ZUS może przymknąć oko

Zakład Ubezpieczeń Społecznych wprowadził nowe, jednolite standardy w postępowaniach o udzielenie ulg i umorzeń należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne. Wnioski można składać za pośrednictwem elektronicznego urzędu podawczego i sprawdzać bieg sprawy na każdym etapie postępowania. Określono wykaz dokumentów załączanych do wniosków, które będą podlegać jednolitej analizie pod względem ekonomiczno-finansowym. Sprawy z zakresu ulg i umorzeń będą rozpatrywane w ciągu maksymalnie dwóch miesięcy.

Rozłożenie należności polega na możliwości uregulowania należności w dłuższym okresie czasu, określonym przez ZUS, bez konsekwencji przymusowego ich dochodzenia w trybie egzekucji. Zgodnie z art. 29 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej "ustawa systemowa"), rozłożenie należności na raty następuje w formie umowy, ze względów gospodarczych lub innych przyczyn zasługujących na uwzględnienie. Harmonogram spłaty zadłużenia, określający m.in. liczbę rat, uzależniony jest od możliwości płatniczych zobowiązanego, czyli środków, jakie może on przeznaczyć na spłatę zobowiązań w ramach udzielonej ulgi. Od składek, które rozłożono na raty, nie nalicza się odsetek za zwłokę począwszy od następnego dnia po dniu wpływu wniosku o udzielenie tych ulg. Jeżeli dłużnik nie spłaci w terminie ustalonych przez ZUS rat, pozostała kwota staje się natychmiast wymagalna wraz z odsetkami za zwłokę naliczonymi na zasadach określonych w ustawie Ordynacja podatkowa.

Oblicz swoje zobowiązania podatkowe i zaległości ustawowe

Zgodnie z art. 28 ustawy systemowej, należności z tytułu składek mogą być umarzane w całości lub w części w przypadku ich całkowitej nieściągalności lub w uzasadnionych przypadkach, ze względu na ważny interes osoby zobowiązanej do opłacenia należności z tytułu składek oraz stan finansów ubezpieczeń społecznych. Całkowita nieściągalność (art. 28 pkt 3) zachodzi, gdy:

1. dłużnik zmarł nie pozostawiając żadnego majątku lub pozostawił ruchomości niepodlegające egzekucji na podstawie odrębnych przepisów albo pozostawił przedmioty codziennego użytku domowego, których łączna wartość nie przekracza kwoty stanowiącej trzykrotność przeciętnego wynagrodzenia i jednocześnie brak jest następców prawnych oraz nie ma możliwości przeniesienia odpowiedzialności na osoby trzecie;
2. sąd oddalił wniosek o ogłoszenie upadłości dłużnika lub umorzył postępowanie upadłościowe z przyczyn, o których mowa w art. 13 i art. 361 pkt 1 ustawy - Prawo upadłościowe i naprawcze;
3. nastąpiło zaprzestanie prowadzenia działalności przy jednoczesnym braku majątku, z którego można egzekwować należności, małżonka, następców prawnych, możliwości przeniesienia odpowiedzialności na osoby trzecie w rozumieniu przepisów ustawy - Ordynacja podatkowa;
4. nie nastąpiło zaspokojenie należności w zakończonym postępowaniu likwidacyjnym zaś wysokość nieopłaconej składki nie przekracza kwoty kosztów upomnienia w postępowaniu egzekucyjnym;
5. naczelnik urzędu skarbowego lub komornik sądowy stwierdził brak majątku, z którego można prowadzić egzekucję;
6. jest oczywiste, że w postępowaniu egzekucyjnym nie uzyska się kwot przekraczających wydatki egzekucyjne.

O ratalną spłatę należności lub umorzenie należności z tytułu składek może ubiegać się każda osoba odpowiedzialna za zadłużenie z tytułu składek, która nie ma środków finansowych na jednorazową spłatę tego zadłużenia lub która nie ma środków finansowych na jego spłatę:

• płatnicy składek oraz byli płatnicy składek (tj. osoby, które mają zadłużenie z tytułu nieopłaconych składek w związku z prowadzoną w przeszłości działalnością gospodarczą);
• osoby, na które - stosowną decyzją - przeniesiona została odpowiedzialność za zobowiązania z tytułu nieopłaconych składek (osoba trzecia i następca prawny);
• małżonkowie odpowiadający - z majątku wspólnego - za zadłużenie z tytułu składek współmałżonka.

