PGE proponuje zmiany w systemie ETS

Unijny rynek handlu uprawnieniami obliguje emitentów, w tym m.in. elektrownie i zakłady przemysłowe, do zakupu uprawnień CO2 na rynku pierwotnym i wtórnym. Prezes PGE Waldemar Dąbrowski poinformował, że w latach 2018-2021 wydatki grupy na zakup praw do emisji CO2 wyniosły prawie 20 mld zł. - Moglibyśmy te środki przeznaczyć na transformację i realizację inwestycji. Zdecydowana większość naszych projektów nastawiona jest na obniżenie emisyjności CO2, inwestujemy w morską energetykę wiatrową, mamy plan przebudowy elektrowni zasilanych węglem na jednostki zasilane gazem - mówił.

Do 2030 r. inwestycje grupy mają wynieść ponad 75 mld zł. Prezes PGE podkreślał, że proces, jakim jest transformacja, wymaga przewidywalności rynku. A takiego komfortu nie daje jego uczestnikom obecna sytuacja na rynku handlu emisjami. Zaznacza, że reforma systemu ETS, która ma zaowocować ograniczeniem wahań cenowych, jest pilnym wyzwaniem, które trzeba podjąć tu i teraz.

- Zawieszenie systemu ETS jest niemożliwe z politycznego punktu widzenia, aczkolwiek byłoby to najbardziej pożądane rozwiązanie w tak niestabilnym czasie, jaki mamy teraz. Nie ma na to jednak zgody, więc wychodzimy z propozycją konkretnych propozycji dostosowujących system do aktualnych warunków - mówił.

W analizie, którą na zlecenie PGE przygotowała firma Compass Lexecon, zauważono, że niektóre cechy rynku EU-ETS mogą sprzyjać spekulacji. Wymieniono wśród nich nieelastyczny popyt, brak długoterminowego politycznego zobowiązania do osiągnięcia celów klimatycznych po stronie instytucji finansowych oraz pewności regulacyjnej co do trwającej reformy rynku EU-ETS.

- Uważamy za niezbędne ograniczenie dostępu do rynku ETS instytucjom finansowym. Ich udział w rynku jest bardzo duży. Z raportu Europejskiego Urzędu Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych (ESMA) wynika, że nawet 2/3 całości uprawnień jest trzymane przez instytucje finansowe realizujące transakcje handlowe dla zysków. Podmioty te liczą na ich sprzedaż z odpowiednim zwrotem. Przy czym aż 70 proc. tych instytucji ma lokalizację na Kajmanach - mówiła podczas konferencji prasowej Wanda Buk, wiceprezes PGE.

Jej zdaniem ograniczenie możliwości funkcjonowania na tym rynku instytucji finansowych jest niezbędne, by wyeliminować spekulacje rynkowe. - Można ograniczyć je na przykład poprzez wprowadzenie limitów indywidualnych bądź generalnych - informowała wiceprezes spółki.

W analizie zaznaczono, że ETS jest także podatny na spekulacje ze względu na obecny mechanizm rezerwy stabilności rynkowej (MSR). Jak podkreśla PGE, wskazana byłaby jego reforma - odejście od całkowitej liczby uprawnień w obiegu na rzecz wyznaczenia progu cenowego, od osiągniecia którego należałoby kierować uprawnienia na rynek.

Obecnie mechanizm zakłada, że jeśli łączna liczba uprawnień do emisji w obiegu będzie wyższa niż 833 mln, 12 proc. liczby uprawnień znajdujących się w obiegu będzie każdego roku odejmowana od wolumenów sprzedawanych na aukcji i umieszczana w rezerwie stabilności rynkowej. Z kolei jeśli liczba uprawnień w obiegu będzie niższa niż 400 mln, w każdym roku odpowiednia liczba uprawnień będzie uwolniona z MSR i przekazana państwom członkowskim.

PGE podkreśla, że cena uprawnień do emisji CO2 byłaby bardziej rzetelnym wskaźnikiem określania niedoborów uprawnień niż liczba uprawnień w obiegu, ta bowiem uwzględnia otwarte pozycje spekulacyjne. - Dwie trzecie uprawnień jest trzymane w rękach instytucji finansowych, które nie są chętne, by sprzedawać każdego dnia. Trzymają uprawnienia dla zysów. W istocie więc nadwyżki na rynku nie ma - mówiła Buk, dodając, że uzależnienie podaży od cen ograniczyłoby spekulację i ograniczyłoby zmienność cen.

Wśród propozycji PGE znalazła się też rewizja artykułu 29a dyrektywy ETS. Stanowi on, że Komisja zwoła niezwłocznie posiedzenie komitetu ds. zmian klimatycznych jeżeli przez okres dłuższy niż sześć kolejnych miesięcy ceny uprawnień będą ponad trzykrotnie wyższe od średniej ceny uprawnień na europejskim rynku uprawnień do emisji dwutlenku węgla w dwóch poprzednich latach. PGE proponuje szybsze reagowanie na szoki cenowe poprzez odejście od tych zasad na rzecz wprowadzenia, podobnie jak w przypadku zmian do MSR, progu cenowego, od którego uprawnienia byłyby uwalniane na rynku.

Inne rozwiązanie to nałożenie podatku od obrotu na podmioty, które nie są firmami zobowiązanymi do umorzenia uprawnień do emisji lub które nie prowadzą handlu w ich imieniu.

Przedstawiciele PGE informują, że rozmawiali z eurodeputowanymi z Polski i innych krajów, m.in. z Czech, Hiszpanii, Niemiec, Holandii i Francji. Jak zapewniają, postulaty spółki znajdują zrozumienie w wielu środowiskach. - Chcemy, by nasz głos w debacie na temat ETS był słyszalny. Naszym celem jest zaproponowanie konkretnych rozwiązań, które pomogą skorygować ten mechanizm w taki sposób, aby wspierał a nie utrudniał transformację energetyczną - podsumował prezes PGE.

Monika Borkowska