Wykorzystywanie do celów służbowo-prywatnych samochodu osobowego nabytego przed 1 kwietnia 2014 r.

1. Czy konieczna jest korekta podatku naliczonego w związku z przeznaczeniem samochodu do celów mieszanych?

Samochód osobowy, wykorzystywany zarówno do celów prywatnych, jak i służbowych podatnika (o którym mowa w pytaniu Czytelnika), uprawnia od 1 kwietnia 2014 r. do odliczania 50% kwoty podatku (bez limitu kwotowego) z tytułu wszystkich wydatków poniesionych w związku z jego użytkowaniem z wyjątkiem zakupu paliwa (ograniczenie obowiązuje do 30 czerwca 2015 r.).

Natomiast w okresie od 2013 r. do końca marca 2014 r. podatnikowi przysługiwało uprawnienie do odliczenia VAT od zakupu samochodu osobowego w wysokości stanowiącej 60% kwoty podatku z faktury, nie więcej niż 6.000 zł, a z tytułu eksploatacji tego samochodu podatnik miał prawo do pełnego odliczenia VAT.

Powyższe jednak nie obliguje podatnika do dokonania korekty uprzednio odliczonego podatku naliczonego ani na podstawie art. 90b ustawy o VAT, ani w trybie art. 91 ustawy o VAT (w szczególności art. 91 ust. 7).

Przepis art. 90b ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT obowiązujący od 1 kwietnia 2014 r. (ale mający zastosowanie również do samochodów nabytych przed 1 kwietnia 2014 r., w stosunku do których przysługiwało podatnikowi ograniczone prawo do odliczenia VAT – w myśl art. 11 ust. 2 ustawy nowelizującej z dnia 7 lutego 2014 r.) odnosi się do korekty kwoty podatku naliczonego odliczonej przy nabyciu samochodu w razie zmiany jego wykorzystania m.in. wskutek sprzedaży (przyjmuje się wówczas, że wykorzystanie tego pojazdu zostało zmienione na wykorzystywanie wyłącznie do działalności gospodarczej). Korekta ta jest dokonywana, jeżeli sprzedaż samochodu następuje w ciągu 60 miesięcy (lub 12 miesięcy – w przypadku gdy wartość początkowa pojazdu nie przekracza 15.000 zł), licząc od miesiąca zakupu pojazdu. W takim przypadku podatnik ma prawo (a nie obowiązek) dokonania korekty VAT – jest to korekta in plus, czyli zwiększająca VAT naliczony.

Nie znajdzie zastosowania również art. 91 ust. 7 ustawy o VAT w stosunku do ewentualnych wydatków związanych z eksploatacją samochodu, gdyż przepis ten stosuje się w sytuacji (vide: wyrok WSA w Gliwicach z dnia 14 września 2011 r., sygn. akt III SA/Gl 26/11, orzeczenie prawomocne):

• zmiany przeznaczenia towaru w okresie korekty – środek trwały służył pierwotnie wyłącznie działalności opodatkowanej, ale po np. dwóch latach użytkowania zaczął być wykorzystywany wyłącznie do działalności zwolnionej,
  
• dostawy towaru w okresie korekty, która to dostawa podlega zwolnieniu od podatku VAT – towar pierwotnie nabyty służył wyłącznie czynnościom opodatkowanym, ale jego dostawa na podstawie przepisów podlega zwolnieniu,
  
• gdy w okresie korekty nastąpiła zmiana przepisów podatkowych – w momencie zakupu towar służył działalności, która objęta była zwolnieniem z VAT, ale w okresie korekty wprowadzona została zmiana do przepisów powodująca, że od określonego momentu działalność ta podlega opodatkowaniu.

Żadna z ww. sytuacji nie miała miejsca w stanie faktycznym opisanym w pytaniu Czytelnika.

