ZUS: Zniknie sankcja za nieterminowe dostarczenie zwolnienia lekarskiego?

Przy ustalaniu prawa do zasiłków i ich wysokości dowodami stwierdzającymi czasową niezdolność do pracy z powodu choroby, pobytu w stacjonarnym zakładzie opieki zdrowotnej (np. w szpitalu) albo konieczność osobistego sprawowania opieki nad chorym członkiem rodziny, są zaświadczenia lekarskie. Obecnie są one wystawiane w formie papierowej na formularzu ZUS ZLA, z dwiema kopiami.

Lekarz lub felczer przesyła oryginał zaświadczenia, w ciągu 7 dni od dnia jego sporządzenia, bezpośrednio do terenowej jednostki organizacyjnej ZUS. Jedna z jego kopii, a dokładnie druga, przechowywana jest przez wystawiającego przez okres 3 lat. To na jej podstawie, w razie potrzeby sporządzany jest wypis z zaświadczenia. Ubezpieczony natomiast otrzymuje pierwszą kopię zaświadczenia lekarskiego. Stanowi ona podstawę do wypłaty świadczenia.

Ubezpieczony, ubiegający się o przyznanie zasiłku chorobowego lub zasiłku opiekuńczego, zobowiązany jest dostarczyć otrzymane zaświadczenie (tj. jego pierwszą kopię) odpowiednio płatnikowi składek lub ZUS nie później niż w ciągu 7 dni od daty jego otrzymania. Stanowi o tym art. 62 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, zwanej ustawą zasiłkową, który jednocześnie w ust. 3 przewiduje sankcję za niedopełnienie tego obowiązku. Niedochowanie wskazanego terminu powoduje obniżenie o 25% wysokości zasiłku przysługującego za okres od 8. dnia orzeczonej niezdolności do pracy do dnia dostarczenia zaświadczenia lekarskiego. Wyjątek stanowi sytuacja, gdy niedostarczenie zaświadczenia nastąpiło z przyczyn niezależnych od ubezpieczonego.

Począwszy od 1 stycznia 2016 r. papierowe zaświadczenia lekarskie, co do zasady, zostaną zastąpione tzw. e-zwolnieniami, tj. zaświadczeniami lekarskimi wystawionymi w formie dokumentu elektronicznego uwierzytelnionego z wykorzystaniem kwalifikowanego certyfikatu lub profilu zaufanego ePUAP, zgodnie z wzorem ustalonym przez ZUS, za pośrednictwem systemu teleinformatycznego udostępnionego bezpłatnie przez ten organ.

Stanie się tak za sprawą ustawy z dnia 15 maja 2015 r. o zmianie ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1066), zwanej dalej ustawą nowelizującą.

Nowa forma zwolnienia lekarskiego ma przynieść korzyści zarówno wystawiającemu, jak i płatnikowi świadczenia, a także samemu ubezpieczonemu.

Wynika to m.in. z faktu, iż wystawianie e-zwolnień z założenia będzie trwało znacznie krócej niż obecnie obowiązującej papierowej wersji zwolnienia, m.in. dzięki możliwości ściągnięcia większości danych identyfikacyjnych (ubezpieczonego, jego płatnika składek oraz - w przypadku sprawowania opieki nad chorym członkiem rodziny - tego członka rodziny), do których lekarz będzie miał dostęp. Jak informuje ZUS na swojej stronie internetowej www.zus.pl, po wpisaniu nr PESEL pacjenta - pozostałe jego dane zostaną automatycznie uzupełnione przez system w wystawianym e-zwolnieniu.

Ponadto wystawione przez lekarza e-zwolnienie zostanie przekazane na elektroniczną skrzynkę podawczą ZUS, który (nie później niż w dniu następującym po dniu otrzymania zaświadczenia lekarskiego) udostępni je bezpłatnie płatnikowi składek na jego profilu informacyjnym. Zwolni to lekarzy z obowiązku dostarczania oryginału zwolnienia lekarskiego do ZUS, a ubezpieczonych z konieczności dostarczenia jego kopii do płatnika składek lub ZUS. Płatnik składek natomiast szybciej uzyska dostęp do otrzymanego przez ubezpieczonego zwolnienia lekarskiego, co umożliwi wdrożenie procedury przeprowadzenia kontroli tego ubezpieczonego.

