Branża wodno-kanalizacyjna w obliczu zmian

Zasoby czystej wody w Polsce należą do najmniejszych w Europie - często porównuje się pod tym względem Polskę do Egiptu. Tym większą wagę trzeba więc przywiązywać do gospodarki wodno-kanalizacyjnej. Samorządy muszą się liczyć z tym, że dostarczenie mieszkańcom odpowiedniej ilości dobrej jakości wody będzie coraz bardziej kosztowne. Z wielu względów.

Witold Ziomek, prezes zarządu Miejskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji we Wrocławiu, przyznaje: - Rzeczywiście, coraz częściej dochodzi do ekstremalnych zjawisk będących efektem postępujących zmian klimatycznych jak powodzie czy będące ich przeciwieństwem susze hydrologiczne.

Prezes tłumaczy, że zjawiska te destabilizują i pogarszają stan i jakość wód, szczególnie powierzchniowych, które bardzo często stanowią surowiec do produkcji wody pitnej.

- Problemy z dostępem do odpowiedniej ilości i jakości wody są już wyraźnie widoczne na świecie. W naszych warunkach klimatycznych występowanie ekstremalnych zjawisk pogodowych również jest obserwowane. Spółki wodociągowe muszą więc podejmować działania, które w przyszłości ograniczą te negatywne skutki. W tym kontekście niezmiernie ważne staje się gospodarowanie zasobami wodnymi we właściwy sposób, czyli bez zbędnych strat surowca - wyjaśnia Witold Ziomek.

Jak zauważa prezes, istotne jest także poszukiwanie alternatywnych źródeł wody oraz innowacyjnych technologii ich oczyszczania.

- Takie działania podejmowane są w MPWiK we Wrocławiu. Realizujemy je z wykorzystaniem nowoczesnych narzędzi i metod analitycznych oraz wysokiej klasy urządzeń pomiarowych.

Przykładem jest tu systemowe podejście do zarządzania obszarem terenów wodonośnych - które stanowią skomplikowany system pozwalający na dostarczanie mieszkańcom Wrocławia wody bardzo dobrej jakości z ujęć powierzchniowych. Innym przykładem jest projekt dotyczący rozpoznania potencjalnych lokalizacji ujęć głębinowych w okolicach Wrocławia. W celu znalezienia najlepszego rozwiązania powołaliśmy interdyscyplinarny zespół projektowy. Jego zadaniem jest m.in. wskazanie przyszłościowych kierunków rozwoju systemów ujmowania i dystrybucji wody.

Większość inwestycji w branży wod-kan. odbywa się z udziałem środków przekazywanych przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska.

- Przywiązujemy bardzo dużą wagę do zagadnień dotyczących wody - podkreśla Kazimierz Kujda, prezes zarządu Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (...).

Jak dodaje, trzeba tu jednak mówić o dwóch dziedzinach. - Po pierwsze o ochronie wód, czyli gospodarce wodno-ściekowej, jej rozwoju i optymalizacji, a po drugie o retencji wodnej - zarówno w wielkiej, jak i małej skali.

W 2017 roku fundusz wydał na ochronę wód 524,4 mln zł, na przeciwdziałanie i adaptację do zmian klimatu oraz zapobieganie ryzyku klęsk żywiołowych 916,8 mln zł, monitoring środowiska (w tym jakość wód i służba hydrologiczno-meteorologiczna) 102 mln zł, a na gospodarkę wodną 121,3 mln zł. (...)

W ostatnich latach jednym z istotniejszych problemów na obszarach zurbanizowanych w zakresie gospodarowania wodami są - występujące w coraz większym stopniu - podtopienia wynikające z braku możliwości zagospodarowania wód opadowych.

Jak podkreśla szef NFOŚ, problem ten potęguje brak odpowiedniej ilości tzw. zielonej oraz błękitnej infrastruktury, czyli sposobów zagospodarowania wód deszczowych, polegających na wykorzystaniu materiałów i metod wspierających powrót do naturalnych funkcji hydrologicznych na obszarach zurbanizowanych.

Dlatego w najbliższym czasie Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej rozdysponuje 200 milionów złotych z unijnego Funduszu Spójności na systemy gospodarowania wodami opadowymi w miastach. (...)

W szeroko rozumianej branży wodnej zachodzą także zmiany wynikającego z nowo ustanowionego prawa. Od połowy ubiegłego roku obowiązuje nowe Prawo wodne, które ciągle budzi wiele pytań i wątpliwości.

- Wprowadzenie nowelizacji prawa wodnego ma w założeniu realizować wytyczne dyrektyw unijnych w zakresie ochrony, efektywnego i prawidłowego wykorzystania zasobów naturalnych - zwłaszcza tak cennych jak woda. Czy te założenia zostaną zrealizowane, zależy od wielu czynników ekonomicznych, społecznych, politycznych i prawnych - mówi prezes wrocławskiej spółki. (...)

Ostatnio, z racji wprowadzania regulatora cen, dużo dyskutuje się także o cenach wody i odbioru ścieków. Wielu ekspertów podkreśla, że w perspektywie kilkunastu lat trzeba się liczyć ze wzrostem kosztów.

- Wzrost cen nie omija żadnej branży, nie dziwi więc, że dotyczy również branży wodociągowej - mówi prezes Ziomek.

Jak tłumaczy, ceny wody i ścieków kalkulowane są na podstawie kosztów usług zewnętrznych, w tym energii i materiałów, oraz kosztów wewnętrznych. Dążenie do ciągłego podnoszenia jakości wody oraz coraz lepszego oczyszczania ścieków wymusza na przedsiębiorstwach stosowanie najlepszych rozwiązań technologicznych, co przekłada się na koszty.

Jak dodaje nasz rozmówca, na ceny znaczący wpływ mają również podatki i opłaty, które przedsiębiorstwo jest zobowiązane ponosić.

- Nie oznacza to przecież, że ceny ponoszone są bez żadnej kontroli. Zarówno przed, jak i po zmianach przepisów prawnych, przedsiębiorstwa wodociągowe zobowiązane były do ochrony odbiorców usług przed nieuzasadnionym wzrostem cen i stawek opłat. Obecnie dodatkowy nadzór sprawować ma, powołany m.in. w tym celu, centralny organ regulacyjny. Wcześniej funkcję tę pełniły rady gmin - mówi Witold Ziomek.

Zdaniem Witolda Ziomka bezsprzecznie sektor gospodarki wodnej jest mocno niedoinwestowany i wymaga ogromnych i wieloletnich nakładów w wielu obszarach - zwłaszcza w ochronę wód, ochronę przeciwpowodziową, jak i regulację rzek. Jak mówi, każdy z tych obszarów powinien mieć wypracowaną i konsekwentnie realizowaną wieloletnią strategię rozwoju. (...)

Piotr Toborek

Cały artykuł przeczytasz na stronach Portalu Samorządowego