Rola obligacji w finansowaniu przedsiębiorstwa

Udziałowcy spółki, która decyduje się na pozyskanie dodatkowego kapitału własnego muszą brać pod uwagę zarówno konieczność dzielenia się wypracowanymi zyskami z nowymi inwestorami, jak i liczyć się z ich zdaniem przy podejmowaniu strategicznych dla przedsiębiorstwa decyzji. W przypadku spółek akcyjnych stosunkowo wysoka zmienność cen akcji notowanych na publicznym rynku wtórnym sprawia, że w przypadku dekoniunktury giełdowej pozyskanie finansowania drogą emisji akcji na rynku publicznym może okazać się mało opłacalne. Sytuacja ta niesie bowiem ryzyko, że po emisji spółka "odda" część kontroli za cenę niższą niż wynika to z faktycznej wartości przedsiębiorstwa. Niewątpliwą korzyścią płynącą z tej formy pozyskania kapitału jest natomiast większa stabilność finansowa spółki. Wynika ona z braku konieczności ponoszenia kosztów finansowych, które nierozerwalnie związane są z finansowaniem dłużnym, a także przekłada się na bezpieczniejszą strukturę bilansu, która z kolei zwiększa możliwości finansowania długiem odsetkowym w przyszłości.

Decyzja o pozyskaniu finansowania dłużnego z jednej strony prowadzi do większego zalewarowania bilansu, z drugiej umożliwia jednak pozostawienie struktury właścicielskiej na niezmienionym poziomie. Ponoszone koszty finansowe wynikające z długu kompensowane są częściowo mniejszym obciążeniem podatkowym, które stwarza tzw. tarcza podatkowa (koszt finansowania zmniejsza podstawę do opodatkowania). Sam fakt konieczności ponoszenia kosztów finansowych niesie ze sobą jeszcze jeden efekt. Zarząd spółki musi liczyć się z faktem, że istnieją wierzyciele, którzy oczekują odsetek od pożyczonego kapitału, a to z kolei sprawia, że spółka musi wdrożyć narzędzia wspomagające procesy planowania finansowego, które same w sobie stanowią wartość dodaną dla przedsiębiorstwa. Warto również wspomnieć, że finansowanie dłużne np. w postaci emisji obligacji stanowi bardziej elastyczną formę pozyskiwania kapitału ze względu na fakt, że inwestorzy postrzegają tego typu instrumenty jako bezpieczniejszą formę lokowania swojego kapitału od akcji. Sprawia to, że popyt na obligacje jest względnie mniej wrażliwy na koniunkturę gospodarczą.

Wybór między emisją instrumentów udziałowych i dłużnych uzależniony jest od indywidualnej sytuacji każdego podmiotu. Mimo, iż na ogół uważa się, że emisja udziałów jest bezpieczniejszą formą pozyskiwania finansowania z perspektywy stabilności finansowej spółki, to jednak w praktyce każdy podmiot posiada w swoim bilansie różne formy zadłużenia odsetkowego. Ma to związek z korzyściami jakie daje możliwość "zarabiania" na nie swoim kapitale, czyli wykorzystania tzw. dźwigni finansowej do generowania zysków, z podziału których wykluczeni są dawcy kapitału dłużnego.

Zapraszamy na cykl bezpłatnych szkoleń internetowych poświęconych obligacjom. Sprawdź szczegóły

Decydując się na pozyskanie finansowania odsetkowego, przedsiębiorstwo musi podjąć kolejny wybór dotyczący formy samego instrumentu. Powszechnie znane i wykorzystywane w spółkach są m.in. kredyty bankowe, jednak coraz bardziej popularne stają się również obligacje korporacyjne, które dają emitentowi możliwość skorzystania z większej elastyczności. Finansowanie dostarczane przez bank uzależnione jest od zdolności kredytowej spółki, którą stosunkowo sztywno ocenia bank. Dyskryminowane są przez to spółki o biznesie, który wykracza poza matematyczne ramy modelu oceny kredytowej banku.

Na finansowanie bankowe nie mogą również liczyć podmioty, które nie są w stanie dostarczyć tzw. twardego zabezpieczenia w postaci nieruchomości lub materialnych aktywów trwałych. Sprawa ma się nieco inaczej w przypadku obligacji, gdzie możliwości pozyskania kapitału oceniają wspólnie emitent i organizator emisji (np. dom maklerski), a samo finansowanie dostarczają ostatecznie inwestorzy. Cel zaciągnięcia zadłużenia obligacyjnego nie musi być sprecyzowany, natomiast koszt finansowy ponoszony po emisji przez emitenta jest wypadkową jego zdolności kredytowej ustalanej m.in. przez organizatora emisji w drodze wnikliwej analizy finansowej, a także oczekiwań inwestorów, do których skierowana będzie emisja. Jedną z największych przewag nad kredytem jaką dają obligacje jest możliwość kształtowania parametrów emisji. Cel jakim jest pozyskanie finansowania jest jeden, natomiast dróg do niego prowadzących wiele.

Emitent ma możliwość przeprowadzenia emisji niezabezpieczonej w zamian za np. wyższą wartość odsetek wypłacanych inwestorom. Obligacje mogą być również przeznaczone na konkretny, ustalony cel lub też wykorzystane w miarę pojawienia się potrzeby. Warunki emisji konstruowane są w taki sposób, aby odpowiadały obu stronom - zarówno emitentowi jak i inwestorom.

Warto na koniec wspomnieć, że emitenci obligacji, którzy konsekwentnie wywiązują się ze swoich obowiązków budują rozpoznawalność swojej firmy i w przyszłości mogą często liczyć na bardziej liberalne warunki emisji i niższy koszt finansowania. Dodatkowo spółki, które wprowadzają swoje instrumenty na rynek giełdowy (Catalyst) zyskują często prestiż, a także większe zaufanie inwestorów i klientów, którego nie zapewnia w takiej skali pozyskanie kredytu bankowego.

Michał Szmal, analityk

Polecamy: PIT 2014