Niewątpliwą korzyścią dla ubezpieczonych będzie likwidacja sankcji za nieterminowe dostarczenie zwolnienia lekarskiego. Ustawa nowelizująca, wprowadzając e-zwolnienia, poprzez zmianę treści art. 62 ustawy zasiłkowej, jednocześnie znosi z dniem 1 stycznia 2016 r. obowiązujący obecnie 7-dniowy termin na dostarczenie przez ubezpieczonego otrzymanego zwolnienia lekarskiego do płatnika składek lub ZUS oraz sankcję za jego przekroczenie. Dotyczy to także tych ubezpieczonych, którzy zmuszeni będą dostarczyć do pracodawcy wydruk e-zwolnienia lub zaświadczenie lekarskie wystawione na formularzu wydrukowanym z systemu teleinformatycznego, np. wówczas, gdy płatnik składek nie posiada profilu informacyjnego.

Wystawione przez lekarza e-zwolnienie będzie przekazywane na elektroniczną skrzynkę podawczą ZUS, który nie później niż w dniu następującym po dniu otrzymania zaświadczenia lekarskiego udostępni je bezpłatnie płatnikowi składek na jego profilu informacyjnym. Jeśli zatem płatnik składek będzie posiadał profil informacyjny, jego ubezpieczeni nie będą musieli dostarczać e-zwolnień w formie papierowej (w postaci wydruku z systemu).

Przypomnijmy, iż obowiązek utworzenia profilu informacyjnego spoczywa na płatnikach składek zobowiązanych na podstawie art. 47a ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2015 r. poz. 121 ze zm.) do przekazywania dokumentów niezbędnych do prowadzenia kont płatników składek i kont ubezpieczonych oraz korekty tych dokumentów przez transmisję danych w formie dokumentu elektronicznego, a więc, co do zasady, rozliczających składki za więcej niż 5 osób. Mają oni na to czas do 31 grudnia 2015 r. Przy czym nic nie stoi na przeszkodzie, aby pozostali płatnicy składek utworzyli profil umożliwiający otrzymywanie drogą elektroniczną zwolnień lekarskich wystawionych ich ubezpieczonym.

Jeśli płatnik składek nie będzie posiadał profilu informacyjnego, ubezpieczony, w świetle znowelizowanego art. 62 ustawy zasiłkowej, dla celów ustalenia uprawnień do świadczenia chorobowego, będzie musiał dostarczyć temu płatnikowi:

• wydruk wystawionego zaświadczenia lekarskiego z systemu teleinformatycznego lub
  
• zaświadczenie lekarskie wystawione na formularzu zaświadczenia lekarskiego wydrukowanym z systemu teleinformatycznego,opatrzony/e podpisem i pieczątką wystawiającego e-zwolnienie lekarza lub felczera.

  Gdy płatnikiem zasiłku będzie ZUS, płatnik składek otrzymany od ubezpieczonego wydruk zaświadczenia lekarskiego albo zaświadczenie lekarskie sporządzone na wydrukowanym formularzu zobowiązany będzie przekazać niezwłocznie do ZUS, podając datę jego dostarczenia przez ubezpieczonego.

  Zachowanie dotychczasowych zasad

  Ustawodawca wprowadzając e-zwolnienia dopuścił jednocześnie możliwość wystawiania przez lekarzy i felczerów zaświadczeń lekarskich na dotychczas obowiązującym formularzu ZUS ZLA, przy czym nie dłużej niż do końca 2017 r. Pociąga to jednak za sobą określone konsekwencje. Do zaświadczeń tych będą bowiem miały zastosowanie dotychczas obowiązujące przepisy, m.in. w zakresie:

  • ich wystawiania, przekazywania (ubezpieczonemu i ZUS) oraz przechowywania,
    
  • terminowego ich dostarczania przez ubezpieczonego do płatnika składek lub ZUS (w ciągu 7 dni od daty jego otrzymania),
    
  • sankcji za nieterminowe ich dostarczenie.

  Co więcej, lekarze, którzy po 31 grudnia 2015 r. skorzystają z możliwości wystawiania zwolnień lekarskich na formularzach ZUS ZLA, będą mieli obowiązek poinformowania ubezpieczonych o konieczności doręczenia tych zaświadczeń odpowiednio płatnikowi zasiłku lub płatnikowi składek w terminie 7 dni od dnia ich otrzymania. Stanowi o tym art. 23 ustawy nowelizującej.

  
  Przepisy art. 62 ustawy zasiłkowej w brzmieniu dotychczasowym będą miały odpowiednie zastosowanie do zaświadczeń lekarskich wystawianych na formularzu ZUS ZLA w okresie od 1 stycznia 2016 r. do 31 grudnia 2017 r.

  
  Przez trwający dwa lata okres przejściowy w obiegu będą więc zarówno nowe, jak i stare zwolnienia lekarskie. To, czy ubezpieczony będzie musiał pilnować terminu na dostarczenie zwolnienia lekarskiego odpowiednio do płatnika składek lub ZUS oraz czy obejmie go sankcja za jego przekroczenie, uzależnione będzie od tego, czy lekarz wystawi mu e-zwolnienie, czy też nadal będzie korzystał z dotychczasowego formularza ZUS ZLA.

