Prace nad projektem trwają od dwóch lat. Przepisy były wielokrotnie zmieniane. Najbardziej kontrowersyjne rozwiązania dotyczą praw dzierżawców. Do zaproponowanych przez resort rolnictwa rozwiązań miało zastrzeżenia m.in. Rządowe Centrum Legislacji (RCL). Projekt kilkakrotnie był omawiany przez Komitet Stały Rady Ministrów, dwa tygodnie temu dokument został ostatecznie zaakceptowany i skierowany pod obrady rządu. Dyskusja nad nim - jak zapowiadał minister rolnictwa Marek Sawicki - miała się odbyć w tym tygodniu.
Wiceminister rolnictwa Kazimierz Plocke, który pilotuje projekt, wyjaśnił, że RCL z ministerstwem skarbu wniosło do dokumentu drobne korekty. "Chodzi o to, by przygotować dobry projekt, w którym nie byłoby niejasności" - tłumaczył Plocke.
Projekt określa zasady sprzedaży państwowej ziemi przez Agencję Nieruchomości Rolnych. Będą ją mogli kupić dotychczasowi dzierżawcy na zasadach tzw. pierwokupu (bez przetargu) oraz rolnicy, którzy chcą powiększyć swoje gospodarstwo bądź założyć nowe. Nieruchomości rolne mają być sprzedawane głównie w przetargach przeznaczonych dla miejscowych rolników.
Nowe zasady wprowadzają możliwość zakupu gruntów na raty rozłożone na 15 lat. Przy zakupie nabywca będzie musiał zapłacić 10 proc. ceny, a spłata kredytu musi być zabezpieczona np. hipoteką, wekslem, gwarancją bankową czy poręczeniem. Na zakup ziemi rolnik może starać się o uzyskanie kredytu preferencyjnego, którego oprocentowanie wynosi 2 proc. w skali roku.
Ostatnia wersja projektu z 1 lutego br. zakłada, że dotychczas zawarte umowy dzierżawy mogą być przedłużane tylko w wyjątkowych przypadkach, ale nie dłużej niż do końca grudnia 2013 r.
"Dzierżawcy w ciągu 6 miesięcy od dnia wejścia w życie nowelizacji otrzymają nowe propozycje umów. Będą mogli kupić do 500 ha dzierżawionej ziemi, ale pod warunkiem przekazania do skarbu państwa 30 proc. użytkowanej ziemi" - poinformował Plocke.
Ziemia ta ma być sprzedana rolnikom indywidualnym..
Dzierżawca w trakcie obowiązywania umowy będzie miał pierwszeństwo w zakupie gruntów. Jeżeli jednak nie zgodzi się na takie zasady, to Agencja przeznaczy po zakończeniu umowy dzierżawy taką nieruchomość do sprzedaży na rzecz rolników.
Projekt nowelizacji ustawy o gospodarowaniu państwową ziemią jest "ustawą o kluczowym znaczeniu dla polskiego rolnictwa" - ocenił Plocke. Dodał, że pozwoli ona na zmianę struktury rolnej, będzie więcej dużych gospodarstw. (Obecnie średnie gospodarstwo w Polsce ma ok. 10 hektarów). Według niego, nowe przepisy spowodują, że do Agencji wróci od dzierżawców 80-100 tys. hektarów.
Jak podała ANR, Agencja ma podpisane ponad 102 tys. umów dzierżawy (na koniec 2009 r.). Najwięcej dotyczy nieruchomości do 10 ha - ok. 88,6 tys. Umów na dzierżawę gruntów od 100-300 ha jest ok. 1600, od 300-500 ha - 740, od 500-1000 - 370 zaś dzierżaw powyżej 1000 hektarów jest 159.
Na koniec 2009 r. Agencja dysponowała ok. 2,2 mln ha gruntów na terenie całego kraju, z tego do sprzedaży jest obecnie ok. 330 tys. ha. Większość państwowej ziemi - ok. 1,7 mln ha jest dzierżawiona. Tereny są położone głównie w północno-zachodniej części kraju. Przeważnie jest to ziemia po były państwowych gospodarstwach rolnych.
