrót czyli kwota należna z tytułu sprzedaży pomniejszona o kwotę należnego podatku. Również otrzymanie kaucji nie jest otrzymaniem całości lub części zapłaty powodującym powstanie obowiązku podatkowego w podatku od towarów i usług.
Stanowisko powyższe znajduje potwierdzenie w pismach organów podatkowych w tym zakresie, przy czym należy podkreślić, że nie jest to stanowisko jednolite.
Za uznaniem kaucji gwarancyjnej jako czynności niepodlegającej VAT opowiedział się m.in. Dolnośląski Urząd Skarbowy we Wrocławiu, z 29 lipca 2004 r. (PPI 443/1255/148/IM/04), Pierwszy Urząd Skarbowy w Radomiu (US 24/1110/VF/ 354/2004) oraz Izba Skarbowa w Gdańsku (PI/005-698/ 04/CIP/01), w opinii których pobranie kaucji w całości zwracanej następnie kontrahentowi po realizacji umowy, nie jest obrotem w rozumieniu art. 29 ustawy o VAT i nie powoduje powstania obowiązku podatkowego.
Odmienne zdanie reprezentuje natomiast między innymi Izba Skarbowa w Rzeszowie (IS. II/1-0050/64/04), w opinii której, kaucję zabezpieczającą należy traktować analogicznie jak zadatek, co oznacza, że jest ona opodatkowana VAT na zasadach ogólnych.
W świetle zaprezentowanych stanowisk należy uznać, że decydujące znaczenie co do charakteru przekazanej przez świadczącego usługę kwoty pieniężnej, mają postanowienia umowne zawarte pomiędzy stronami regulujące zasady pobrania kaucji, jej wysokość oraz termin zwrotu świadczącemu usługę. Takie zalecenia zostały również wydane przez Ministerstwo Finansów (PP1-7203-88/96/ZD), które w piśmie wydanym na gruncie poprzednio obowiązującej ustawy, a które zachowuje aktualność również obecnie, doradzało, by w celu uniknięcia wątpliwości czy kaucja jest obrotem i podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, strony zawieranych umów wyodrębniały ją obok wynagrodzenia umownego oraz zastrzegały, że w sytuacji prawidłowego i terminowego wykonania umowy, kaucja będzie podlegała zwrotowi.