Wniosek przedsiębiorcy o przyznanie omawianych ulg musi być wyczerpująco umotywowany i wskazywać, że zastosowanie ulgi jest uzasadnione szczególnymi okolicznościami, z powodu których, dłużnik nie jest w stanie jednorazowo uregulować należności z tytułu składek lub w ogóle nie jest w stanie uregulować należności z tytułu składek. Ponadto, warunkami niezbędnymi do rozpatrzenia sprawy o rozłożenie spłaty zadłużenia na raty jest:

• złożenie wniosku o rozłożenie spłaty zadłużenia na raty wraz z dokumentacją umożliwiającą ocenę zasadności udzielenia ulgi;
• uregulowanie kwoty odpowiadającej wysokości składki na ubezpieczenie emerytalne, a także składki na ubezpieczenie zdrowotne za ubezpieczonych niebędących płatnikami składek na własne ubezpieczenia, tj. np. pracownicy, zleceniobiorcy wraz z odsetkami za zwłokę - za okres mający zostać objęty ewentualną ulgą, wnioskowany przez dłużnika;
• uregulowanie kosztów egzekucyjnych w przypadku, gdy zadłużenie objęte jest egzekucją prowadzoną przez dyrektora oddziału będącego organem egzekucyjnym.

Przedsiębiorca musi udowodnić swoją niewypłacalność. Do wniosku należy załączyć dokumenty niezbędne do rozstrzygnięcia sprawy. Przedsiębiorca, może wystąpić w formie elektronicznej do ZUS o poinformowanie go, jakie dokumenty są niezbędne do rozpoznania sprawy. W szczególności należy załączyć dokumenty potwierdzające zasadność udzielenia ulgi oraz dokumenty obrazujące kondycję finansową, a także możliwości płatnicze (m.in. zezwolenie /koncesja/ na działalność, zaświadczenie o nadaniu numeru REGON, wpis do ewidencji działalności gospodarczej, bilans za ostatnie trzy lata obrotowe, rachunek zysków i strat za ostatnie trzy lata obrotowe, oświadczenie o stanie majątkowym w zakresie przewidywanych środków możliwych do uzyskania w wyniku kontaktów, umów itp., książka przychodów i rozchodów, kserokopia zeznań podatkowych PIT za ostatnie trzy lata oraz PIT za bieżący rok, deklaracje podatkowe (ostateczne za ubiegły rok i zaliczkowe za bieżący). Ponadto rodzaj oraz zakres dokumentacji, na podstawie której dokonywana będzie analiza możliwości płatniczych osoby ubiegającej się o udzielenie ulgi, uzależnione są od wysokości zadłużenia, zakresu wnioskowanej ulgi i okresu spłaty zadłużenia oraz formy prowadzonej działalności.

Wasze doświadczenia z ZUS? Dołącz do dyskusji

Należy wskazać, iż złożenie wniosku o rozłożenie spłaty zadłużenia na raty nie gwarantuje udzielenia ulgi i nie stanowi ustawowej przesłanki do zawieszenia postępowania egzekucyjnego. W sytuacji odmowy udzielenia ulgi przedsiębiorca zobowiązany jest do uregulowania zadłużenia wraz z odsetkami za zwłokę, naliczonymi do dnia zapłaty włącznie.

W przypadku umorzenia, po podjęciu przez ZUS decyzji dłużnik informowany jest o umorzeniu bądź odmowie umorzenia należności z tytułu składek w formie decyzji administracyjnej.

Magdalena Plichta

aplikantka radcowska, Kancelaria Prawna PATRIMONIUM Warszawa

Podstawa prawna:

1. Ustawa z dn. 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych - tekst jedn. Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz.1585.
2. Ustawa z dn. 29.08.1997 r. Ordynacja podatkowa - tekst jedn. Dz.U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.