Zwrot kosztów poniesionych przez pracodawcę na podnoszenie kwalifikacji przez pracownika
Pracownik od października 2010 r. podnosi kwalifikacje zawodowe na studiach podyplomowych. Pracodawca pokrył część kosztów z tego tytułu. Ponieważ pracownik zamierza odejść z pracy przed upływem okresu, przez który miał pozostawać w zatrudnieniu u pracodawcy, proszę o wyjaśnienie w jakich proporcjach można żądać zwrotu tych kosztów?
Nowa regulacja problematyki poruszonej w pytaniu jest niejasna, gdyż zobowiązuje do zwrotu kosztów poniesionych przez pracodawcę "w wysokości proporcjonalnej do okresu zatrudnienia po ukończeniu podnoszenia kwalifikacji zawodowych lub okresu zatrudnienia w czasie ich podnoszenia" (art. 1035 K.p.). W tym zakresie pojawia się wątpliwość dotycząca sposobu ustalania tej proporcji w przypadku zwolnienia się z pracy pracownika w okresie podnoszenia kwalifikacji.
Wśród ekspertów nie ma zgody co do sposobu rozumienia tego przepisu. Można wskazać dwa obowiązujące stanowiska prezentowane w tym zakresie. Według pierwszego z nich proporcja zwrotu kosztów przez pracownika, który w trakcie podnoszenia kwalifikacji odejdzie z firmy lub przerwie ich podnoszenie powinna być liczona przez porównanie okresu odbytego szkolenia (nauki) do okresu trwania całego podnoszenia kwalifikacji. W przypadku pracownika, który odszedł z pracy po zakończeniu podnoszenia kwalifikacji ten okres nie jest już brany pod uwagę, a porównuje się okres odpracowania przyjęty w umowie i okres faktycznie odpracowany przez pracownika.
| Przykład |
Pracownik, który od października 2010 r. odbywał za zgodą pracodawcy roczne studia podyplomowe, z dniem 31 maja 2011 r. odszedł z pracy (czyli po 8 miesiącach od rozpoczęcia studiów). W takim przypadku pracownik powinien zwrócić pracodawcy 4/12 z poniesionych przez niego faktycznie kosztów dodatkowych. Pracownik odbył bowiem 8/12 z okresu szkolenia. W tym zakresie zwrot jest więc ustalany odwrotnie proporcjonalnie do okresu szkolenia, czyli im dłużej pracownik się szkoli tym mniej oddaje.
Gdyby pracownik po odbyciu studiów miał przepracować maksymalnie dozwolony okres - 36 miesięcy, a zwolnił się po 6 miesiącach pracy od ukończenia szkolenia, to zwrot wynosiłby 30/36 realnie poniesionych przez pracodawcę kosztów na świadczenia dodatkowe związane z podnoszeniem kwalifikacji. W tym przypadku zwrot ustalamy wprost proporcjonalnie do okresu pracy po zakończeniu nauki.
Według drugiego stanowiska sposób ustalenia powyższych proporcji jest słuszny, ale trzeba wyróżnić jeszcze przypadek pośredni. Pierwszą z wyżej opisanych metod należałoby stosować do pracowników, którzy nie zobowiązali się umownie do odpracowania żadnego okresu po zakończeniu podnoszenia kwalifikacji, a drugą do pracowników, którzy podpisali umowy szkoleniowe zobowiązując się do okresu odpracowania trwającego maksymalnie do 3 lat, o ile odeszli z pracy w jednym z trybów określonych w art. 1035 K.p. po ukończeniu podnoszenia kwalifikacji. Przypadek pośredni dotyczyłby pracownika, który podpisał umowę szkoleniową zobowiązując się do odpracowania pewnego okresu, ale mimo to odszedł z pracy lub przerwał naukę w trakcie podnoszenia kwalifikacji. Zwolennicy tego poglądu opowiadają się za zwrotem całości kosztów poniesionych przez pracodawcę na świadczenia dodatkowe uzyskanych przez pracownika w związku z podnoszeniem kwalifikacji.
| Przykład |
Załóżmy, że pracownik, o którym mowa w poprzednim przykładzie, w zamian za sfinansowanie studiów podyplomowych trwających 12 miesięcy zobowiązał się od przepracowania w firmie po odbyciu studiów okresu również 1 roku, z tym że odszedł po 11 miesiącach studiów. Przyjmując pierwsze stanowisko pracownik musiałby zwracać tylko 1/12 poniesionych przez pracodawcę kosztów. Gdyby jednak pracownik przepracował 1 miesiąc z okresu odpracowania, to musiałby już zwracać 11/12 kwoty realnie poniesionych kosztów. Takie rozumienie przepisu jest niekonsekwentne, gdyż pracownik pracujący dłużej zwraca większą część kosztów poniesionych przez pracodawcę w porównaniu z pracownikiem, który odszedł wcześniej. Dlatego pracownik mający ustalony okres odpracowania, a odchodzący w trakcie nauki, powinien zwracać całą kwotę wydatkowaną przez pracodawcę na dodatkowe świadczenia związane z podnoszeniem kwalifikacji.
Zwracamy uwagę! Jak dotąd nie ma żadnych rozstrzygnięć sądowych w tym zakresie, a więc trudno stwierdzić, jakie stanowisko zajmie judykatura w powyższym sporze. Również PIP i MPiPS nie odnosiły się dotychczas dokładnie do powyższego problemu.
Ubezpieczenia i Prawo Pracy Nr 11 z dnia 2011-06-01