Ponadto nie można uznać, że doszło od 1 kwietnia 2014 r. do zmiany przeznaczenia (wykorzystania) użytkowanego przez Czytelnika samochodu osobowego. Z tą datą ustawodawca, zmieniając przepisy obowiązujące w zakresie odliczeń VAT z tytułu pojazdów samochodowych, zdecydował że każdy pojazd samochodowy o dopuszczalnej masie całkowitej do 3,5 tony, ze względu na swoje cechy konstrukcyjne, służy co do zasady użytkowi "mieszanemu" (czyli jest wykorzystywany zarówno w działalności gospodarczej, jak i do celów prywatnych), a więc wszystkie wydatki z nim związane podlegają ograniczeniu w odliczaniu do 50%. W stanie prawnym obowiązującym przed 1 kwietnia 2014 r. także funkcjonowały ograniczenia w odliczaniu VAT od samochodów osobowych, ale opierające się na innych kryteriach niż w chwili obecnej. Spełnienie tych kryteriów uprawniało do odliczenia VAT i zmiana zasad odliczania VAT od 1 kwietnia 2014 r. pozostaje bez wpływu na wcześniejsze odliczenie podatku naliczonego.

Czytelnik nie jest zobowiązany do skorygowania uprzednio odliczonego podatku naliczonego z tytułu zakupionego w 2013 r. samochodu osobowego o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony w związku z użytkowaniem go do celów służbowych i prywatnych.

2. Czy podlega opodatkowaniu użytkowanie samochodu do celów prywatnych?

Co do zasady użycie towarów stanowiących część przedsiębiorstwa podatnika do celów innych niż działalność gospodarcza (m.in. do celów osobistych podatnika, jego pracowników, wspólników itp.) jest uznawane za odpłatne świadczenie usług podlegające opodatkowaniu VAT (o czym mowa w art. 8 ust. 2 pkt 1 ustawy o VAT). Jednak na mocy art. 8 ust. 5 ustawy o VAT zasada ta nie ma zastosowania w przypadku użycia pojazdów samochodowych do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika, jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub części, prawo do odliczenia VAT w wysokości 50% kwoty podatku z tytułu nabycia, importu, wytworzenia, leasingu tych pojazdów. Konieczności wykazania VAT należnego nie ma także w przypadku wykorzystywania do celów innych niż firmowe samochodów, z tytułu nabycia (importu/wytworzenia) których podatnikowi nie przysługiwało prawo do odliczenia VAT, ale prawo to (w wysokości 50%) przysługiwało przy zakupie części składowych do tego pojazdu.

Przepis art. 8 ust. 5 ustawy o VAT obowiązuje od 1 kwietnia 2014 r., niemniej jednak na mocy art. 7 ust. 1 ustawy nowelizującej z dnia 7 lutego 2014 r. postanowiono, że art. 8 ust. 2 pkt 1 ustawy o VAT (dotyczący opodatkowania prywatnego użycia towarów należących do przedsiębiorstwa podatnika) nie stosuje się w przypadku użycia przez podatnika do celów innych niż działalność gospodarcza pojazdów samochodowych nabytych, importowanych lub wytworzonych przez podatnika przed dniem 1 kwietnia 2014 r., przy których nabyciu, imporcie lub wytworzeniu kwotę podatku naliczonego stanowiło 50% lub 60% kwoty podatku m.in. wynikającej z faktury otrzymanej przez podatnika, nie więcej jednak niż odpowiednio 5.000 zł lub 6.000 zł. Przepis art. 7 ww. ustawy stosuje się do rozliczeń za okresy rozliczeniowe rozpoczynające się od dnia 1 stycznia 2014 r.

Warto w tym miejscu jednak podkreślić, że powyższe nie ma zastosowania, w sytuacji gdy przekazanie tych samochodów na cele prywatne ma miejsce za odpłatnością. Jeżeli bowiem pracownicy wykorzystują do celów prywatnych samochody firmowe odpłatnie, podatnik (pracodawca) powinien wykazać VAT należny z tego tytułu (vide: interpretacja indywidualna Ministra Finansów z dnia 7 listopada 2013 r., nr PT8/033/237/742/WCX/13/RD-115890).

Czytelnik nie ma obowiązku opodatkowania podatkiem VAT prywatnego wykorzystania zakupionego w 2013 r. samochodu osobowego, przy nabyciu którego odliczył 60% kwoty podatku, nie więcej niż 6.000 zł.