  Uwaga na przedawnienie!

  Co prawda ustawodawca nie przewiduje terminu na dostarczenie e-zwolnienia, jednak należy pamiętać, iż nadal będzie obowiązywał przepis art. 67 ustawy zasiłkowej dotyczący przedawnienia roszczenia o wypłatę m.in. zasiłku chorobowego i opiekuńczego. Co do zasady następuje ono po upływie 6 miesięcy od ostatniego dnia okresu, za który zasiłek przysługuje.

  Zasady obowiązujące przy ustalaniu, czy i ewentualnie za jaki okres należy zmniejszyć wysokość należnego ubezpieczonemu świadczenia, z powodu nieterminowego dostarczenia zaświadczenia lekarskiego ZUS ZLA: » Przy ustalaniu terminu 7 dni na dostarczenie zwolnienia lekarskiego nie uwzględnia się dnia, w którym ubezpieczony otrzymał to zaświadczenie. » Za dzień otrzymania zaświadczenia ZUS ZLA uznaje się datę jego wystawienia, chyba że ubezpieczony udowodni, że otrzymał je w terminie późniejszym. » Jeżeli ostatni dzień 7-dniowego terminu przypada w dniu ustawowo wolnym od pracy albo w sobotę, za terminowe uznaje się dostarczenie zaświadczenia lekarskiego w najbliższym dniu roboczym. » Biorąc pod uwagę fakt, iż potrącenia dokonuje się od 8. dnia orzeczonej niezdolności do pracy, sankcji nie podlegają zwolnienia wystawione na okres krótszy niż 8 dni. » W przypadku gdy zaświadczenie lekarskie obejmuje okres, za który pracownikowi przysługuje wynagrodzenie chorobowe i zasiłek chorobowy, obniżenie o 25% wysokości stosuje się wyłącznie do zasiłku chorobowego. » Jeśli niezdolność do pracy powstała po ustaniu tytułu ubezpieczenia i jest orzeczona więcej niż jednym zaświadczeniem lekarskim, termin 7 dni powinien być liczony od daty wystawienia tego zaświadczenia lekarskiego, z którego wynika, że nieprzerwana niezdolność do pracy trwa łącznie co najmniej 30 dni i uprawnia do zasiłku. W razie gdy termin ten nie zostanie dotrzymany, wysokość zasiłku ulega obniżeniu o 25% za okres od 8. dnia niezdolności do pracy orzeczonej tym zaświadczeniem, które łącznie z poprzednimi obejmuje okres co najmniej 30-dniowy, do dnia dostarczenia zaświadczeń lekarskich.

  
  

  Potwierdzania niezdolności do pracy dla celów wypłaty świadczeń chorobowych począwszy od 1 stycznia 2016 r.

  Dowody stwierdzające czasową niezdolność do pracy z powodu choroby, pobyt w szpitalu albo innym przedsiębiorstwie podmiotu leczniczego wykonującego działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne albo konieczność osobistego sprawowania opieki nad chorym członkiem rodziny dla celów ustalenia prawa do zasiłków i ich wysokości począwszy od 1 stycznia 2016 r.	Termin dostarczenia przez ubezpieczonego do płatnika składek lub ZUS
  » E-zwolnienie • zaświadczenie lekarskie wystawiane w formie dokumentu elektronicznego,	nie dotyczy
  • zaświadczenie lekarskie wystawione na formularzu zaświadczenia lekarskiego, wydrukowanym z systemu teleinformatycznego, opatrzonym podpisem i pieczątką wystawiającego - w przypadku gdy wystawienie zaświadczenia lekarskiego w formie dokumentu elektronicznego nie będzie możliwe,	brak
  • wydruk wystawionego zaświadczenia lekarskiego z systemu teleinformatycznego, opatrzony podpisem i pieczątką - sporządza się go na żądanie ubezpieczonego oraz w przypadku gdy z informacji udostępnionych na profilu informacyjnym wystawiającego zaświadczenie lekarskie wynika, że płatnik składek nie posiada profilu informacyjnego płatnika składek	brak
  » Zaświadczenie lekarskie sporządzone na dotychczas obowiązującym formularzu ZUS ZLA, przy czym nie później niż 31 grudnia 2017 r.	w ciągu 7 dni od daty jego wystawienia

  Podstawa prawna

  Ustawa z dnia 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2014 r. poz. 159 ze zm.)

  
  

  autor: Bożena Dziuba
  Gazeta Podatkowa nr 92 (1237) z dnia 2015-11-16

  GOFIN podpowiada

  Reklama